Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1953, Blaðsíða 7

Náttúrufræðingurinn - 1953, Blaðsíða 7
Guðmundur Kjartansson: Úr sögu Helliskvíslar Helliskvísl er árspræna á Landmannaafrétti upp af Rangárvalla- sýslu. Til skamms tíma var hún fáum kunn nema Landmönnum, sem smöluðu afréttinn, og Skaftfellingum, sem ráku sláturfé sitt suður um Fjallabaksveg nyrðra, öðru nafni Landmannaleið. En hin síðustu sumur hafa hópar skemmtiferðafólks ekið bílum um bakka hennar. Flestum mun þó annað minnisstæðara úr þeim ferðum en þessi smáá, sem sjaldan er farartálmi nema af sandbleytu, fosslaus að kalla nema langt frá bílleiðinni og veiðilaus með öllu. En saga Helliskvíslar, þó að ekki sé nema næstliðin 40 ár, sýnir, að áin er ekki öll þar, sem hún er séð. Á þessu tímabili hefur hún átt í harðri baráttu fyrir tilveru sinni og sjálfstæði og orðið svo mikið ágengt, að það hlýtur að vekja athygli og jafnvel samúð óvirks áhorfanda. Helliskvísl kemur upp á þeim hluta Landmannaafréttar, sem nefn- ist Kringla (það nafn stendur ekki á neinu landabréfi). Kringlan er ekki fjarri því að vera kringlótt að lögun og er lukin háum fjöllum á alla vegu. 1 norðurhelmingi fjallahringsins eru í röð frá vestri til eusturs: Sauðleysur, Herbjamarfell, Löðmundur, Lifrafjöll og Dóma- dalsháls, öll úr móbergi. En sveiginn að sunnanverðu mynda: Kxóka- giljabrún (næst Sauðleysum), Rauðfossafjöll og Mógilshöfðar (Litl- höfði og Stórhöfði), öll úr líparíti nema Krókagiljabrún. Miðbik Kringl- unnar er að mestu marflöt slétta, en upp úr henni standa nokkur smáfell úr móbergi: Sáta, Langsáta og Sátubarn. Hæð sléttunnar er um 590 m y. s., en fjallahringsins víða meira en 1000 m, mest 1230 í Rauðfossafjöllum. f fjallahringinn er aðeins eitt skarð svo djúpt, að afrennsli sé um. Það er að vestanverðu, milli Krókagiljabrúnar og Sauðleysna, og er nú kallað Svalaskarð. Þar rennur Helliskvísl út af Kringlunni. Vatna- svið hennar fyrir ofan skarðið er því Kringlan, hvorki meira né minna. Stærð þessa vatnasviðs er nálægt 90 km2 og meðalhæð ekki minna en 700 m y. s. Af svo stóm og háu svæði mætti búast við, að rynni
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.