Fram - 04.09.1920, Blaðsíða 2

138
FRAM
Nr. 36
uppgangstímar, hættir mönnum við
að halda of lengi í sama horfinu
og taka eigi tillit til þess, að kring-
umstæðurnar eru að breytast — að
mögru árin eru í aðsigi. Bein af-
leiðing af viðskiftakreppunni er, að
deyfð færist yfir atvinnulífið, og er
þá mest undir því komið, að segl-
in séu rifuð í tæka tíð. Þjóðin verð-
ur á næstunni að búa við þrengri
kost en undanfarið og sætta sig
við meiri vinnu og minni þægindi.
Komist sparnaður í hásætið, er eng-
inn vafi á því, að vér komumst
klaklaust yfir örðugleikana, þótt
miklir verði.
En sé litið lengra iram í tímann,
þá er það ekkert úrræði til fram-
búðar, að færa saman kvíarnar á
öllum sviðum. Náttúruskilyrðin marka
þá braut, sem vér verðum að fara
í þjóðarbúskapnum. Sjávarútvegur
og landbúnaður eru og verða aðal
bjargræðisvegir vorir. Um stund
verðum vér að færa saman kvíarn-
ar, en það á líka að eins að vera
um stund; að öðrum kosti er þjóð-
in dæmd til kyrstöðu og hnignun-
ar. Vér verðum að finpa ráð til þess
að notfæra sem best þau framleiðslu-
skilyrði, sem fyrir hendi eru, og
um leið að gera atvinnuvegina sem
tryggasta. Rað má telja víst, að sem
stendur getum vér eigi valdið meiri
útgerð en hér er nú, enda fram-
leiðslan þegar orðin svo mikil, að
áhættan er geysistór, ef bregst með
sæmiiega sölu afurðanna. Allar af-
urðir vorar fara óunnar eða lítt unn-
ar út úr iandinu, og sölumarkaðirn-
ir bæði fáir og takmarkaðir. Alt
öðru vísi stæðum vér að vígi, ef
unt væri að breyta afurðunum í
margvíslegar iðnaðarvörur. Ef vér
gætum framleitt nógu ódyrt til að
standast samkepni annara landa,
eru engin takmörk fyrir þvi', hve
mikið er hægt að selja af slíkum
vörum. En um neinar þess hátíar
framkvæmdir getur eigi verið að
ræða, fyr en fossafiið hefur verið
tekið ti! uotkunar. Jafnvel óbrotin
fiskverkun fer úr þessu að verða
óframkvæmanleg, ef eigi verður tek-
in upp vélþurkun. Fyrir framtíð
aðalbjargræðisvega vorra er það
lífsnauðsyn að fossarnir verði hið
bráðasta teknir til notkunar — því
að eins eru möguleikar til að auka
framleiðsluna og víkka verksvið at-
vinnuveganna.
(»Verzlunartíðindi«).
Erl. símfregnir.
—oo—
Ensk blöð fullyrða að burtför
Kameneffs frá London boði það, að
ófriður muni hafinn (af Rússum) við:
Breta og Frakka í Asíulöndum.
Pólverjar hafa tekið 10 þúsund
fanga og umkringt 14, og 15, her
Bolsjevikka, en 80 þús, af norður-
her þeirra hafa flúið til þýzkalands
og eru kyrrsettar þar.
Sendisveitir Breta, Frakka og
Bandaríkjamanna semja um hve
langt Pólverjar skuli sækja fram.
Samningnum milli Rússa og Pólv.
í Minsk er slitið.
Pilsúdski krefst þess að landa-
mæri Póllands verði sett 200kílóm.
austar en Bandamenn ákváðu.
Frá París er símað að ósennilegt
þyki, að Bolsjevikkar geti rétthiuta
sinn í viðureigninni við Pólverja
fyrir veturinn.
Frá Moskva er símað að Wrang-
el hafi beðið ósigur á Krim.
Stöðugar óeirðir eru á írlandi,
einkum í Belíast.
Danska stjórnin ráðgerir að skipa
nýja gjaldeyrisnefnd.
Norðmenn hafa gert upptækar
70 þús. rúblur, sem Bolsjevikkar
hafa sent til undirróðurs í Noregi.
Reglusemisnefndin í Stockhólmi
leggur til að alsherjar vínbanni verði
komið á í Svíþjóð.
Verkamenn á Englandi hafa greitt
atkvæði um kolaverkfall og voru
606 þús. 782 atkvæði með en 238
þús. 865 á móti. Pó er búist við
að nýir samningar verði gerðir við
stjórnina.
Vikan.
