Helgarpósturinn - 03.09.1982, Blaðsíða 19

i!pústurinn_ Föstudagur 3. september 1982
1?
aðallega Færeyjum, að munurinn á
flutningskostnaði hefur ögn styrkt
íslenska kjötið gegn því ný-
sjálenska. Fé á fæti er eina
sauðfjárafurðin sem er verulega
dýr í flutningi, en kaupendur að
lifandi fé finnast helst í Araba-
löndum sem eru rétt miðja vegu
milli okkar og keppinautanna svo
að ekki græðum við á fjarlægðar-
verndinni þar.
En Grænland? Nú ætla Græn-
lendingar að fara að verða sjálfum
sér nógir um kindakjöt, og kannski
verður hægt að selja þeim ásetn-
ingslömb meðan þeir eru að fjölga
hjá sér - og svo á nokkurra ára
fresti ef þeir halda áfram að hor-
Fundið fé
handa Græn-
lendingum
Það er þjóðaríþrótt, er það ekki,
að upphugsa nýja markaði fyrir
sauðfjárafurðir, hneykslast svo á
bændasamtökunum og samvinnu-
hreyfingunni fyrir að hafa ekki not-
að tækifærið fyrir löngu. Ég er nú
ekki kominn á hneyksiunarstigið,
en samt datt mér í hug nýr markað-
ur um daginn.
Vandamáiið er alls staðar þetta
sama: hvað Ný-Sjálendingar geta
selt sín lömb ódýrt. Hvar í veröld-
inni getum við komist inn á markað
sem þeim er lokaður? Fyrir einhver
pólitísk óeðlilegheit vildu Norð-
menn heldur dýrt kjöt frá okkur en
ódýrt frá þeim, en sú blessun gat
ekki staðið lengi: nú eru þeir svo
óeðlilegir að vilja hvorugt. Það er
rétt í okkar allra næsta nágrenni,
fella í harðindum. En þetta verður
aldrei neitt sem dregur. Hitt er
kannski athyglisverðara, að Græn-
lendingar ættu að selja okkur ullina
og gærurnar af sínu fé, fyrst það er
sams konar og okkar.
Þetta er bara svo á brattann hjá
Grænlendingum, rneð rétt enga
ræktunarkosti, að maður veit ekki
alveg hvort þeim tekst að koma
upp björgulegum fjárbúskap, þrátt
fyrir sína góðu haga. Ef þeim geng-
ur það nú illa, en fá hátt kjötverð á
vernduðum heimamarkaði, þykir
þeim þá ekki betri hálfur skaði en
allur og verða fáanlegir til að kaupa
fé á fæti til að fita í sínum miklu
högum?
Eg geri mér auðvitað engar grill-
ur um að þessi útflutningur stæði
i. : í í JÉ
1 ^ •'-S5HL V ,-v<í
ilgl§ rHj Htag.gg
undir sér, enda ætlast maður nú
ekki til þess ef einhvern veginn er
hægt að losna við kjöt. Ég er
meira að segja hræddur um að
hann kæmi cnnþá verr út en kjöt-
salan, vegna þess hvað flutnings-
kostnaðurinn yrði gríðarlegur,
nema við hittum á einhver alveg
sérstök tækifæri.
Hvaða fé ætti að selja? Ær með
lömbum um upprekstrartíma (og
velja þá ær sem tímabært væri að
endurnýja)? Líklega fráleitt vegna
þess hve dýrt yrði að forðast
þrengsli og hrakninga í fiutningun-
um. Varla hafa Grænlendingar svo
góða haga og svo langt fram á
haustið að þeir hefðu gagn af að
kaupa graslömb (og væri þá bara
annað lambið tekið frá tvílembun-
um, sem helst kæmi til greina í
mjög vondum högum þar sem ær
mjólka illa tveim lömbum). Hitt
væri fremur, ef svolítið væri borið á
úthaga, að Grænlendingar gætu
tekið við ánum fyrir sauðburð,
þegar þær ættu að vera meðíæri-
legri í flutningum en eftir burð.
