Tímarit Máls og menningar - 01.05.1943, Blaðsíða 42

SIGURÐUR THORLACIUS:
Sjálfstæði fslands
I sama mund og Bretar hurfu á brott héðan með meginherafla
sinn birtist í stórblaðinu Times í Lundúnum greinarkorn um ísland.
Var þar áherzla lögð á-viðkvæmni Islendinga og tortryggni í sam-
bandi við sjálfstæðis- og þjóðernismál og Ameríkumönnum bent á
erfiðleikana, sem blytu að skapast í sambýli við slíka þjóð.
Hér verður ekki lagður dómur á sannleiksgildi þessara ummæla
enska blaðsins, en bitt er víst, að ástæður höfum vér íslendingar
nægar til þess að vera viðkvæmir í sjálfstæðisbaráttu vorri, og til-
efna til tortryggni sýnist ekki heldur þurfa langt að leita nú á
síðustu tímum.
Vér íslendingar ættum flestum þjóðum fremur að kunna skil á
blessun óskoraðs frelsis og bölvun erlendrar ánauðar. I nálega fjór-
ar aldir, meðan þjóðin var sjálfstæð og réð fram úr öllum vanda-
málum sínum á eigin spýtur, blómgaðist hér á landi athafnalíf og
fjölskrúðug menning, sem var sérstæð á heimsmælikvarða og tók í
ýmsum greinum langt fram því, sem tíðkaðist á sama tíma með
öðrum þjóðum. Svo komu hin örlagaríku umskipti. Með fagurgala
og hótunum, mútum og hvers konar stjórnmálabrellum voru höfð-
ingjar þjóðarinnar ginntir og keyptir til að afsala sjálfstæði þjóð-
arinnar í hendur erlendu valdi. Úr því bauð hver ógæfan og niður-
lægingin annarri heim. Hinir erlendu valdhafar færðu sig smám
saman upp á skaftið, rufu orð og eiða. Ágætustu leiðtogar þjóðar-
innar og menningarfrömuðir voru óvirtir af óvöldum erlendum
dónum, dýrgripum og þjóðminjum rænt og flutt burt úr landinu,
en alþýða svelt og þrautpínd með sköttum og verzlunarokri.
Loksins tókst fyrir örugga og sleitulausa baráttu fórnfúsra og
framsýnna leiðtoga með alþýðu og menntamenn að bakhjalli að
endurheimta sjálfstæðið eftir meir en 600 ára ánauð, og jafnskjótt
hófst nýtt blómaskeið bókmennta, lista og hvers konar framfara.
Þannig er í örstuttu máli sögulegur baklijallur þjóðernistilfinn-