Morgunblaðið - 09.03.1962, Blaðsíða 6

6
MORGVl\fíLAÐIÐ
Föstudagur 9. marz 1962
Hafin framleiðsla á
Sigló síldarvörum
Niðurlagningarverksmiðjan reist a 5 mdn.
SIGLUFIRÐI, 8. marz. — í dag
tók til starfa niðurlagningarverk-
smiðja á síld á vegum Síldarverk
smiðja ríkisins og var fréttamönn
um og blaðamönnum boðið að
skoða verksmiðjuna.
Hráefni sem aetlunin er að
vinna með til að byrja með eru
400 tunnur og verður fyrst um
sinn aðeins um sýnishornafram-
leiðslu að ræða, sem ætlunin er
að kanna erlendan markað fyT-
ir, þó einhver hluti framleiðsl-
unnar verði boðinn til sölu á
innlendum markaði. Framleidd-
ir verða gaffalbitar í 5 mismun-
andi kryddsósum, þ. e. vínsósu,
lauksósu, tómatsósu, dillsósu og
ávaxtasósu. Verða notaðar tvær
dósastaerðir, 40 gr. og 90 gr. dós-
ir. í>á verða lögð niður flök í vín
sósu í tveggja og 18 flaka dósir.
Verðmæti síldarinnar margfald-
ast að sjálfsögðu við að leggja
hana í dósir.
Vilhjálmur Guðmundsson,
framkvæmdastjóri SR gerði í
stuttu máli grein fyrir aðdrag-
anda og stofnun verksmiðjunn-
ar, en hann hefur borið hita og
þunga undirbúningsstarfsins,
sem væntanlega verður vísir að
nýrri og blómlegri atvinnugrein
í ísl. fiskiðnaði. Hann hóf mál
sitt á því að niðursuða og niður-
lagning sjávarafurða væri tiltölu
lega stutt á veg komin hér á
landi. Þó hefðu verið reistar
nokkrar verksmiðjur en árangur
af starfi þeirra orðið mirmi en
vonir stóðu til. Aðallega hefði til
þessa verið framleitt fyrir inn-
lendan markað, þar eð örðug-
lega hefði gengið að ná fótfestu
á mörkuðum erlendis. Sagði
hann að fyrir um það bil ári
hefði stjórn. S.R. með stuðningi
Emils Jónssonar sjávarútvegs-
málaráðherra hafið undirbúning
að byggingu verksmiðju til nið-
urlagningar á kryddsíld og syk-
ursíld í dósir. Leitað var aðstoð-
ar Carls S. Hansens, verkfræð-
ings í Stafangri, sem hefur stað-
góða þekkingu á niðursuðuiðn-
aði.
Byggingarframkvæmdir hinn-
ar nýju verksmiðju hófust fyrir
ca. 5 mánuðum og hófst í dag til-
raunastarfsemi í fjórðungi bygg-
ingarinnar. Sigvaldi Thordarson
arkitekt teiknaði byggingar en
verkfræðistofa Sigurðar Thorodd
sen annaðist útreikninga. Bygg-
ingarmeistari var Fáll Jónsson,
sem vann sitt verk af sérstökum
dugnaði, þar sem hann hefur nú
reist 3 þús rúmm. byggingu á
5 siglfirskum vetrarmánuðum.
Ljúffengasta síld
Vörumerki hinnar nýju fram-
leiðslu verður Sigló og á nafnið
að minna á þann stað sem í ára-
raðir hefur verið miðstöð ís-
lenzkrar síldariðju. Dósaumbúð-
ir eru búnar til í Stafangri og lit
prentaðar í fjórum litum, en fyr-
irhugað er að í framtíðinni verði
dósirnar smíðaðar hér á staðn-
um. Teikningar og áletranir gerði
Atli Már. Norskur sérfræðingur,
Bernt T. Björnsson frá Stafangri,
verður til aðstoðar fyrst um sinn.
Verksmiðjustjóri verður Ólafur
G. Jónsson, sem mun hafa starf-
að hjá Mötu í Reykjavík undan-
farin ár. Vélakostur verksmiðj-
unnar er, nú sem stendur, lokun-
arvél og þvottavél. Önnur vinna
er handunnin, aðallega af stúlk-
um.
Fréttariturum var boðið að
smakka á hinni nýju framleiðslu
og þó þarna væru fréttaritaraT
frá ólíkum blöðum og stjórn-
málaflokkum, urðu þeir þó all-
ir á eitt sáttir um það að ljúf-
fengari síld hefðu þeir aldrei áð-
ur bragðað.
Bæjarstjóri, Sigurjón Sæ-
mundsson, tók til máls við þetta
tækifæri og árnaði fyrirtækinu
heilla og Jóhann Torfason þakk-
aði boðið fyrir hönd fréttaritar-
anna. Þá tók einnig til máls Jó-
hann Möller, varaformaður verk-
smiðjustjórnar. — Stefán.
