Tíminn - 14.07.1917, Blaðsíða 3

T Í MI N N
71
er ekki lítilsvert að í hana veljist
sannir mannkostamenn, sem kunni
og vilji lileinka sér hið bezta úr
menningu annara þjóða, og láta
það koma heimaþjóðinni að not-
um. Áhrifin frá kaupmannastétt-
inni hafa sennilega mátt sín miklu
meira áður, meðan millilanda-sam-
göngur voru lakari en nú eru, og
verið víðtækari. Ætti öllum að
vera ljóst og skiljanlegt, að þeirra
áhrifa geti gætt í heilum héruðum
um langan tíma.
Frá fornu fari hefir Stykkishólm-
ur verið aðal beykistöð verzlunar-
innar á Snæfellsnesi. Nú orðið
hefir hann ekki sömu tök og áður,
þar eð þeir eru nú orðnir fjórir í
viðbót verzlunarstaðirnir, sem sé:
Ólafsvík, Hellissandur, Búðir og
Skógarnes, og draga auðvitað nokk-
uð til sín verzlunina. Ytri hluti
nessins sækir nú verzlun til Ólafs-
víkur og Sands, en innri hlutinn
til Stykkishólms, nema hvað nokk-
ur hlutiun — syðstu hrepparnir 3
eða 4, sækja nú orðið mikið til
Borgarness af varningi sinum,
veldur því bæði að verzlunin er
hagstæðari þar en í Stykkishólmi
og betri vegur
Sveitir þær, sem verzlun hafa í
Stykkishólmi, eru aðallega Eyrar-
sveit, að nokkru, Helgatellssveit,
Skógarströnd, auk nokkurs hluta
af Dalasýslu.
Samgöngar á sjó hafa verið góð-
ar til Stykkishólms, miðað við það,
sem hérlendis tíðkast, að fráskildu
árinu 1916. Millilandaskipin komu
þar við í nær því hverri ferð,
auk strandferðaskipanna. Stóð því
Stykkish. eins vel að vígi með
samgöngurnar og þeir kaupstaðir
á landi hér, sem þær hafa bestar,
og þar eð góðar samgöngur eru
eitt grundvallarskilyrði fyrir hag-
stæðri verzlun, mætti vænta þess,
að verzlun i Stykkish. væri góð,
að minsta kosti ekki lakari en á
hinum betri verzlunarstöðum hér
á landi, hun ætti að ganga næst
Reykjavíkurverzluninni, eða hafa
gert fyrir stríðið. Með millilanda-
skipunum gat Stykkishólmur feng-
ið vörur sínar fluttar að mestu
leyti, gat því sloppið við tvöfalt
farmgjald og uppskipunarkostnað
í Reykjavík o. fl. — Ég ætla nú
ekki að bera Stykkishólmsverzl-
unina saman við Reykjavíkurverzl-
unina eða það sem tíðkast í hin-
um stærri kaupstöðum, sem besta
aðstöðu hafa, heldur við verzlun-
ina í Borgarnesi. Er það nágranna
kaupstaður og geta þeir því haft
áhrif hver á annan. Eg hefi hér
að framan, minst á samgöngur til
Slykkishólms og verð eg því einn-
ig að gera grein fyrir þeim til
Borgarness. Þess er þá fyrst að
geta, að þangað eru engar milli-
landaferðir né strandferðir. Einu
reglubundnu ferðirnar þangað, eru
farnar af gufubátnum »Ingólfi«.
Vörubirgðir sínar hefir Borgarnes
því orðið að fá íluttar með hon-
um frá Reykjavik, það hefir orðið
að sætta sig við tvöfalt flutnings-
gjald, nppskipun og útskipun i
Reykjavík og ýmsan kostnað ann-
an sem leiðir af flutningi varanna
þar á land, sem er ekki lítill. —
Eins og menn sjá er hér mikill
munur á aðstöðu þessara tveggja
kauptúna, og mætti þá búast við
að vöruverð væri talsvert hærra í
Borgarnesi en í Stykkisliólmi, en
liið einkennilega er, að það er þar
einmitt miklu lœgra eins og eg
skal sýna með eftirfylgjandi lisla
yfir verð á nokkrum nauðsynja-
vörum á báðum stöðum fyrri liluta
ársins 1916. í sambandi við það
má geta þess í viðbót við hið
framansagða, að Stykkishólmur
fekk mestar sínar vörubirgðir með
millilandaskipum, án nokkurs
aukakostnaðar í Rvik. Menn kunna
að segja að á þessum tímum sé
slíkan samanburð ekkerl að marka,
en eg felst ekki á það, enda kynni
að mega gera annan síðar, þegar
ástandið breytist.
