Morgunblaðið - 31.12.1953, Blaðsíða 9

r Fimmtudagur 31. des. 1953
MORGUISBLAÐI.Ð
9
LEIMZKI IÐIMAÐURIIMIM
Framanskráð tafla yfir starfs-
mannahald 56 fyrirtækja í 15
jðngreinum er byggð á upplýs-
ingum frá skrifstofu Iðju, félags
verksmiðjufólks í Reykjavík.
Enda þótt upplýsingarnar séu
ekki tæmandi fyrir hínar ýmsu
iðnaðargreinar gefa þær þó all-
góða hugmynd um þróunina.
INNFLUTNINGUR
EFNIVÖRU TIL IÐNAÐAR
sem áður var sífellt vandamál
vegna innflutningshafta er nú
með öðrum hætti, þar eð efni-
vörur til iðnaðar eru yfirleitt á
frílista og innflutningsyfirvöldin
fylgja nú þeirri stefnu að láta
ekki standa á leyfisveitingum
fyrir nauðsynlegum efnivörum
til iðnaðar, ef innflutningur á
þeim er háður leyfum.
LÁNSFJÁRÞÖRF
iðnfyrirtækja er sem fyrr
miklu meiri en bankastofnanir
treysta sér til að fullnægja. Það
hefur komið í ljós í hinni vax-
andi samkeppni við erléndu iðn-
aðarvörurnar, að oft á tíðum hef-
ur það úrslitaþýðingu í sam-
keppninni hvor nýtur meiri hylli
hjá bönkum, íslenzki iðnrekand-
inn eða innflytjandi erlendu vör-
unnar. Smásalinn kýs að kaupa
yörurnar hjá þeim iðnrekanda
eða innflytjanda, sem býður
hagstæðari greiðsluskilmála, þ. e.
gefur lengri greiðslufrest. Það
getur sá einn boðið, sem yfir
fjármagni ræður. Þessvegna er
síður en svo að draga úr láns-
fjárskorti iðnfyrirtækja um þess-
ar mundir.
Ástæðulaus reyndist ótti sumra
íðnrekenda um það að gömlu
bankarnir þrír myndu láta þá í
einhverju gjalda þess að stofnað-
ur er vísir að banka, er sér-
staklega skuli styðja iðnaðinn.
Fjármagn hans er enn sem kom-
ið er agnarlítið brot af láns-
fjárupphæð iðnfyrirtækja hjá
hinum bönkunum.
Tveggja viðburða skal minnst í
sambandi við lánsfjármál iðnað-
arins. í málefnasamningi stjórn-
málaflokkanna tveggja, er stóðu
að myndun ríkisstjórnarinnar
nýju, var ákveðið að endurskoða
gildandi reglur um lán til iðnfyr-
irtækja, með það fyrir augum að
koma betri skipan á þau mál. Þar
mun að líkindum vera átt við að
taka upp þá reglu, að Seðlabank-
inn endurkaupi iðnaðarvíxla,
svipað og víxla útvegsfyrirtækja.
Með slíkri aðstoð væri Iðnaðar-
bankanum, sem eðlilegt er að
annaðist milligönguna, veitt færi
á að verða iðnaðinum að nokkru
iiði, þó að hann hafi yfír litlu
fé að ráða.
Þá skal þess Og getið, að ríkis-
stjórnin hafði milligöngu um það
snemma á árinu, að iðnfyrirtæki
þurfi ekki að greiða fyrirfram
við pöntun efnivara og opnun
bankaábyrgðar nema 25% af and-
virði, og er það að sjálfsögðu
mikið hagræði hjá því að þurfa
að greiða verðið að mestu eða
öllu fyrirfram.
INNFLUTNINGUR ERLENDRA
IÐNAÐARVARA
eftir lögleyfðum leiðum var í
nokkrum tegundum aílmíkil, svo
sem í hreinlætisvörum, tilbúnum
fatnaði og veiðarfærum. Það má
til sanns vegar færa, að iðnað-
urinn hafi í sumum tilfellum haft
gott af samkeppninni, en gæta
verður mikillar varúðar í ínn-
flutningi vara, sem framleiddar
eru hér heima og fjöldá manns
byggir lífsafkomu sína á að vinna
við.
Prjónlesiðnaðurinn hefur senni
lega orðið harðara úti í þessum
sökum en flestar aðrar greinar.