Svo eru langsóttari möguleikar,
eins og að selja veturgamla sauði,
eða ennþá fremur misseris gamla,
ef farið væri í alvöru að selja páska-
lömb; þá mætti taka annan af
hverjum tvílembingum fyrir páska-
lamb, láta hinn ganga undir ánni
fram á vor til að nýta mjólkina, og
selja svo til Grænlands, hrútlömbin
gelt, og myndi þtið fé gera feiki-
mikla skrokka að hausti.
Hvernig sem ég veiti þessu fyrir
mér, veröur samt aldrei nema einn
sérstakur hópur fjár sem ég er al-
veg sannfærður um að hægt sé með
hagnaði að selja Grænlendingum.
Þaö eru ærnar áttahundruð með
lömbum sínum sem eiga að fá
sumarhaga á kostnað Blönduvirkj-
unar þ;ir sem nú eru fjöll og firn-
indi. Landgræðsla handa þessu fé
var skipulögð meðan þaö var enn-
þá brot gegn byggðastefnu að
fækka sauöfé. Nú hefur á fáum
mánuðum orðið hugarfarsbylting í
landinu.og samningur Blönduviikj
unar um ný beitilönd undir
lambakjöt er orðinn eins og hvert
annað nátttröll úr forneskju. Það
ætti að semja upp á nýtt, hafa ærn-
ar þúsund og skylda Blönduvirkjun
til að kaupa þær á matsverði loðnar
og lembdar í fardögum og senda til
Grænlands. Þannig mætti létta af
sumarhögum og kjötmarkaði, og
nytubændurþó sinnar atvinnu
óskertrar.
Vilmundur
Gylfason
Fundur í Verði
Það var fundur í Varðarfélaginu,
þar seni Bjarni heitinn Benedikts-
son sat fyrir svörum. Venni stóð
upp og hélt ræðu. Venni sagði efn-
islega: Nú er Gylfi búinn að gera
byltingu í viðskiptamálum, það er
búið að afnerna höftin mikiö til. Nú
er aðlavandinn í landbúnaðarmál-
um. Ég legg til, að Ingólfur verði
fluttur í viðskiptaráðuneytið, þar
er búið að gera þaðsem þarf að gera
og Gylfi í Jandbúnaðarráðu-
neytið!
Bjarni Benediktsson á að hafa
brosað' og sagt: Venni minn, ekki
er ég viss um að allir bændur sætti
sig við það.
svipur yfir andlit Heimdelling-
anna. Viðreisnin, það var sko
stjórn.
En viö Venni hefjum að útskýra
fyrir Heimdellingunum. Og Venni
er sanngjarn maður. ihald af besta
skóla. I hverju var Viðreisnarbylt-
ingin fólgin? spyrjum við. í
efnahags- og viöskiptamálum ekki
síst, segja Ileimdellingarnir. Og
hverjir fóru nú með viöskiptamálin
i Viðreisnarstjórninni. spurðum
við. Jú. þaö voru kratarnir, segja
Heimdellingarnir, og roðna lítið
eiú. Og hverjir voru helstu efna-
hagsráðgjafar Viöreisnar? spyrj-
um viö Venni. Jú, sagði vísasti
Heimdéllingurinn, það voru víst
Hugarins Heimdellingar
teknir í kennslustund
Venni Bjarna er kunningi minn.
Viðdrekkunr stundum kaffi á eftir-
miðdaginn. Venni er fyrrum stór-
útgerðarmaður, ríkisauðvald og
verslaði ævinlega við ríkisbanka.
Venni er hárfínn íhaldsmaður - en
velgir þeim þó oft undir uggum. Ég
hefgrun um að Venni hafi ævinlega
kosið Sjálfstæðisflokkinn.
Einn eftirmiðdag drekkum við
Venni kaffi. Venni var mikill Viö-
reisnarmaöur, og telur eiginlega
að allir sem hafa afskipti af þjóð-
málum síðan þá hafi verið slöttólf-
ar, að ekki sé meira sagt.
