Helgarpósturinn - 12.11.1982, Blaðsíða 3

^plosturinn Fostudagur
hle/gai----
pósturinn
Blað um þjóðmál, listir og menn-
ingarmál.
Ritstjórar:
Árni Þórarinsson og Björn Vignir
Sigurpálsson.
Ritstjórnarfulltrúi:
Guðjón Arngrímsson.
Blaðamenn:
Guðlaugur Bergmundsson, Óm-
ar Valdimarsson, Þorgrímur
Gestsson
Útlit:
Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir:
Jim Smart.
Dálkahöfundar:
Hringborð:
Áuður Haralds, Birgir Sigurðs-
son, Heimir Pálsson, Hrafn
Gunnlaugsson, Jón Baldvin
Hannibalsson, Jónas Jónasson,
Magnea J. Matthíasdóttir, Sigríð-
ur Halldórsdóttir, Sigurður A.
Magnússon.
Listapóstur:
Heimir Pálsson, Gunnlaugur Ást-
geirsson, Jón Viðar Jónsson,
Sigurður Svavarsson (bók-
menntir & leiklist), Árni Björnsson
(tónlist), Sólrún B. Jensdóttir
(bókmenntir & sagnfræði), Guð-
bergur Bergsson (myndlist),
GunnlaugurSigfússon (popptón-
list), Vernharður Linnet (jazz).
Árni Þórarinsson, Björn Vignir
Sigurpálsson, Guðjón Arngríms-
son, Guðlaugur Bergmundsson,
Jón Axel Egilsson (kvikmyndir).
Erlend málefni:
Magnús Torfi Ólafsson.
Skák:
Guðmundur Arnlaugsson.
Spil:
Friðrik Dungal.
Matargerðarlist:
Jóhanna Sveinsdóttir.
Stuðarinn:
Jóhanna Þórhallsdóttir.
Utanlandspóstar:
Erla Sigurðardóttir, Danmörku,
Inga Dóra Björnsdóttir, Banda-
ríkjunum, Helgi Skúli Kjartans-
son, Bretlandi.
Útgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon.
Auglýsingar: Inga Birna Gunn-
arsdóttir.
Innheimta: Guðmundur Jó-
hannesson.
Dreifing: Sigurður Steinarsson.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Ritstjórn og auglýsingar eru að
Síðumúla 11, Reykjavík.
Simi: 81866.
Afgreiðsla og skrifstofa eru að
Hverfisgötu 8-10. Símar 81866,
81741 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Lausasöluverð kr.15.
12. nóvember 1982
3
Sprengja á fiskiþingi
„Tímasprengjan er sprungin“,
segir dr. Jónas Bjarnason efna-
verkfræðingur, starfsmaður Rann-
sóknastofnunar fiskiðnaðarins í
Innlendri yfirsýn í Helgarpóstinum
í dag.
Jónas flutti á nýafstöðnu fiski-
þingi ræðu sem vakti mikla athygli,
og reiði sumra. í ræðu sinni fullyrti
hann, að víða sé pottur brotinn í
meðferð á islenskum sjávaraf-
urðum, og Helgarpósturinn hefur
það eftir honum í Innlendri yfirsýn,
að allt matskerfi okkar á fiski sé
úrelt og gamaldags.
Bæði Oskar Vigfússon, forseti
Sjómannasambands íslands,og Jó-
hann Guðmundsson, forstöðu-
maður Framleiðslueftirlits sjávar-
afurða,segja Jónas fara með stór-
yrði, sem ekkert bæti. Jónas segir á
móti, að hann sé alls ekki að leita að
sökudólgi heldur vekja athygli á
vandamálum í íslenskum fiskiðnaði
með það fyrir augum, að leitað
verði útbóta. En hann segir líka, að
nú sem fyrr megi ekkert segja um
þessi mál opinberlega, hver taki
gagnrýni til sín, telji að verið sé að
gagnrýna sína stétt eða sína stofnun
sérstaklega.