Verð nokkurra almennra nauð-
synjavara í Borgarnesi og Stykkis-
hólmi fyrri hluta árs 1916:
Borgarnes- Stykkis-
Tegundir: verd ‘j ivmo- liólms-verö
Rúgmjöl kg. kr. 0,32 0,36
Hafragrjón — — 0,42 0,50
Hveiti (bezta) — — 0,44 0,46
Hrísgrjón — — 0,38 0,48
Melís höggv. — — 0,70 0,76
Kaffibaunir — — 1,70 2,00
Kaffirót — — 1,16 1,40
Steinolía líter — 0,25 0,38
Eins og menn sjá af þessu yfir-
liti munar ekki smámunum á verði
útlendra vara á þessum stöðurn.
Ef innlenda varan hefði verið tek-
in liér með, kynni munurinn að
hafa orðið meiri hlutfallslega. —
Geta má þess að Borgarnesverð er
miðað við vörusölu Kaupfélags
Borgfirðinga en Stykkishólmsverð-
ið eins og það var yfirleitt, þó ein
verzlunin sé aðallega höfð í huga.
Frá þessu verði sem hér er til-
greint í Borgarnesi, gefur fjelagið
5°/0 afslátt, en eg hefi slept að
draga hann frá í þessu yfirliti;
ætlast eg til að hann jafnist á við
afslátt þann er kaupmenn í Stykk-
ishólmi veita. Veit eg vel að hann
muni tíðkast nokkru hærri hjá
sumum viðskiftamönnum, en aftur
er enginn afsláttur hjá öðrum, og
sleppi eg honum því á báðum
stöðum.
Hver verðmunurinn erfyrirhvert
heimili í heilt ár með Borgarnes-
verði og Stykkishóhns geta menn
sjálfir reiknað út, en auðsætt er
að hann er mikill. Enn fremur
kynnu kunnugir að þekkja einhver
ófrelsishöft, sem gætu liafa fest
viðskiftamennina meira en þeim
var sjálfum Ijúft, við Stykkishólms-
verzlanirnar, í stað þess að slíkt
mun alls ekki þekkjast að eigi sér
stað við Kaupfélag Borgfirðinga,
fremur en hjá öðrum slíkum fé-
lögum. (Frh.)
Slys. Ásvaldur Magnússon hafn
arvinnumaður varð undir járn-
brautarvagni hlöðnum grjóti.
Meiðslin urðu svo mikil, að taka
varð af honum báða fælurna um
knén.
t
j)a!ðvin SiprðssoR.
Annan apríl s„ 1. andaðist að
Ófeigsstöðum í Kinn Baldvin bóndi
Sigurðsson Kristjánssonar frá 111-
ugastöðum, því nær áttræður að
aldri. Baldvin var fæddur í Páls-
gerði í Grýtubakkahreppi 19. nóv.
1837. Foreldrar hans bjuggu við
lítil efni, en mikla ómegð. Voru
þau 10 systkinin og Baldur næst-
ur því elsta. Byrjaði hann barn-
ungur að vinna fyrir heimilinu
með föður sínum. Gaf hann sig
allan við vinnunni að sið þeirrar
aldar. Þó lærði hann að skrifa
bærilega hönd og nam nauðsynleg-
ustu reikningsaðferðir, hvorttveggja
á fullorðinsaldri við það að sjá
og heju-a öðrum kent.
Þegar Baldvin var fulltíðamaður
giftist hann Guðrúnu Oddsdóttur,
ættaðri úr Árnessýslu. Var hún
hið mesta valkvendi enda var sam-
búð þeirra hin bezla. Pau hjón
reistu bú í Nautavík við Skjálf-
andaflóa. Er þar litið hverfi, vest-
an vert við flóann, og umlukt
hömrum nema þar sem nær til
sjávar. Þykir mönnum nú á dög-
um daufleg vistin á slíkum útkjálk-
um, enda leggjast þeir flestir í
eyði. En á þessu harðbalakoti
bjuggu þau Baldvin og Guðrún
góðu búi í því nær tuttugu ár.
En er halla tók æfinni fluttu þau
inn í svetina að Granaslöðum í
Kinn og bjuggu þar I 19 ár.
Frarn hjá bæ þeirra lá um vetur
þjóðvegur tveggja sveita eftir Skjálf-
andafljóti. Leystu þau hjón þá
hvers manns vandræði, er að garði
kom. Mátli heita að skáli þeirra
væri bygður yfir þvera þjóðbraut
og öllum heimill beini, hvild og
aðhjúkrun. Voru þær móttökur
engin aktaskrift, enda ekki gerðar
til fjár eða þakklætis. En því hug-
stæðari mun mörgum ferðamann-
inum rausn og drengskapur þeirra
hjóna. Börn áttu þau 5. Dóu fjög-
ur á unga aldri en eitt liíir, Bald-
vin bóndi á Ófeigsstöðum. Auk
þess ólu þau hjón upp, um lengri
eða skemri tíma, og studdu lil
manns marga unglinga, sem fáa
áttu að, cða enga. Fanst það jafn-
an á að þau voru fús á að taka
á sig þungu byrðarnar og spurðu
ekki um launin.