Iðnaðarmálástofnunih nýja tók
ástand hans til sérstakrar athug-
unar að boði iðnaðarmálaráð-
herra. í ítarlegri greinargerð til
ráðherra um málið, var niður-
ATVINNUSKIKPTING
Á ÍSLANDI
1950
WO
1950
staða stofnunarinnar að leggja
til að innflutningur ullarprjón-
less yrði fyrst um sinn bundinn
við svonefnd „clearing“-lönd.
Framleiðendur veiðarfæra
hafa einnig orðið fyrir þungum
búsifjum vegna vaxandi veiðar-
færainnflutnings. Að óreyndu
mætti búast við að hérlendis þrif-
ist stóriðnaður á sviði veiðarfæra
framleiðslu. Því miður er því
ekki að fagna. Aðeins fjögur fyr-
irtæki fást við nýframleiðslu
(með véluin) á veiðarfærum:
tvær netaverksmiðjur, ein línu-
gerð og ein hampiðja, sem fram-
leiðir botnvörpugarn, línur o. fl.
Þrátt fyrir örlitla eða enga
tollvernd, samfara geysiharðri,
erlendri samkeppni, hafa þessi
innlendu fyrirtæki haldið velli,
enda þótt þau sem framleiðslu-
tæki hafi hvergi nærri verið full-
nýtt hin síðari ár.
Nokkuð mun því um að kenna,
að hagur veiðarfæraframleið-
enda er ekki sterkari en raun
er á, að samvinna hefur ekki tek-
ist með þeim og samtökum út-
gerðarmanna. Jafnframt því, sem
þetta ber að harma, hlýtur sú
spurning að vakna, hvað gera
megi til úrbóta.
Það væri skref aftur á bak,
ef fela á verksmiðjum í öðrum
löndum að taka við framleiðslu
veiðarfæra fyrir íslenzkan sjáv-
arútveg.
Ríkisstjórnin samþykkti að
veita innflutnings- og gjaldeyris-
leyfi fyrir 21 fiskibát. Mótmæli
bárust frá almennum fundi í Fé-
lagi ísl. iðnrekenda og iðnþing
tók málið til sérstakrar meðferð-
ar. Iðnaðarmálaráðherra hét þá
að athuga skyldi um fyrirgreiðslu
til skipasmíðastöðva til þess að
gera þeim auðveldara um smíði
allra fiskiskipa innanlands. Iðn-
aðarmálastofnuninni nýju var
síðan falin athugun á samkeppnis
aðstöðu skipasmíðastöðvanna.
Félag ísl. iðnrekenda bar fram
umkvartanir á opinberum vett-
vangi um ólöglegan innflutning
iðnaðarvara, svo sem sælgætis,
fatnaðar o. fl., er félagið taldi
að á boðstólum væri í verzlun-
um. Gætir vaxandi uggs um það,
að torvelt muni í framkvæmd að
koma í veg fyrir slíkt,’ á meðan
einhver skiki landsins er undan-
þeginn ákvæðum innflutnings- og
tollalöggjafarinnar.
VÉLAKOSTUR
IÐNFYRIRTÆKJA
bæði til endurnýjunar og ný-
sköpunar, var allmjög aukinn á
árinu, eða a. m. k. drög lögð að
innflutningi véla fyrir allmikið
fé. Samkvæmt upplýsingum Fjár
hagsráðs hafa verið gefin út inn-
flutnings- og gjaldeyrisleyfi á ár-
inu fyrir vélum til iðnaðar að
upphæð tæpar 6 millj. króna að
frátöldum vélum til fiskiðnaðar,
en leyfi fyrir þess háttar vélum
námu næstum 2,5 millj. króna,
eða alls til iðnaðar um 8,5 millj.
króna, auk hins mikla vélainn-
flutnings til Áburðarverksmiðj-
unnar. Þó eru járnsmíða- og tré-
smíðavélar ekki taldar með, því
að þær eru fluttar inn óháð leyf-
isveitingum, en með svonefndu
bátagjaldeyrisálagi, gegn mjög
eindregnum mótmælum iðnrek-
enda og iðnaðarmanna, er telja
ósanngjarnt að slíkt aukaálag sé
lagt á jafn nauðsynleg tæki.
