Þjóðviljinn - 24.04.1957, Blaðsíða 6

§)> - ÞJÓÐVILJINN — Miðvíkudagur 24. apríl 1957
llIÓÐVILJINN
ÚtgefaTidi:
Sameiningarflokkur alpýðu — SósiaMstaflokkurinn
Veðdeild Búuaðarbankans
armagn næstu arm
jnhn af höfuðárásum Sjálf-
rM stæðisflokksins á núver-
andi ríkisstjórn er það, að
■ ekki væri séð fyrir nægileg'u
fé til veðdeildar Búnaðar-
! ibankans. Hefur Morgunblaðið
1 fcirt hverja greinina af ann-
arri um það slæma ástand, að
bvergi væri fáanlegt lán til
jaröakaupa eða bústofns- og
Vélakaupa, og annars, sem
Byggingarsjóður og Ræktun-
; arsjóður geta ekki annað.
I Hafa þingbændur Sjálfstæðis-
1 flokksins verið ósparir að
flytja tillögur um þessi efni,
©g, auðvitað hefur allur áróð-
í larinn verið prentaður upp í
i ísaf old til þess að sanna bænd-
tim sem bezt, að Sjálfstæðis-
iflokkurirm sé eini flokkurinn,
i eem beri hag þeirra fyrir
| fcrjósti.
? Oegja má nú e.t.v. að þetta
! ^ sé aðeins að vonum, að
&Ljórnarandstöðuflokkur reyni
að gera sér áróðursmat úr
föllu þvi, sem tiltækt kann að
frera, en þó verður ekki kom-
i ízt hjá að spyrja þeirrar
I épurningar, hvernig á því
f etendur að þessi áhugi vakn-
i aði ekki fyrr en flokkurinn
í war kominn í stjómarand-
: stöða. Það er alls engin nýj-
’ rang, að fjárskortur hamli
i Rtarfsemi veðdeild ir Búnaðar-
fcankans. Slíkt í stand hefur
ríkt sl. 10 ár cg ailan þann
hefur Sj ilfstæðisflokk-
? turinn verið í ríkisstjóm ásamt
Framsókuarflokknum. Það
fcefur þvi sannarlega verið
) evægiir tími til þess fyrir flokk-
í írm að koma þessu „áhuga-
■ jctálr1 á framfæri, ef áhuginn
ífcefði verið svo mikill, sem af
| <er látið nú.
! *xma
t
f Tj’kki er heldur hægt að bera
i ])VÍ við að á öllum þessum
} Iptrn hafi verið erfiðari fjár-
fcágsástæður en nú, en að
þær hafi svo skyndilega batn-
sð að nú sé allt í einu orðið
vandalaust að leggja fram
sr.ægilegt fé, sem ómögulegt
var áður. Hver einasti maður
veit, að staðreyndirnar eru
fcéssu gagnstæðar. Viðskiln-
aður fyrrverandi stjórnar á
Sjárhagsmálunum var þannig,
að 3Ú stjóm sem nú situr,
befu'r staðið frammi fyrir
toeiri vandamálum að leysa,
én npkkra sinni hefur verið
síðan styrjöldin hófst. Þannig
'véróur allur þessi ,,áhugi“
S|§lfstæðisflokksins fyrir
SaHsn þessara fjárhagsvanda-
farála að nöprustu ádeilu á
bann sjálfan og stjórn hans.
Þetta er svo augljóst mál, að
&m það þarf ekki að eyða
■ fáéiri orðum.
,7 ' ■■ , . '
' T fitu er svo hverju orði sann-
*' ara, að fjárskortur veð-
i ceildar Búnaðarbankans hefur
] n-erið vandamál, sem nauðsyn-
Jíégt'ef að leysa. Þess vegna
hefur verið ráð fyrir því gert
af núverandi stjómarflokkum.
En hins vegar þurfti það að
gerast í sambandi við önnur
mál, sem lausnar þurftu einn-
ig. Nú eru þessar tillögur
komnar fram og munu verða
að lögum mjög fljótlega eftir
að þing er nú komið saman.
Eru þær þannig að Veðlána-
deildinni skal í fyrsta lagi
tryggður y3 hluti störeigna-
skattsins, jafnótt og hann
innheimtist, Fær hún þetta fé
til eignar, sem er mjög mikið
atriði, því það er vitanlega
fyrsta skilyrði fyrir slíka
lánastofnun og þá sem hennar
njóta, að sem mest sé hægt
að starfa með eigin fé. Má
óhætt fullyrða að þetta er
eitt alþýðingarmesta átakið
sem ennþá hefur verið gert til
að leysa úr vandamálum þess-
arar stofnunar.