Bergman
kemur ekki
Blaðið spurði þjóðleikhús-
stjóra í gær hvort af því verði
1 að leikkonan Ingrid Bergman
I og maður hennar, Lars
Smidt, komi til landsins til
að vera viðstödd frumsýningu
á söngleiknum „My Fair
Lady“ Lars Smidt hefur sem
kunnugt er sýningarréttinn á
leiknum í Evrópu og hafa
þau hjónin oft verið við frum
sýningamar og höfðu látið
orð falla um að þau hefðu
gaman af að koma til íslands.
Sgði Þjóðleikhússtjóri að
1 þau hjónin hefðu tilkynnt að
þau sæju sér ekki fært að
koma.
Bingóskemmtanir ti
ágóða fyrir söfnunina
vegna sjóslysanna
Skátar fara um bæinn í kvcld
NEFNDIN, sem hefur forgöngu
um söfnun hér í Reykjavík,
vegna hinna tíðu sjóslysa að und
anförnu, boðaði fréttamenn á
sinn fund í gær. Á fundinum
voru einnig staddir fulltrúar
kaupsýslumanna hér í bænum,
en þeir áforma þrjár bingó-
skemmtanir í samkomuhúsum
bæjarins á sunnudagskvöld til
ágóða fyrir söfnunin', en í kvöld
munu skátar fara um bæinn og
safna fé.
f upphafi fundarins flutti bisk
upinn yfir íslandi, herra Sigur-
björn Einarsson, ávarp. Minnti
hann á hina mörgu, sem eiga um
sárt að binda vegna sjóslysanna
og hvatti bæjarbúa til að taka
skátunum vel. Sagði hann að ekki
væri ætlazt til að hver léti af
hendi stóra upphæð, öll frarn-
lög væru mjög vel þegin. Benti
hann á að kr. 10,00 framlag frá
hverri fjölskyldu í Reykjavík
myndii gera um 200 þús kr. og
það væri upphæð, sean vel mætti
við una.
S jálfstæðisfél agið
,Huginn' í uppsveit-
um Árnessýslu
ÞANN 5. marz siðastliðinn var
haldinn stofnfundur Sjálfstæðis-
félags fyrir uppsveitir Árnes-
sýslu. Var fundurinn haldinn í
félaggheimili Hrunamanna að
Flúðum.
Sigurður Ó. Ólafsson, alþingis-
maður, setti fundinn, bauð menn
velkomna og skýrði tildrög fund
arins. ]£jörinn var fundarstjóri
Sigmundur Sigurðssson, bóndi,
Syðra-Langholti, og fundarritari
Steinþór Gestgson, bóndi, Hæili.
Þá las Hergeir Kristgeirsson, er-
indreki, Selfossi, upp nöfn stofn-
enda félagsins, sem voru 93 að
tölu.
Á fundinum var mættur Þor-
valdur Garðar Kristjánsson,
framkvæmdarstjóri Sjálfstœðis-
flokksins, og flutti hann ræðu
um skipulag og starfsemi Sjálf-
stæðisflokksins. Hann gerði og
grein fyrir frumvarpi að lögum
fyrir félagið.
Var síðan gengið frá stofnun
félagsins, sem hlaut nafnið „Hug
inn.“ Nær félagssvæðið ytfir 5
hreppa Árnessýslu, Gnúpverja-
hrepp Hrunamannahrepp, Skeiða
hrepp, Biskupstungnahrepp og
Laugardalshrepp. í stjórn félags-
ins voru kjörnir Sigmundur Sig
urðsson, Syðra-Langholti, for-
maður, Steinþór Gestsson, Hæli,
ritari, Róbert Róbertsson, bif-
reiðastjóri, Brún, gjaldkeri, Sig-
urður Sigurðsson, bóndi, EÆsta-
dal, og Ágúst Eiríksson, bóndi,
Frh. á bls. 23.
Biskupinn bað blöðin að geta
þess, að allir skátar í bænum
væru beðnir að koma til síns
venjulega fundarstaðar kl. 8 í
kvöld til að taka þátt í söfnun*
inni.
Er biskupinn hafði loikið máli
sínu skýrði formaður Kaup-
mannasamtakanna Sigurður
Magnússon, frá því, að þrjú sam
tök skaupsýslumanna í bænum,
Fél. ísl. iðnrekenda, Fél. ísl. stór
kaupmanna og Kaupmannasam*
tökin myndu gangast fyrir bingó
skemmtun næstkomandi sunnu
dagskvöld í þremur samkomuhús
um bæjarins til ágóða fyrir söfa
unina vegna sjóalysanna. Verða
þessar skemmtanir í Háskólabíói
Austurbæjarbíói og að Hótel
Borg. Meðlimir félaganna munu
undirbúa skemmtanirnar endur
gjaldlslaust og þeir og aðrir aði’l
ar gefa vinningana, sem eru marg
ir og glæsiilegir. Flugfélögin og
skipafélög hafa t.d. gefið farmiða
bæði til útlanda og innanlanda
og einnig hafa ýmis félög og fyrir
tæki gefið bæði muni og peninga
tl kaupa á munum.