HÚSBYGGINGAR
IWNFYRIRTÆKJA
Nærri liggur að skortur á húsa-
kosti sé að verða hið alvarlegasta
vandamál ýmsra iðnfyrirtækja.
Mörg þeirra hafa sótt um fjár-
festingarleyfi ár eftir ár án ár-
angurs, því ekki hefur þótt fært
að veita slík leyfi nema mjög
takmarkað, vegna skorts á íbúð-
arhúsnæði og þörfinni á þess-
Framh. á bls. 10.
Framleiðsla í nokkrum
iðnaðargreinum 1953
KEXFRAMLEIÐSLA
2 verksmiðjur framleiddu 745 tonn af. kexi
SÆLGÆTISFRAMLEIÐSLA
4 verksmiðjur framleiddu 102 tonn af brjóstsykri og karamellum
4 verksmiðjur framleiddu 56.2 tonn af suðusúkkulaði
5 verksmiðjur framleiddu 129.2 tonn af átsúkkulaði
4 verksmiðjur framleiddu 78.2 tonn af konfekti og öðrum súkku-
laðivörum.
KAFFIBRENNSLA OG KAFFIBÆTISFRAMLEIÐSLA
3 verksmiðjur brenndu og möluðu 599 tonn af kaffi og
2 verksmiðjur framleiddu 204 tonn af kaffibæti
SMJÖRLÍKISFRAMLEIÐSLA
7 verksmiðjur framleiddu 1898 tonn af smjörlíki
SULTUFRAMLEIÐSLA
1 verksmiðja framleiddi 109 tbnn af ávaxtasultu
ÖL- OG GOSDRYKKJAFRAMLEIÐSLA
1 verksmiðja framleiddi um 1 millj. lítra af öli
3 verksmiðjur framleiddu 1.575.000 lítra af gosdrykkjum
1 verksmiðja framleiddi 6.406 lítra af saft og ávaxtasafa :j
VEFJARIÐNABUR |
2 verksmiðjur framleiddu 88.000 metra af ullardúkum
2 verksmiðjur framleiddu 35.5 tonn af bandi og garni
2 verksmiðjur framleiddu 45.3 tonn af lopa
1 verksmiðja framleiddi 45.500 metra af vinnuvettlingaefni
1 verksmiðja framleiddi 38.600 metra af baðmullardúkum
1 verksmiðja framleiddi 1250 ullarteppi
1 verksmiðja framleiddi 9.300 m af gólfteppadreglum og vann
úr 16 tonnum af ísl. ull
1 verksmiðja framleiddi 10.000 m af gangadreglum
Hampiðjan framleiddi ca. 200 tonn af vörpugarni og öðru garni
Ullarverksm. Framtíðin framleiddi úr ca. 30 tonnum af ull
FATNAÐARIÐNAÐUR OG SKÓFRAMLEIÐSLA
2 sjófataverksmiðjur framleiddu 24.870 stk. af sjófatnaði
5 vinnufata- og skjólfataverksmiðjur framleiddu 171.020 flíkur
af alls konar vinnu- og skjólfatnaði
4 verksmiðjur framleiddu 11.860 dús. af vinnuvettlingum
6 verksmiðjur framleiddu 13.565 stk. af karlmannafrökkum
1 verksmiðja framleiddi 8.518 sportbuxur (karla og kvenna)
5 verksmiðjur framleiddu 12.729 stk. af kvenkápum
1 verksmiðja framleiddi 519 stk. af trollbuxum
6 verksmiðjur framleiddu 22.547 stk. af karlmannafötum
1 verksmiðja framleiddi 532 karlmannajakka
1 verksmiðja framleiddi 65.284 stk. af baðmullarnærfötum
1 verksmiðja framleiddi 1058 stk. af herranáttfötum
3 verksmiðjur framleiddu 92.047 pör af karlmannasokkum
2 verksmiðjur framleiddu 37.316 stk. af manchetskyrtum
5 verksmiðjur framleiddu 112.828 pör af alls konar skóm
1 verksmiðja framleiddi 8.169 pör af inniskóm
2 verksmiðjur framleiddu 44.400 stk. af alls konar prjónafatnaði
1 verksmiðja framleiddi 670 kjóla og 3.631 stk. peysur og annan
ytri fatnað kvenna
KEMISKUR IÐNAÐUR
ísaga h.f. framleiddi 117.000 m3 af súrefni og 59.300 kg af
acetylengasi
3 verksmiðjur framieiddu 1200 tonn af málningu og lökkum
3 verksmiðjur framleiddu 48 tonn af kertum
4 verksmiðjur framleiddu 309 tonn af blautsápu
4 verksmiðjur framleiddu 321 tonn af þvottadufti
2 verksmiðjur framleiddu 48.1 tonn af handsápu, stangasápu og
fleiri sáputegundum
1 verksmiðja framleiddi 1.6 tonn af sápuspæni
1 verksmiðja framleiddi 2 tonn af sápulegi
1 verksmiðja framleiddi 1.2 tonn af bóni
BYGGINGAVÖRUFRAMLEIÐSLA
1 verksmiðja framleiddi 117.968 vikurholsteina og 165.933 vikur-
plötur til einangrunar
1 verksmiðja framleiddi 485 tonn af gojsull.