Undanfarið hafa átt sér stað
miklar umræður um offjárfestingu
í íslenskum fiskiðnaði. Nú virðist
vera hafin umræða um þá meðferð
sem sá sjávarafli fær, sem er dreg-
inn á fiskiskipum sem eru rekin
með tapi og unninn í frystihúsum
sem líka eru rekin með tapi. Að
mati okkar á Helgarpóstinum er
það vonum seinna að sú umræða
hefst. Undanfarin tvö ár höfum við
af og til reynt að vekja máls á ýms-
um blikum sem eru á lofti varðandi
fiskiðnaðinn, aðalatvinnugrein
okkar Islendinga - fjöregg þjóðar-
innar. En viðbrögðin hafa verið
dræm og ráðamenn hafa verið treg-
ir við að staðfesta þær upplýsingar
sem við höfum borið undir þá.
Nú hafa ill tíðindi gerst. Hver
farmurinn af saltfiski, skreið og
saltsíld á eftir öðrum hefur verið
dæmdur ósöluhæfur af kaupendum
og sendur til föðurhúsanna. Og á
þessu ári hafa líka komið fram stór-
felldir gailar á frystum fiski.
Jónas Bjarnason setur fram þá
staðhæfingu, að fiskmatskerfi okk-
ar sé úrelt og gamaldags, það hafi
dregist afturúr þróuninni í veiðum
og vinnslu. Og i Innlcudrf. yfirsýn í
blaðinu í dag er það haft eftir
manni sem þekkir þetta fiskmats-
kerfi okkar mjög vel af eigin raun,
að það sé afskaplega götótt. Óskar
Vigfússon, forseti Sjómannasam-
bands Islands,segir að víða sé pott-
ur brotinn.
Helgarpósturinn fagnar þvi, að
nú virðist hafin umræða um þau
vandamál í fiskiðnaðinum sem allir
virðast vera sammála um að séu
fyrir hendi - þegar stóryrðum
sleppir. Það er lífsnauðsynlegt fyrir
þjóðina, að menn láti af karpi og
ásökunum en sameinist þess í stað
um að bæta það sem aflaga hefur
farið. Oft var þörf en nú er nauð-
syn. Afli hefur minnkað og sam-
keppni á ýmsum fiskmörkuðum
aukist. Við megum ekki láta það
um okkur spyrjast, að við verðum
undir í þeirri samkeppni vegna mis-
taka og slælegs gæðaeftirlits.
Auglýsing í bandarísku timariti:
KOJAKóskast,
Island
Auglýsing í banda-
rísku tímariti:
KOJAK óskast, ís-
land.
Mig dreymir um, næst
þegar ég hringi á lögregluna
og bið um aðstoð vegna lík-
amsárásar, að þetta gerist:
Áður en ég legg frá mér
tólið, væla sírenurnar fyrir
hornið. Inn gengur ábúðar-
fullur, herðabreiður lögreglu
þjónn með greindarlegan
glampa í augum og merki
dýraverndunarfélagsins í
barminum. Nasavængirnir
tifa, hann nemur slóð villi-
dýrsins, hann segir styrkum,
mjúkum rómi við mig, fórn-
arlambið, „hver réðst á
þig?“ og ég segi honum það
og hann beygir sig niður,
leggur höndina hlýlega á
kollinn á mér, veifar nösun-
um, snýst þegjandi á hæli,
hverfur út í myrkrið og
klífur brunastiga og brúar-
stólpa, brýtur hurðir og um-
ferðarreglur og handsamar
berum höndum ofbeldis-
manninn. Vefur fjóra hringi
upp á skyrtuna hans, kreistir
út úr honum játningu og
kastar honum í svartholið.
Það myndi Kojak gera.
Kobbi jaki tekur svona á
málinu:
„Lögreglan."
