Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.1993, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 10. ÁGÚST 1993
15
Atvinnusköpun
fyrir hverja?
„Við verðum að horfast i augu við þá staðreynd að vinnan er að minnka,
ekki aðeins vegna samdráttarins heldur einnig fyrir tilstuðlan tækninnar."
Það má lengi deila um í hvaða
verkefni beri að beina skattpening-
um okkar en á tímum eins og þeim
sem við nú lifum er ljóst að ríki og
sveitarfélög verða að koma inn í
dæmið og slá á samdráttinn þó að
það kosti auknar skuldir um sinn.
Öðrum er vart til að dreifa sem
skapað geta vinnu svo um munar,
miðað við núverandi stöðu flestra
íslenskra fyrirtækja sem gera allt
hvað þau geta til að hagræða og
spara.
Við verðum að horfast í augu við
þá staðreynd að vinnan er að
minnka, ekki aðeins vegna sam-
dráttarins heldur einnig fyrir til-
stuðlan tækninnar.
Munurinn vex
milli karla og kvenna
Samkvæmt nýjustu tölum frá fé-
lagsmálaráðuneytinu hefur heldur
dregið úr atvinnuleysinu og er það
fyrst og fremst þakkað átaksverk-
efnum á vegum sveitarfélaga og
þeim peningum sem smátt og smátt
eru að skila sér í aukinni vegagerð
um land allt. Tölur frá því í júní
(sem enn eru nýjustu tölur) sýna
að atvinnuleysið á landinu eins og
það er mælt af ráðuneytinu var
3,7%, miðað við t.d. 5,0% í febrúar.
Það sem slær mann mest er hve
KjaUariiin
Kristín Ástgeirsdóttir
þingkona Kvennalistans
í Reykjavík
munurinn milli kvenna og karla
hefur vaxið. Þannig hefur dregið
verulega úr atvinnuleysi karla
meðan það hefur aukist hjá konum
á höfuðborgarsvæðinu og er veru-
legt á Noröurlandi eystra og á Suð-
urnesjum. Af þessum tölum dreg
ég þá ályktun að sérstaklega beri
að gefa atvinnumálum kvenna
gaum og beina fjármagni til þeirra
og verkefna sem þær sinna fremur
en karlar. Raunin er þó önnur.
Gamaldags mat
Samkvæmt þeim hugmyndum
sem kynntar hafa verið um millj-
arðinn áðumefnda má ljóst vera
að þar eru einkum á ferð verkefni
fyrir byggingariönaðinn, mörg
hver mjög þörf, en miðað við at-
vinnuástandið væri nær að beina
mun stærri hlut til kvenna. Hlut-
follin eru einfaldlega röng. Það er
reyndar alveg með ólíkindum hvað
framkomnar hugmyndir um at-
vinnusköpun fela í sér gamaldags
mat á þvi hvað er hagkvæmt og
arðbært fyrir samfélagið. Þjónusta
af ýmsu tagi getur sparað mikið fé
þegar til lengri tíma er litið og vel-
líðan fólks og aðstæður hefur mikil
áhrif á fyrirtæki, vinnumarkaðinn
og hagvöxtinn.
Óásættanleg skipting
Tvö verkefni eru íyrirhuguð sem
sérstaklega snerta konur. Annars
vegar á að fylgja eftir hugmyndum
um eflingu list- og heimilisiðnaðar
með 20 millj. kr. framlagi, hins vegar
á að veija 60 millj. kr. til „atyinnu-
mála kvenna samkvæmt sérstöku
samkomulagi“. Það eru sem sagt 80
millj. kr. sem á að veita til atvinnu-
sköpunar í þágu kvenna af 1.045
millj. kr. þegar við okkur blasir að
atvinnuleysi meðal þeirra er tæplega
helmingi meira en meðal karla!
Auðvitað hlaða hin ýmsu verk-'
efni eitthvað utan á sig og kalla á
skrifstofustörf og þjónustu en ég
held að þessar tölur segi okkur
ótrúlega mikið um það hvemig litið
er á vinnu kvenna í okkar þjóðfé-
lagi þrátt fyrir gífurlega atvinnu-
þátttöku þeirra og þá staðreynd að
konur eru fyrirvinnur heimila
sinna rétt eins og karlar, ef þær eru
þá ekki einu fyrirvinnumar.