LEÐURVÖRUFRAMLEIÐSLA
2 verksmiðjur framleiddu 4.960 stk. kventöskur
1 verksmiðja framleiddi 2.800 stk. skjala- og skólatöskur
1 verksmiðja framleiddi 20 þús. belti
1 vei'ksmiðja framleiddi 5.600 pör af hönzkum
UMBÚÐ AFR AMLEIÐ SLA
Kassagerðin framleiddi 6.004.966 kartonöskjur, 1.478.000 bylgju-
pappakassa, 58.284 trékassa og 350.000 stk. af kraftpappírsöskjum.
MÁLMIÐNAÐUR OG RAFTÆKJAIDNAÐUR
Fálkinn framleiddi 1250 reiðhjól og 250 þríhjól.
Vélsmiðjan Héðinn framleiddi m. a. 62 hraðfrystitæki, 2050
frystiventla, 17.600 m kælispírala, 12 harðfiskpressur, 12 línuspil,
125 sjó- og vatnsdælur, 3 síldar- og fiskimjölsverksmiðjur, auk
þessa flutningsbönd fyrir hraðfrystihús, kjötbrautir fyrir sláturhús,
olíukynditæki fyrir verksmiðjur, fóðurmjölsblöndunartæki og vöru-
lyftur. Þá kom Héðinn öllum að óvörum í árslok með fyrstu íslenzku
hraðfrystivélina, og er nú að Ijúka smíði þeirrar næstu. —- Vélar
þessar eru mjög stórar, afkasta 150.000 kcal/klt. við -^25° C kulda.
Hamar h.f. framleiddi m. a. 10 fiskþvottavélar, 40 sjálfvirka
olíubrennara, 6 fiskpressur, 20 rafmagnsdælur, 15 lofblásara stóra,
50 brunahana, færibönd, hraðfrystitæki, lofthitara, kælislöngur,
vatnshitara, snigildrif og reykofn. •
Landssmiðjan byggði einn 40 tonna bát á árinu og eru nú tveir
bátar af sömu stærð í smíðum þar. Auk þess framleiddi Lands-
smiðjan m. a. 4 bílavogir, en af þeim hefur smiðjan framleitt mikið
undanfarin ár. 6 fiskimjölsverksmiðjur, 400.000 ten.feta gasgeymir
fyrir áburðarverksmiðjuna og er það stærsti geymir, sem smíðaður
hefur verið hér á landi, 20 mykjudreifara og 2600 ten.m. vatns-
jöfnunargeymi fyrir Laxárvirkjunina.
Stálumbúðir h.f. framleiddu m. a. stáltunnur og minni olíugeyma,
sem voru 2.5 millj, 1. að rúmmáli, um 25 þús. element í miðstöðvar-
ofna, 2.300 skálar og bakka úr riðfríu stáli (þar með taldir eldhús-
vaskar), á annað þúsund „flourecent" lampa og 200 þvottapotta
úr riðfríu stáli.
Ofnasmiðjan framleiddi m. a. 9.100 m2 af miðstöðvarofnum, 930
vaska úr riðfr. stáli og 2.500 þvegla.
Raftækjaverksmiðjan h.f. framleiddi m. a. 1400 eldavélar, 700
þvottapotta, 604 þvottavélar (í samvinnu við Vélsm. Héðinn), og
900 þilofna.
Dósaverksmiðjan framleiddi 693.000 samsettar dósir og auk þeías
dósir úr 87 tonnum af dósablikki.