Vísir - 30.05.1974, Blaðsíða 7

Visir. Fimmtudagur 30. mai 1974.
7
Þó að Islenzki þjóðbúningur-
inn sé kannski ekki notaður
nærri eins mikið og hér áður
fyrr, þá er hann til á mörgum
heimilum ennþá. Gamlar konur
klæða sig lika stundum i
peysuföteða upphlut, þegar þær
vilja vera sem bezt til fara.
Og alltaf fylgir þvi einhver
skemmtilegur andi, enda er
búningurinn virðulegur.
Það má búast við þvi, að þjóð-
hátiðarárið ýti undir þjóðernis-
kennd margra. Það dettur jafn
vel sumum i hug að drifa sig i að
koma sér upp þjóðbúningi, ef
ekki til þess að nota hann við
hátiðleg tækifæri, nú þá til þess
að eiga hann og státa af honum.
Bæklingur, sem nú er nýlega
kominn út og heitir Islenzkir
þjóðbúningar I, ætti að geta
hjálpað þar verulega til. Bækl-
ingur þessi er gefinn út á vegum
samstarfsnefndar Heimilis-
iðnaðarfélags Islands, Kven-
félagasambands íslands og
Þjóðdansafélags íslands. Nefnd
þessi var sett á laggirnar til að
gera tillögur um samræmingu i
gerð islenzkra þjóðbúninga
með hliðsjón af eldri gerðum, að
koma á framfæri leiðbeiningum
um gerð búninga og reyna að
tryggja, að á boðstólum séu
efni, sem hæfa i búningana.
I bæklingi þessum má meðal
annars finna snið af upphluts-
bol, skyrtu og pilsi og einnig
uppskrift að prjónaðri skott-
húfu. Gerð þessara munstur-
blaða og vinnulýsinga er einn
þáttur i starfi nefndarinnar, en
Hvernig vœri
að koma sér
upp upphlut?
— nýkominn út bœklingur, íslenzkir
þjóðbúningar, sem œtti að hjálpa verulega til
væntanlega koma snið og
lýsingar á fleiri búningsgerðum
siðar.
Við birtum nú nokkur dæmi og
leiðbeiningar, hvernig gera á
upphlutsskyrtu, svo og skotthúf-
una. Snið og vinnulýsingu i
bæklingnum gerði Svanhvit
Friðriksdóttir handavinnukenn-
ari.
Upphlutsskyrta
Efni: 1,80 m af 0,90 m
breiðu, eða 1,15 m af 1,40 m
breiðu.
Skyrtan er sniðin og saumuð á
venjulegan hátt. Skyrtusidd 15
cm niður fyrir mitti. Hálsmál
má vera með bryddaðri klauf og
beinum kraga, 8-10 cm breiðum
(sjá 1. teikningu). Eins má
flytja sniðsaumsvidd að
hálsmáli, gera litla bryddaða
klauf, rykkja hálsmál að
framan og brydda það siðan
(sjá 2. teikningu). Fleiri gerðir
af hálsmálum eru sýndar á
teikhingum 3-7. Hálsmál nælt
saman með brjóstnál.
Skyrtuermar eru mest
notaðar þvi sem næst sléttar i
handveg, en dálitið viðar að
framan, rykktar undir liningu,
sem er 2-4 cm á breidd.
Hnappagöt gerð á báða enda
lininga, og venjulega notaðir
skyrtuhnappar úr gulli eða
silfri. (Sjá 8. teikningu).
Gott er að stinga renning á
mittislinu og þræða bendla i,
þannig að viddin jafnast bezt.
Skyrtan þarf að fara vel og vera
látlaus við allt silfurskrautið á
upphlutnum.
Skotthúfa
Undanfarna áratugi hefur
saumuð skotthúfa úr flaueli orð-
ið algengast höfuðfat við
islenzka þjóðbúninginn á
kostnað prjónuðu skotthúfunn-
ar. Prjónahúfan hefur þó flesta
kosti fram yfir flauelshúfuna.
Hún er fallegri i sjálfu sér,
klæðilegri og hentugri. Konur,
sem eiga eða hafa i huga að
koma sér upp islenzkum
búningi, ættu þvi hiklaust að
taka prjónuðu húfuna fram yfir
þá saumuðu.