„Góðan daginn, mig lang-
aði að kæra líkamsárás.“
„Var ráðist á þig?“
hrinoboröió
lega á meðan maður hringi
og rabbi við lögregluna þeg-
ar þeir skili sér. Ég segi stilli-
lega:
„Ég óska eftir því að þú
sendir menn hingað til að
líta á verksummerki og taka
niður kæru.“
„Já, já - við getum ekkert
gert. Sér á þér?“
„Já, það sér svo sannar-
iega á mér.“
„Þá þarftu að fá áverka-
vottorð."
„Er ekki nóg að þið vottið
áverkana?“
„Nei, þú verður að fara á
slysadeild og fá vottorð."
r
A endanum tókst mér, án
hótana eða með því að ýja
að réttindum skattborgara,
að fá hann til að senda
menn. Þeir sögðu mér líka
að þeir gætu ekkert gert.
Kobbi jaki svaraði líka í
símann þegar kunningja-
kona mín hringdi. Hún er
ein þessara kvenna með fullt
jarðsamband og fer á dans-
leiki í skíðaskóm. Á leið
heim af einum slfkum kom
einn ofbeldisseggurinn
stökkvandi út úr húsasundi
og réðst á hana aftan frá.
Hún er kona lipur, gat snúið
sig úr þessum banvænu
faðmlögum og grafið skíða-
klossann sem nam fjórum
tommum í eistu árásar-
mannsins. Á meðan árásar-
inn togaði eistun aftur út úr
kviðarholinu, hljóp hún á
harðaspretti heim, inn og í
símann.
„Já.”
„Er árásarmaðurinn
þarna ennþá?“
„Nei, ég gat ekki haldið
honum, þetta var maður
sterkur og stór.“
„Nú....“ og þann vísi af
áhuga sem hann hafði, miss-
ir hann.
„Mig langar samt að kæra
það.„
„Já....já...ef hann er far-
inn....“
r
Eg missi ekki stjórn á mér,
ég æpi ekki hvernig í ósköp-
unum fórnarlömb geti
skipulagt árásarmenn sína
þannig að þeir bíði kurteis-
„Lögreglan.“
„Gott kvöld, ég ætlaði að
tilkynna líkamsárás. Það var
ráðist á mig hér fyrir utan
heimili mitt, en mér tókst að
slíta mig lausa og komast
inn.“
„Ætlaði hann að ræna þig
eða nauðga þér?“
„Ég tók mér nú ekki tíma
til að spyrja hann.“
„Nú....“ umlar Kobbi jaki
.og áhuginn er horfinn.
„Ég hélt kannski að þið
vilduð vita af þessu. Hélt
kannski, að þið vilduð skrifa
þetta niður, hélduð svona
tölfræðilegar skýrslur yfir
hversu margar árásir væru
framdar, til dæmis á viku
eða mánuði eða ári eða
þannig."
„Neinei, við gerum það
ekki. En það getur verið að
rannsóknarlögreglan geri
það, hringdu í þá í fyrra-
málið.“
Hún lagði niður blessaðan
skíðaklossann og burstaði
tennur. Nú hef ég séð í sjón-
varpinu hvernig fótbolta-
menn verða af að fá gerðar-
lega skó í punginn. Fyrst
liggja þeir á vellinum í fimm-
tán mínútur og blána. Síðar
eru þeir bornir varfærnis-
lega burt á börum á meðan
samúðaraugnaráð tuttugu
þúsund augna hvíla þeim í
pungstað. Ef þeir verða
svona óvirkir, verða þá ekki
ofbeldismenn það líka?
Hefði Kobbi jaki ekki getað
gengið í hægðum sínum af
lögreglustöðinni á vígvöll-
inn og fyrirhafnarlaust hirt
þennan kúk upp af götunni?
En Kobbi jaki veit það sem
við vitum, það þjónar eng-
um tilgangi. Það eina sem
gerist er að þeir skrifa nafn-
númer þess sem er barinn
eða nauðgað í litla blokk og
þar endar málið. Því það eru
ekki vinnubrögð lögregl-
unnar sem er svona slufsu-
leg, það eru lögin sem banna
þeim að vinna.