Söfnunarlistar hafa nú verið
sendir fyrirtækjum bæði hér í
bænum, í Hafnarfirði og á Suð
urnesjum.
Björn Dúason, sveitastjóri,
sem staddur var á fundinum af
henti biskupi 36.540,- kr., sem
Skólabörn söfnuðu þar í bæ s.L
laugardag. Þafckaði biskup þetta
ríflega framlag Sandgerðiebúa.
Söfnunin vegna sjóslyisanna
hóst fyrir einni og hálfri viku
og hefur söfnunarnetfnd þegar
veitt viðtöku um 380 þús. kr.
Biskup bað um að þess yrði
getið, að hinum árlega söfnunar
degi Ekknasjóðs yrði frestað til
maí, vegna söfnunarinanr, sem
nú stendur yfir. Ánnars hefðu
merki Ekknasjóðs verið seld nk.
sunnudag.
Götusöfnun vegna sjóslysanna
verður í Keflavík á morgun og
munu skátar fara um með lista.
• Bolludagur
allt frá 1834
Á mánudaginn var bolludag-
urinn svonefndi, og af því til-
efni birtust hugleiðingar um
bolludaginn í Mbl. á þriðju-
dag. Þar var sagt, að þótt bollu
dagur og bolluát sé gamall sið
ur suður í Evrópu, hafi hann
ekki verið haldinn hátíðlegur
hér á landi í því formi sem
nú tíðkast fyrr en um 1920. —
A.m.k. hafi það ekki verið al-
mennur siður.
Nú hefur Gísli Ólafsson bak-
arameistari tjáð Velvakanda, að
fyrsti vísir til bolludagsins
hefði þegar orðið til árið 1834,
þegar fyssta brauðgerðarhús-
ið tók til starfa; Bernhöfts-
bakarí. — Sjálfur væri siður-
inn miklu eldri erlendis. Þar
hefði verið til siðs a.m. k. allt
frá 14. «?ða 15. öld, að menn
snæddu sérstakt bollubrauð
fyrsta mánudag í sjö vikna
föstu. Hér á landj befði sið-
urinn hafizt í Reykjavík árið
1834, eins og fyrr segir, og
einnig myndi hann hafa tíðk-
azt á Akureyri fyrir aldamót.
Fram til 1921 var einungis um
rúsínubollur, krembollur og
berlínarbollur að ræða, en það
ár hefði Björnsbakarí farið að
setja rjóma í eða á bollumar.
Gísli kveðst þá hafa verið
lærlingur í Björnsbakaríi. Mik
ið hafði verið bakað af boll-
um fyrir daginn, og til þess að
auka söluna hefði verið gripið
til þessarar nýjungar. Bollurn
ar flugu líka út. Bjöm bakari
gerði ýmislegt til þess að auka
bollusölu á sinum tíma, t. d.
var efnt til verðlaunagetraun-
-----------------------------c>
ar um það, hve margar bollur
seldust á bolludaginn.
• Á Eskifirði fyrir
aldamót
„Gömul austfirzk kona“ skrif
ar af sama tilefni:
„Laust fyrir aldamót var
reist stórt tvílyft hús á Eski-
firði. Á neðri hæð hússins var
brauðagerð og brauðasala. —*
Þetta var bakaríið Baldur. —-
Þama störfuðu oftast tveir
bakarar, báðir mjög færir, eink
um Einar Vigfússon, endaþótti
vara þeirra afar góð. Á bollu-
daginn, sem reyndar var kall-
aður Kattadagur eða Flenging-
ardagur, voru hillurnar fullar
af bollum. Þær voru þrefalt
stærri en nú gerist og afar
góðar rúsínur hafðar í þeim.
Þær kostuðu fimm aura hver,
og sama verð var á vel lyft-
um vínarbrauðum með kandís
og sykri ofan á.
Áður var bakarí í sambandi
við verzlun Tuliniusar (eins
og seinna varð aftur, þegar
bakaríið Baldur hætti störf-
um, húsið rifið og flutt til
Keflavíkur). Hjá þeirri brauða
gerð voru einnig seldar bollur
á flengingardaginn. Veit ég
til, að bollur voru frá ómuna
tíð bakaðar þennan dag á
heimilum víða á landinu. Má
þó vera, að dagurinn hafi ekki
verið kallaður bolludagur, fyrr
en á síðari tímum“.