Enn einu sinni er undirstrikað
hve forneskjulegt karlveldi ríkir
hér, jafnt hjá stjórnvöldum sem
innan verkalýðshreyfingarinnar
en sú síðarnefnda á að sjálfsögðu
að gæta hagsmuna þeirra þúsunda
kvenna sem em innan hennar vé-
banda. Kristín Ástgeirsdóttir
„Þaö er reyndar alveg með ólíkindum
hvað framkomnar hugmyndir um at-
vinnusköpun fela í sér gamaldags mat
á því hvað er hagkvæmt og arðbært
fyrir samfélagið.“
Æ, æ, þarita fór
sunnudagssteikin!
Nokkur umræða hefur orðið að
undanfomu í fjölmiðlum og meðal
almennings um hrátt kjöt sem
fannst í poka í fórum eiginkonu
utanríkisráðherra. Þetta hefur
eðlilega vakið nokkra athygli enda
slík mál ekki á hveijum degi til
umfjöllunar, sem betur fer.
Innflutningur á hráu kjöti er
bannaður, m.a. af heilbrigðisá-
stæðum, og er tollgæslunni falið
eftirlit með að því banni sé fram-
fylgt. Utanríkisráðherra er sem
slíkur yfirmaður tollgæslunnar.
Einnig bera ráðherrar aðra og
meiri ábyrgð sem forystusveit sem
valin er úr hópi þeirra sem setja
þjóðfélaginu leikreglur.
KjaUarinn
Gunnlaugur Júlíusson
Abyrgð ráðherra
Það hefur mjög sjaldan komiö
fyrir hérlendis að ráðherra hafi
sagt af sér vegna þrýstings frá al-
menningi. Það kemur hins vegar
nokkuð oft fyrir annars staðar á
Norðurlöndum og er skemmst að
minnast afsagnar Pouls Schluter í
Danmörku í fyrra. Hann sagði af
sér þegar hann gat ekki hrakið
miðlar með öðrum og léttvægari
hætti á slíkum málum. Þetta þekki
ég vel eftir allmargra ára búsetu í
Svíþjóð og Danmörku.
Þess er t.d. að minnast að fyrir
ca 15 árum þurfti ráðherra í Sví-
þjóð að segja af sér vegna þess að
eiginkona hans nýtti frímiða í
strætó fyrir sjálfa sig en þingmenn
og ráðherrar fá slíka frímiða vegna
„Enda þótt hér hafi ekki verið um
margar krónur að ræða þá voru þarna
brotin grundvallaratriði. Ef ráðherrum
líðst að brjóta lítil grundvallaratriði,
hvar eru þá mörkin? spurði fólk.“
Hvers vegna er bannað
að flytja inn hrátt kjöt?
Samkvæmt lögum, sem sett voru
fyrir um 60 árum, er innflutningur
á hráu kjöti bannaður, aðallega til
að forðast hættu á innflutningi gin-
og klaufaveiki til landsins. Það er
bráðsmitandi sjúkdómur sem heij-
ar aðallega á nautgripi. í Dan-
mörku komu upp nokkur gin- og
klaufaveikitilfelli fyrir 10 árum. Til
að tryggja það að útbreiðsla veik-
innar yrði stöðvuð voru ekki ein-
ungis húsdýrin á bæjunum skotin
og brennd heldur voru býlin
brennd niður til grunna, slík var
hagfræðingur Stéttarsam-
bands bænda
alvara málsins.
Það þurfti að fella nær helming
sauðíjárins hérlendis fyrir nokkr-
um áratugum til að komast fyrir
bráösmitandi mæðiveiki. Þannig
höfum við dýrkeypta reynslu af
innflutningi smitandi búfjársjúk-
dóma. Því er það eðlilegt að það sé
litið alvarlegum augum þegar hrátt
kjöt finnst í fórum eiginkonu eins
af æðstu mönnum þjóðarinnar.
ákæru um að hafa skýrt þinginu
rangt frá staðreyndum. Það var
athyglisvert í því sambandi að for-
sætisráðherra íslands lét svo um
mælt að honum þætti atburðurinn
harla ómerkilegur eftir mælingu á
sinni 'siðferðisvog og alls ekki svo
alvarlegur að til afsagnar hefði
þurft að koma.