Til dæmis eru heimili frið-
helg á sama hátt og kirkjur
voru á miðöldum. Afbrota-
menn gátu flúið inn í kirkj-
una og þangað mátti ekki
sækja þá. Aftur á móti gat
afbrotamaðurinn lagt eld að
og brennt inni tvö þúsund
manna söfnuð; ef hann bara
sleppti • einni kirkju,
gat hann síðan leitað
skjóls þar. Vorra tíma sí-
berjumenn geta barið niður
fáeinar valdar húsmæður á
sunnudegi og labbað rólega
heim. Um leið og þeir eru
inn fyrir sinn þröskuld
komnir, má ekki sækja þá.
Það má auðvitað leiða þeim
ýmislegt fyrir sjónir, eins og
„þú gerir þetta ekki aftur, er
það nokkuð?" og um leið og
löggan er komin í hvarf, get-
ur maðurinn farið og fengið
sér frekari útrás. Hann þarf
bara að takmarka þær við
tuttugu mínútna ferðir, sem
er um það bil sá tími sem það
tekur lögregluna að komast
á staðinn.
Eg held jafnvel að mér tæk-
ist að koma mér upp viðlíka :
áhugaleysi á börðum og
mörðum og Kobbi jaki er
búinn að ná, ef ég vissi fyrir-
fram að ég þyrfti að ná
manninum við barsmíðarn-
ar, hvorki á undan né á eftir.
Og samt er aðeins hægt að
geyma hann í 24 tíma. Þá má
sleppa honum. Og hvað ger-
ist? Hann „er orðinn bitur út
í samfélagið, þjáist af andfé-
lagslegum hvötum og það
var rangt að loka hann inni“.
Og fer og lemur í köku þann
sem hann lamdi, vegna þess
að hinn lamdi var orsök þess
að hann ienti inni. Víta-
hringur.
Verstur fyrir þann sem að
ósekju varð fórnarlamb í
upphafi.
Því blóðlambið verður
helvíti fúlt og andfélagslegt
af að vera barið og geta
hvorki varið sig né fengið
vörn, hvað þá uppreisn æru,
á löglegan og siðmenntaðan
hátt.
Hér áður voru menn tekn-
ir af lífi án dóms og laga og
oft gerðist það í hita
henginganna að fáeinir sak-
lausir voru hengdir í
leiðinni. Þetta þótti ekki
gott né siðmenntað og því
var komið á mannúðlegri og
menningarlegri lögum. Og
nú eru þau orðin svo góð að
þau vernda afbrotamann-
inn, en ekki friðsamlega
borgara.
Og nú gerast borgarar
blóðþyrstir. Almenningur í
Danmörku tók að heimta
dauðarefsingu í sumar. Þeir
fengu hana ekki, enda full-
langt gengið. En við eigum
heimtingu á að okkar heim-
ili verði friðhelg að jöfnu
við heimili brotamanna og
að líkamar okkar séu jafn
heilagir á götum úti og
þeirra eru gagnvart lög-
unum.
Um daginn skrifaði reiður
neytandi í blað að sér þætti
tími til kominn að snúa aftur
til opinberra flenginga.
Hann stakk uppá að afbrota-
unglingum vikunnar yrði
safnað á Lækjartorg á föstu-
dögum klukkan fjögur og
flengdir á beran rassinn.
Hugmyndin er ekki fráleit,
en ég hef breytingartillögu
við hana: Klukkan tvö á
laugardögum. Það er alltaf
verið að tala um að hleypa
lífi í miðbæinn um helgar.
Ég held nefnilega að þær
yrðu ofsalega vel sóttar af
þreyttum, blóðþyrstum
borgurum.
Og kannski kemur sú
stund að auglýst verði:
Tilboð óskast í smíði
gapastokka. Útboðsgagna
má vitja í dómsmálaráðu-
neytið. Fullum trúnaði heit-
ið.