—oo—
Tíð/íJ: Hlý og hagstæð veðrátta bæði
til lands og sjávar.
Síldin. Reknetaveiði er ágæt og mörg
skip sem hana stunda héðan. Hringnóta-
veiði er ennþá töluverð, en sækja verður
nú síldina austur á Skjálfanda. Fjöldi skipa
er að hætta veiði, mest vegna þess að
örðugt er að koma út síldinni.
útflutt sí/d þessa viku. S.s. »Doll-
art« 5015 tnr, M.k. »Svea« 378 M.s. »Sola«
137, M.s. »Sæbövik« 100, M.k. »EUen«
115, S.s. »Oardar« 450, S.s. »Utvær« 130,
S.s: »Snorre« 150, flest þessara skipa veiði-
skip sem taka í sig farm um leið og þau
halda heimleiðis.
Sunnlensku skipin eru nokkur
farin heim, um þessi vitum vér: Trollar-
ana »Rán«, »Porstein lngólfsson« og »Ing-
ólf Arnarson«, M.s. »Seagull«, M.s. »ísa-
fold«, M.s. »Faxi«. Rán var aflahæst þeg-
ar hún fór, og verður að líkindum afla-
kongur að þessu sumri; hafði fiskað 5,800
tunnur.
Hátíðaha/d. Hr. Espeland ráðs-
maður norska sjómannahælisins biður þess
getið, að nokkurskonar kveðjuhátíð verð-
ur haldin í norska sjómannahælinu kl. 4
á morgun. Þangað eru allir velkomnir,
bæði útlendir og innlendir, að taka þátt
í borðhaldi, (smurt brauð og kaffi eða te)
og hlusta á ræðuhöld og söng. Frelsisher-
inn aðstoðar með söng og hljóðfæraslætti.
Vér viljum hvetja fólk til að sækja sam-
komu þessa.
Hjónaband. í dag eru af Júl. Hav-
steen bæjarfógeta á Akureyri, gefin saman
í hjónaband ungfrú Kristín Pálsdóttir
Einarssonar hæstaréttardómara og cand.
phil. Theódór Jakobsson frá Svalbarðseyri.
Meðai aðkomumanna þessa
viku: Páll J. Árdal skáld með frú sinni og
Þorvaldur Sigurðsson kaupm. Ak.
Varnargarðurinn. sig. Gíslason
verkstjóri frá Reykjavík er hér með sjö
menn að gera við skemdir á flóðgarðin-
um. Hafa þeir verið hér síðastl. viku og
eru þegar langt komnir.
Sveinn B/örnsson aiþingismað-
ur og yfirréttarmálaflutningsmaður er skip-
aður sendiherra íslands í Kaupmannahöfn
og ráðherra með umboði og flytur hann
Jjangað í haust.
Lagarfoss er væntanlegur hingað í
kvöld og Gullfoss um miðja næstu viku,
báðir halda »fossarnir« vestur um land og
suður til Reykjavíkur.
Kirkjan. Messað á morgun kl. 1.
Guðspeki og andatrú.
—oo—
Áhugi manna á guðspeki og anda-
írú vex afskaplega, en ekki er ósenni-
legt að styrjöldin mikla og afleiðing-
ar hennar eigi mestan þátt í þeim
vexti.
Til guðspekinnar hafa stofnað
þrjár konur: Helena Blavatsky, Annie
Besant og Katrín Tingley og er hin
fyrst nefnda einnig hin fremsta
þeirra og sú er mest kveður að.
Hún er dóttir rússnesks hershöfð-
ingja og fór þegar á 12 ára aidri
að rita eftir »forsögn« framliðins
manns, en til allar ólukku komst
það upp seinna, að þessi »framliðni«
maður var bráðlifandi.
Hún giftist Blavatsky ráðherra
þegar hún var 17 ára, en dulbjó
sig í drengjaíöt og strauk burt frá
honum með því að hjúskaparskyld-
urnar voru henni ekki að skapi.
Hraktist hún nú hingað og þangað,
en í för með henni voru ýmsar
vinkonur hennar og komst hún þann-
ig til Parísar, Orikklands, Egyfta-
lands og Indlands. Á þessu ferða-
lagi var hún í 7 ár og var þá kom-
in til New York og stofnaði þar
hina svo nefndu kraftaverkasam-
kundu.
Hún kennir að þegar maðurinn
vakni eftir dauðann af »andasvefn-
inum« sé hann veikburða eins og
barnið nýkomið úr móðurkviði. En
hann nær sér allfljótt og kemst að
raun um, að það er ekki svo af-
leitt að vera dauður, heldur þvert á
móti. Fyrst og fremst er manneskj-
an fríðari annars heims og er það
mikill kostur í augum kvenna. Ekki
er manni þar heldur aldurinn að
meini og þjáningar engar.