Það getur ekki talizt mikil
þraut fyrir þann, sem hefur
sæmilega sjón, að prjóna eina
skotthúfu. Þó að garnið sé fint
og prjónarnir grannir, er fatið
svo fjarska litið, að þvi verður
lokið á fáeinum klukkustundum.
Hér fer á eftir uppskrift að
prjónaðri skotthúfu. Efnið er
fint, þrinnað, svart garn, 15-20
g. Sokkaprjónar nr. 1 1/2.
Fitja laust upp 220 1. á fjóra
prjóna (55 1. á prjón). Prjóna
áfram slétt prjón 4 1/2 cm eða
meira, ef húfan á að vera djúp.
Þá er byrjað að taka úr. Þess er
gætt, að sem minnst beri á
úrtökunni. Alltaf eru teknar úr 4
lykkjur i einni úrtökuumferð,
eða aðeins 1 lykkja á hverjum
Prjóni. úrtökulykkjurnar mega
ekki koma hver ofan við aðra,
heldur er þeim dreift eftir viss-
um reglum.
Úrtökunni er hér skipt I fimm
áfanga.
I. úrtaka:
1. umferð: 2 l.saman, 53 1. slétt-
ar.
2. umferð: slétt án úrtöku.
3. umferð: 5 1. sl., 2 1. saman, 47
1. sl.
4. umferð: slétt án úrtöku.
5. umferð: 101. sl., 2 1. saman, 41
1. sl.
Þannig er haldið áfram, með
hverri umferð prjónað 5 lykkj-
um meira að úrtökulykkjunum.
Eftir hverja af fyrstu fjórum úr-
tökuumferðunum er prjónuð ein
umferð án úrtöku, eftir það er
tekið úr i hverri umferð. Siðasta
umferðin og sú 13. i þessum
áfanga (9. úrtökuumferð) verð-
ur þá: 40 1. sl., 2 1. saman, 5 1. sl.
(46 1. á prjóni).
II. úrtaka:
1. umferð: 2. 1. saman, 44 1 sl.
2. umferð: 4 1. sl., 2 1. saman, 39
1. sl.
3. umferð: 8 1. sl., 2 1. saman, 34
1. sl. o.s.frv.
9. umferð: 321. sl., 21. saman 4 1.
sl. (37 1. á prjóni).
III. úrtaka
1. umferð: 2 1. saman, 35 1. sl.
2. umferð: 3 1. sl., 2 1 saman, 31
1. sl.
3. umferð: 61. sl., 2 1. saman, 27
1. sl. o.s.frv.
9. umferð: 24 1. sl., 2 1. saman, 3
1. sl. (28 á prjóni).
IV. úrtaka:
1. umferð: 2 1. saman, 26 1. sl.
2. umferð: 2 1. sl., 2 1. saman, 23
1. sl.
3. umferð: 41. sl., 2 1. saman, 20
1. sl. o.s.frv.
9. umferð: 16 1. sl., 2 1. saman, 2
1. sl. (19 1. á prjóni).
V. úrtaka:
1. umferð: 2 1. saman, 17 1. sl.
2. umferð: 11. sl.,21. saman 15 1.
sl.
3. umferð: 2 1. sl., 2 1. saman, 13
1. sl. o.s.frv.
9.umferð: 81. sL, 21. saman, 11.
sl. (10 1. á prjóni.)
1 næstu þremur umferðum er
lykkjum fækkað i 7 lykkjur á
prjón. Þá er skottið prjónað
jafnlangt húfunni, lykkjum aft-
ur fækkað i 5 lykkjur á prjón
i tveim umferðum, 1 til 2
umferðir án úrtöku prjónaðar á
milli. Siðan er enn prjónað um
1 1/2 cm. Fellt af. Saumaður
inn örmjór faldur, húfan press-
uð og skottið teygt litið eitt um
leið. Þegar húfan er látin risa að
framan er dregið i blábrúnina
og hún aðeins látin hafast við á
8-10 cm bili. Hólknum er siðan
smeygt upp á og skúfur
saumaður við skottið.
)