Venni segir sögu frá upphafs-
árum Viðreisnar, ca. 1961, þegar
efnahagsaðgerðir þeirrar ríkis-
stjórnar voru farnar að skila veru-
legum árangri. og spádómar þing-
manns Framsóknarflokksins um
Móðuharðindi af mannavöldum
höfðu revnst vanhugsaðir.
Ég sagði: Vernharður, þetta er
lifandi skýring á ógöngunum nú.
Alltaf treystirðu krötunum. og allt-
af kaustu íhaldiö.
Venni brosti bara.
Heimdellingar hópast að
í þessum orðum sögðum koma
nokkrir Heimdellingar að borðinu
hjá okkur Venna. Þeir hafa hátt,
en að sarna skapi er ekki allt sem
þeir segja spakviturt.
Þeir liafa miklar áhyggjur af
st jórnarskránnifbráðabirgðalögun-
um, virðingu Alþingis, seni þeir
segja aldrei hafi verið minni (þaö
var sko munur þegar þarna voru
mcnn eins og Olalui I hors), lor-
setaembættiiui og ymsti lleira. Þeir
vilja X iðreisn. ekkert minna en
Viðreisn. Viðreisnin þorði, sögðu
Heimdellingarnir. Þá var sko Sjálf-
stæðisflokkurinn flokkur. Já, þá.
Og það brciðist dreyminn sælu-
Jóhannes Nordal (menntaöur i
London 'School of Economies.
fósturjörö breska kratismans) og
Jónas Harals(fyrrum kommi, 1959
talinn krati, ef eitthvað).
Viðreisnaráætlunin rann
auöveldlega í gegnum Alþýðu-
flokkinn. Verkalýðsforingjaarmur
flokksins, sem þá laut forustu
Jóhönnu Egilsdóttur og
Jóns Sigurðssonar studdi þessa
áætlun um frelsisbyltinguí þáau
neytenda. í Sjálfstæðisflokknum
var þetta auðvitað miklu tregara.
Og af hverju? Af þeirri einföldu
ástæðu. aö hvaö sem Morgunblaö-
iö sagði, þá voru íhaldsstórkaup-
menn í Reykjavík, scm gjarnan
höfðu dönsk ættarnöfn. hinar 200
fjölskyldur Sjálfstæðistlokksins.
Þetta fólk hafði frjálsa verslun sí-
fellt á orði. en það hafði lifað á
hafta- og sérleyfiskerfinu. Við telj-
um ekki upp nöfn. Þetta vissu
auðv.itað allir þá, þó svo hugarins
I leimdellingar á öllum aldri hafi
ekki hugntynd um þaö nú. Víst
voru Birgir Kjaran og Ólafur
Björnsson dínamískir talsmenn
brcvtinganna. En þeir voru í bak-
varöasveitunum. í framvarða-
sveitinni var hins vegar ingólfur
Jónsson, framsóknarskaövaldur ís-
lensks landbúiiaðai. Lm landlnin-
aðinn var opinber ágreiningur i
Viðreisn. en ihaldiö lekk að lara
sínu l'ram.
Sjálfstæöisflokkurinn sóttist
varla eftir viðskiptamálunum, og
hafði þau ekki. Það sem kom á var
frelsi í þágu neytenda, en ekki að
santa skapi frelsi í þágu stórkaup-
manna. Stórkaupmenn á þessum
tima — eins og oft fyrr og síðar —
vildu frelsi -fyrirsig. Þaðvarmik-
il gæfa að forustufólk í verkalýðs-
hreyfingunni á þessum tima skildi
sinn vitjunartíma.
Hljóðir Heimdellingar
Það voru hljóðir Heimdellingar
sem tíndust frá borðinu hjá okkur
Venna Bjarna einn síödegiseftir-
miðdag í ágúst, 1982. Það var eins
og það hefði kornið einhver
skekkja í heimsmyndina.
Og við heyrðum ekki betur en sá
vísasti þeirra segði lágum rómi við
vini sína í útidyrahurðinni: Hefur
Mörgunblaðið verið að Ijúga að
okkur — öll þessi ár!
Vilmundur Gylfason