Það skilur á milli umræðu um
hliðstæð mál hérlendis og annars
staöar á Norðurlöndum að afstaða
almennings er oft nokkuð önnur
hér og einnig taka innlendir flöl-
starfa sinna. (Það er svipaður at-
burður og að ráðherrafrú færi í
eigin persónu og keypti í matinn á
ráðherrabílnum.)
Almenningur og fjölmiðlar töldu
þetta vera misnotkun á aðstöðu
sem ekki væri veijanleg. Enda þótt
hér hafi ekki verið um margar
krónur að ræða þá voru þama
brotin grundvallaratriði. Ef ráð-
herrum líðst að bijóta lítil grund-
vallaratriði, hvar eru þá mörkin?
spurði fólk. Hver á að ákveða þau?
Gunnlaugur Júlíusson
IIaA
ivi0O og
Staðarþágufall
í veðurlýsingum
JafngamaK
málinu
„í sjálfu sér
er ekkert at-
hugavert við
notkun stað-
arþágufalls í
islensku. Þaö
er ekki núkiö
notaöonstað-
arþágufalliö
er jafhgamalt
málinu. Þessu
má likja við
þegar við segjum báðum megin
og hinum megin eru dæroi um
þágufall. Við notum staðarþágu-
fall í dagsetningum bréfa og í
heimilisfóngum. Það er helsta
notkun staðarþágufalls hjá okkur
sem allir þekkja. Það er gamalt
einkenni á málinu að nota svo-
kallaða aukafallsliði sem eru not-
aðir eins og atviksorð til þess að
svara ýmsum spumingum eins
og hvar, hvenær, hversu lengi og
annað þvíumlikt.
Með hliðsjón af þessu getum við
sem störfum hér á þessum vett-
vangi ekki lagst gegn þvi ef menn
vilja nota staðarþágufall, t.d. í
upptalningu þar sem mjög gott
er að koma því við. Með því er
hægt að losa sig við forsetningar
og hægt að nota staðarþágufalliö
eitt og sér án forsetningar. Það
er fullkomlega í eöli málsins aö
nota staðarþágufall í veöurlýs-
ingunum. Hins vegar emm viö
vön því og það hefur verið bent
á það í þessari umræðu að í ýms-
um töflum, þar sem staðir eru
taldir upp, eru þeir nefndir í
nefnifalli. Það er ekkert athuga-
vert við það heldur.
Aldrei hefur veriö gerð athuga-
semd viö það að nöfnin á veðurat-
hugunarstöðvunum séu lesin í
nefhifalli. Þegar spurt er hvort
eitthvaö sé athugavert við að les-
ið sé í þágufalli þá er 1 raun og
vem ekkert athugavert við þaö
heldur er það alveg hárrétt að
okkar dómi.“
Gegn minni
málvitund
Baldur Jónsson,
prófessor hjá ís-
lenskri málstöd.
„Ég hef ver-
ið hörðust í
því að halda
áfram aö lesa
veðurlýsing-
amar í nefni-
falli en ekki
þágufalli. Mér
skilst að
hvort tveggja . .
sé rétt en ég 8ðstoð8rmaður
er ósátt við að
veðurfræðings.
lesa í þágufalli án þess aö nota
forsetningar með. Mér flnnst far-
ánlegt að lesa svona langa runu
af stöðvum án þess að hafa for-
setningar á milli. Þetta er afar
óáheyrilegt. Þegar ég les veörið
inn á símsvarana nota ég forsetn-
ingar og það hljómar einfaldlega
miklu betur í raínum eyrum.
Það eru um fjörutiu ár frá því
ég byrjaði fyrst að lesa á veður-
stofunni og ég furða mig á því
hvort ég hafi verið aö lesa rangt
allan þennan tíma. Hvers vegna
hafa íslenskir málfraeðingar ekki
stöðvaö þetta fyrr? Ég hef allan
tímann lesið í nefhifallL Það
stríöir á móti minni málvitund
að lesa í þágufalli en þýðir samt
ekki aö þágufallið sé rangt. Að
lesa langa runu án forsetninga í
þágufalli hýómar ankannalega.
Nefhifallið hljómar miklu betur
en staðarþágufallið. Þess vegna
vil ég halda áfram að lesa i nefhi-
falli eins og venjulega," -em