í’egar á leið æfina þoldi Baldvin
eigi erfiðisvinnu. Kraftarnir bilaðir
þó að ljósið logaði. Þá koin fram
fróðleiksfýsnin, sem skorturinn og
sífeld vinna stíflaði á æskuárunum.
Las hann þá af kappi bækur og
blöð, sem hann náði til og var
einkar liugleikið að frétta um alla
viðburði fjær og nær og skapaði
sér sjálfstæðar skoðanir um flest
þau mál er á dagskrá voru með
þjóðinni. Þau Baldvin og Guðrún
brugðu búi 1905, og dvöldu hjá
einkabarni sínu það sem eftir var
æfinnar. Baldvin var maður vin-
fastur og tryggur í lund. Skap-
maður mikill, en stilti vel í hóf
geðsmunum sinum. Var það mál
allra hans sveitunga að með hon-
um hefði sveilin mist einn af sin-
um góðu og nýtu sonum.
Ljósvetningur.
Frá AI|>iii«i.
Einkasala á steinolín. Stjórnar-
frumvarp hefir komið fram um
einkasölu heimild fyrir landssljórn-
ina á steinolíu. Við 1. umræðu
talaði enginn á móti; aítur 'voru
höfð þung orð um Steiolíufélagið
og talin nauðsyn á að þingið girði
fyrir þá einokun, sem það einstaka
félag hefir haft nú um hríð.
Fyrirhleðsla fyrir Pverá og Mark-
arftjót. í stjórnarfrv. um það fyrir-
tæki er gert ráð fyrir að allur
kosnaður við það verði 167 þús.
kr., og greiði landssjóður % kostn-
aðar en Rangárvallasýsla %•
Bjargráðane/nd var kosin i báð-
um deildum. í efri deild: Jóhannes
Jóhannesson, Guðjón Guðiaugsson,
Sigurður Eggerz, Karl Einarsson,
Guðm. Ólafsson. í neðri deild:
Einsr Arnórsson, Sigurður Sigurðs-
son, Pétur Jónsson, Bjarni Jóns-
son Pétur Ottesen, Forst. M. Jóns-
son, Jörundur Brynjólfsson.
Pjóðjarðasalan. Stj.frv. hefir kom-
ið frain uin freslun á framkvæmd
þjóðjarðasölulaga. Forsætisráðh.
taldi frestunina heppilega vegna
þess hve penigar hefðú fallið í
verði; nú væri illmögulegt að á-
kveða sannvirði jarðanna. Þorl.
Jónsson taldi sölu þjóðjarða eina
af helztu lyftistöngum ræktunar
landsins, og því varhugavert að
fresta. Þórarinn Jónsson og Ben.
Sv. voru algerlega mótfallnir frest-
uninni, Sveinn Ól. vildi að frv.
yrði samþykt, og Sig. Sig. vildi
setja bann við allri þjóðjarðasölu.
Dýrtiðaruppbót embœttis- og sýsl-
unarmanna. í neðri deild voru lang-
ar umræður um það mál. Yfirleitt
vildu bændur ekki að uppbótin
næði til embættismanna sem hefðu
tekjur af framieiðslu, t. d. presta.
Frv. til laga um að landssjóður
greiði verðhœkkun á ýmsum nauð-
synjavörum, ber Jör. Br. fram.
Verð á lífsnauðsynjum hafi stígið
miklu meir en kaupgjaldið, t. d.
hafi kaupgjald verkamanna hér í
Reykjavík hækkað um 71s/7°/o en
brýnuslu lifsnauðsynjarum2—400%
megi því nærri geta um afkomu
almennings; fjölmennum bæjarfé-
lögum sé ókleift að forða frá sulli;
annað ráð því ekki fyrir hendi en
að landssjóður hlaupi undir bagga
áður en komið sé yfrum, ekki á-
stæða til að sjá í fé, þó töluvert
sé, þegar um lif og heilsu þúsunda
sé að ræða. — Sveinn Ólafsson
taldi ekki viðlit að samþykkja frv.;
hér væri um hærri fjárupphæðir
að ræða en þekkst hafi í fjárlögun-
um. Greiðsla á verðhækkun á kol-
um einum myndi nema 4—5 millj.