í öðru lagi skal veðdeildin fá
*■ til umráða þann hluta af
skyldusparnaði imglinga, sem
•kemur úr sveitum. Hversu
mikið það verður, mun erfitt
að segja með vissu, en líklegt
að það Verði nokkuð. Einnig
er full ástæða til að hvetja
unglinga tih þess að ávaxta
annað fé sem þeir geta sparað
saman í hinum vísitölutryggðu
verðbréfum, sem gefin verða
út vegna ákvæðanna um
skyldusparnað. Mun það eiga
eftir að koma betur í ljós, að
ákvæðin um skylduspamað
hafa hefllavænlegar afleiðing-
ar í för með síér,
Ijá er enn fremur ákveðið,
* að til þess að leysa úr
f járskorti deildarinnar á þessu
ári skuli hún fá 5 millj. kr. að
láni hjá atvinnuleysistrygging-
um. Er það gert vegna þess
að hinar lögboðnu tekjur aðr-
ar, munu ekki koma inn fyrr
en á næsta ári.
Þá er ennþá eitt ótalið, en
það er, að breytt hefur
verið í óafturkræf framlög 6
millj. kr., sem veðdeildin hef-
ur áður fengið að láni af
greiðsluafgangi ríkissjóðs árin
1954 og 1955.
Áöllu þessu sést, að nú er
betur að unnið hér en
nokkru sinni fyrr, þrátt fyrir
hina miklu fjárhagsörðugleika.
Einkum er það áberandi hve
miklu meir er hugsað um
framtíðina, með því að skapa
þessari stofnun möguleika tfl
að eignast eigin lánsfjárstofn,
sem er hið eina, er skapað get-
ur heilbrigða lánastarfsemi,
þar sem þörf er á löngum og
vaxtalágum lánum.
Jkað mun því langt síðan
* nokkur stjómmálaflokkur
hefur fengið eins eftirminni-
lega hirtingu fyir ósmekklegan
áróður og Sjálfstæðisflokkur-
Arí Arnalds
minningarorö
Ari Amalds, fyrrverandi
sýslumaður og bæjarfógeti,
lézt á pálmasunnudag að
heimili sínu, Ásvallagötu 1.
Hann verður jarðsettur í dag.
Ari Amalds er fæddur 7.
júní 1872 á Hjöllum í Gufu-
dalshreppi. Foreldrar hans
voru Jón Finnsson bóndi þar
og Sigríður Jónsdóttir kona
hans. Hann varð stúdent í
Reykjavík 1898, og tók emb-
ættispróf í lögfræði við Hafn-
arháskóla í júní 1905. Um
skeið var hann blaðamaður
við dagblaðið „Verdens Gang“
í Kristianiu, en 1906 er hann
kominn heim og gefur út
blaðið „Dagfara" á Eskifirði
í eitt ár, en flyzt þá til
Reykjavíkur og verður rit-
stjóri annars blaðs landvarn-
armanna, „Ingólfs“ ásamt
Benedikt Sveinssyni. Næstu ár
var Ari í fremstu röð blaða-
manna og stjómmálamanna
íslenzkra, var kosinn alþingis-
maður Strandamanna í hinum
örlagaríku kosningum 1908.
Árið 1909 hefst langur. emb-
ættisferill, nær óslitinn til
1947, fyrst í Stjómarráðinu,
þá í tvennum sýslumannsemb-
ættum, í Húnavatnssýslu 1914-
’18, og í Norður-Múlasýsiu
1918-’37. Næstu ár vann Ari
við lögfræðistörf á Seyðisfirði,
en 1941 flyzt hann til
Reykjavíkur og starfar í
Stjómarráðinu enn í sex ár,
þar til hann er 75 ára að
aldri. — Ari kvæntist 1908
Matthildi, dóttur Einars Kvar-
an rithöfundar. Eignuðust þau

inn hefur fengið í þessu máli.
Einkum verður það þó bert,
þegar fortíð hans er athuguð
eins og bent er á hér að fram-
an. Og eim fremur má einnig
benda á það, að þótt þetta mál
hafi sérstaMega verið gert að
umtalsefni hér, þá gildir sama
um önnur mál, seift hann hef-
ur reynt að gera að höfuð-
árásarefnum á ríkisstjómina
og stefnu hennar.
þrjá syiii, Sigurð, nú heild-
sala í Reykjavík, Einar borg-
ardómara, og Þorstein, skrif-
stofustjóra Bæjárútgerðar R-
vikur.