Giftar persónur halda ekki áfram
hjúskap sínum í andaheiminum, en
vitanlega halda þeir andar hóp, sem
mest eru samhuga, og það ber jafnvel
við að ástir takist milli karls og konu
í þessum undarlega heimi, þar sem
hvorki finnast vinnuveitendur né
verkamannafélög.
Pað er sagt að einn andinn hafi
frætt einhvern jarðarbúa um það, að
tilveran hinu megin væri alls ekki
ieiðinleg og miklu þægilegri og nota-
legri en vistin hér á jörðu.
í hinu mikla riti sínu: »Isis un-
veiled« (Isis afhjúpuð) gefur frú
Blavatsky gott yfirlit yfir, hvað
guðspekin er — og ekki er. Hún
skoðar manninn sem miðil, er þjóni
óþektum öndum, enda þótt menn
séu mjög misfúsir til þess, og gerir
hún guðsp^kina þannig að dulspeki
fremur en trúarbrögðum. En margir
þeir, sem eru utan þessa félagsskap-
ar gera lítinn greinarmun á guðspeki
og trúarbrögðum, en þegar betur er
aðgætt þá er það tvent ólíkt. Trúin
er bljúg og full auðmýktar og trú-
brögðin fræða menn um einn eða
fleiri guði og fyrir miskunnsemd
þeirra öðlast hverflyndur og breyskur
maðurinn eilífa náð og frelsi. Guð-
spekin er samband dulspekilegra
fræðikerfa og þjáningar mannkyns-
ins skifta hana engu. Kristur og
kenning hans eru guðspekinni óvið-
komandi og eiga ekkert skylt við hana.
Guðspekin er sérstakt fræðikerfi
og fræðir menn um alheiminn, upp-
runa hans og framþróun. Pessa
framþróun hugsar hún sér eins og
hringrás frá hinni upprunalegu
»andatilveru« að »efnistilveru« nú-
tímans og svo áfram þangað til
náttúran og mennirnir hafa náð
»andatilverunni« aftur. Líf það, sem
vér lifum nú, ber aðeins að skoða
sem millibilsástand og trúarbrögðin
sem það afl, er hrindi framþróun-
inni áleiðis og þessi framþróun
stefnir öll að endanlegri fullkomn-
un. Ennfremur hefir fræðikerfi þetta
ýmsar eðlisfræðiskenningar í sér
faldar, líklega í sambandi við fram-
þróunarkenninguna, og minna þær
ýmist á Darwín, Spencer eða Laplace.
Pað er miklu erfiðara að gagn-
rýna andatrúna eða spíritismann.
Guðspekin hefur sitt fræðikerfi um
sjálfsþróun og sjálfsviðhald einstakl-
ingsins, en spírítisminn er aldrei
mjög andstæður trúarbrögðunum.
Einkum vill hann styðja Kristnina,
að því er margir spírítistar halda
fram og ýmsir þeirra benda í fullri
alvöru á Krist sem hinn fyrsta mið-
il, er lifað hafi á þessari jörð. Jafu
lærður og hámentaður spírítisti sem
Conan Doyle er þeirrar skoðunar,
að spírítisminn muni ekki verða
Kristninni að falli, heldur efnishyggj-
unni og lesi maður gamla og nýja
testamentið gaumgæfilega og hleypi-
dómalaust, þá komist menn að raun
um, að biblían sé í raun og veru
andatrúarbók — t. d. verði krafta-
verkin ekki skilin á annan hátt.
En1 eins og menn vita, þá er það
aðalinntak nútímakristninnar, að
menn geti bæði verið kristnir og
sanntrúaðir án þess að byggja trú
sína á kraftaverkum eða láta hana
styðjast við þau.
(Pýtt).
Bæjarstjórnarfundur
þriðjudaginn 31. ágúst 1920.
—oo—
Af málum sem fyrir voru tekin,
skal þessara getið:
1. Samþykt tillaga um að hækka
Ijósgjald fyrri helming Ijósársins
um 50%.
2. Samþykt að hækka vatns-
gjald af fasteignum í bænuni um
20% frá gildandi vatnsgjaldaskrá
og í stað bryggjugjalda þeirra,
sem áður hafa verið, komi 3 aur.
gjald af hverri útfluttri síldartunnu.
Pá kom fram tillaga um að mót-
orskip þau, er síldveiði stunda
hér á sumrin, 20 tonna eða stærri,
gjaldi kr. 40,00 í vatnsgjald og