★
Ætla mætti, eftir þessari
þurrlegu upptalningu, að með
embættisferlinum lyki ævi-
starfi Ara Amalds, nú hefði
hann í hárri elli setzt í helg-
an stein. En svo var þó ekki.
Jafn iðjusömum manni er ó-
kært starfsleysi, og gömlum
blaðamanni er tamt að grípa
til pennans. Og nú hóf Aririt-
störf að nýju. Þegar hann var
77 ára kom út fyrsta bókin
hans, „Mínningar“ og tvær
síðar, og mun það eins dæmi
um íslenzkan höfund. Og
„Minningar" er þrekvirki,
unnið af manni á þeim aldri
er flestum finnst þeir hafa
unnið nóg.
„Minningar" var ekki ævi-
saga höfundar, en geymir þó
ógleymanleg og verðmæt drög
bæði að ævisögu og þjóðar-
sögu. Ari ritar þar fyrst um
æsku sína og skólagöngu. Það
er sanníslenzk saga, að
brjótast til mennta hefur það
vérið nefnt, ekki að ófyrir-
synju. Mörgu fátæku ung-
menni hefur reynzt dýrt harð-
réttið, sem iangskólanám
kostaði, og í sögu Ara Jóns-
sonar frá Hjöllum verður það
átakanlegt, þó sagt sé með
látlausum orðum, er hann sit-
ur á bekknum á Löngulínu og
gerir sér ljóst að hugsýnir
um háskólanám í stjamfræði
og stærðfræði verði að víkja
vegna fátæktarinnar. Og ekki
síðiu> hitt, að þegar hyllir
undir embættispróf í lögfræði
eftir glæsilegan námsferil,
þyrmir berklaveikin yfir og
ruglar öllum fyrirætlunum.
Ara tókst að sigrast á veik-
indunum, og í öðrum kafla
í „Minningum" kemur hann
fram sem blaðamaður og
stjórnmálamaður. Þar rekur
hann þó ékki persónusögu
• heldur lýsir aðaldráttum sjálf-
stæðisbaráttunnar 1902-1912,
örlagaríks kafla þjóðarsög-
unnar. En sjálfur var .hann
síður en svo áhorfandi sög-
unnar, heldur einn þeirra er
mótuðu hana drýgst. Stjórn-
málaáhugi hefur ÍÖngum
blossað skært með Hafnar-
stúdentum, en á stúdentsárum
Ara Amalds urðu Hafnar*
stúdentar mjög áhrifarikir um
íslenzk stjómmál. Ari varð
einn af fremsjtu mönnum
Landvamarflokksins, : þess
flokks er fyrsta áratug aldar-
innar beinir sjálfstæðisbaráttu
þjóðarinnar á þá braut, ér
varð þjóðinni sigurbraut. Og
meira að segja í þeim flokki
varð Ari fulltrúi þess arms,
sem lengst vildi ganga og
skýrast sá framtíðamauðsýn
ísl. þjóðarimiar, og það var
ekki tilefnislaust að landvam-
arblaðið sem hann gaf út á
Eskifirði um eins árs skeið,
„Dagfari," var borið þeim
þungu sökum, að vera „dulbú-
ið skilnaðarblað," en dansk-
lundaðir Islendingar töldu
nauðsyn að hindra frekari út-
komu blaðsins með þessari
röksemd einni: „Slíkt blað er
hættulegt og óhæfilegt gagn-
vart Dönum. ......“ En. Ari
Arnalds hafði líka skrifáð í
Dagfara þessi orð: „Stólmað-
urinn einn veitir íslendimguin
það sem er kjarninn í kröfum
þeirra." Það þarf ekki mikla
þekkingu á stjómmálaástand-
inu á íslandi 1906 til að skilja
að þetta kjörorð orkaði eins
og rjúkandi sprengja á allan
þorra íslenzkra og danskra
stjómmálamanna.
En Ari flytur til Reykjavík-
ur, og þeir Benedikt Sveinsson
urðu ritstjórar aðalblaðs
Landvamarmanna, „Ingóifs".
Frásögn Ara af því, hvemig
tekst að sveigja flokk Bjöms
Jónssonar og Einars Kvarans
að stefnu landvamarmanna,
er stórmerk, og hefur Ari á-
reiðanlega átt þar mikinn hlut
að. Hann var ■ nákunnugpr
Birni Jónssyni og kom oft á
heimili hans, og þeir Einar
Kvaran urftu aldavinir. Má
telja vist að etnmitt þau per-
sónukynni hafi orðið til að
auðvelda samfylkingu Þjóð*
Framhald á 10. síðu.