Stormur - 01.02.1945, Blaðsíða 1

STORMU
Ritstjóri: Magnús Magnússon
XXI. árgangur.
Reykjavík, í febr. 1945.
1. tbl.
Jeremíasarbréf
Reykjavík, 1. febr. 1945.
Gamli kunningi!
Ég mun hafa getið þess í síðasta bréfi mínu til þín, að
hverri ríkisstjórn væri það hollt og gagnlegt að hafa and-
stöðu og hana jafnvel nokkuð sterka. En jafnframt taldi
ég það nauðsynlegt, að andstöðuflokkurinn væri þeim vanda
vaxinn, beitti sanngirni og rökum, en ekki ósannindum og
rógi, og því mætti það teljast mjög ósennilegt að Framsókn-
arflokkurinn gæti leyst þetta vandasama og ábyrgðarmikla
starf svo af hendi, að ríkisstjrninni og öllum almenningi
yrði að því styrkur og leiðbeining. Og því miður hefir þessi
grunur ræzt. Blað Framsóknarmanna hefur lítt beitt rökum
í málafylgju sinni, en verið hinsvegar óspart á róginum og
álygunum, einkum þó á forsætisráðherrann og ættmenn
hans. Það er því í meira lagi broslegt um leið og það er
blygðunarlaust, þegar Hermann Jónasson fer að líkja sér og
Eysteini og Þórarni Þórarinssyni — þessum þremur illvíg-
ustu og ófyrirleitnustu stjórnmálagösprurum — við beztu
og friðsömustu menn hins forna lýðveldis — Hall á Síðu,
Þorgeir á Ljósavatni og Snorra goða. Ólíkari menn hafa
aldrei verið til, hvorki að vitsmunum né þegnskap.
Hver sá, sem fylgst hefur með stjórnmálasögu íslend-
inga síðustu 25—30 árin getur ekki annað en viðurkennt,
ef hann vill satt mæla, eða er ekki glámskyggn á allan
sannleika, að enginn stjórnmálaflokkur hefur verið jafn ófyr-
irleitinn í ósannindunum, síngjarn og drengskaparlaus sem
Framsóknarflokkurinn, eða þeir menn, sem hann hefur fal-
ið forustuna. Lengst gekk þessi óskammfeilni þegar Jónas
Jónsson var í almætti sínu og ritaði og stjórnaði Tímanum,
því að hann kunni að bregða tyrfingi lýginnar og rógsins,
en þeir sem tóku við þessu vopni úr höndum hans hafa haft
sama innrætið og sömu viðleitnina, en aðeins skort víg-
fimi hans og gáfur. — „Framkvæmdarvaldið er enn veikt
hér á landi“, segir Hermann Jónasson, „mundi þá ekki nú
sem fyrr vera þörf milliflokks sem drægi úr öfgunum og
bæri klæði á vopnin?“ Hvort finnst þér nú að fremur muni
vera, að maðurinn, sem var forsætisráðherra Islands í átta
ár sé alveg forhertur hræsnari eða algerlega dómgreindar-
laus á eigin ávirðingar og flokksmanna sinna?
Helzt er útlit fyrir, að þingmennirnir geti ekki til þess
hugsað, að slíta þessu þingi. Nokkni fyrir jólin sögðu blöðin
það hiklaust, að því mundi verða slitið fyrir jól, en nú er
kominn febrúar og þá fyrst er eitthvert vandasamasta og
deilumesta mál þingsins — launalagafrumvarpið að koma til
umræðu í neðri-deild eftir að efri-deild hefur skilað því frá
sér illa köruðu, þótt hún sé búin að velkjast með það í f jóra
mánuði eða þar um bil. Milliþinganefndin, sem um þetta
mál fjallaði, leysti verk sitt illa af hendi og efri-deild hefur
heldur ekki farið um það neinum ljósmóður eða læknis-
höndum. Ekkert er nú líklegra en að neðri-deild fáist við
það allan febrúarmánuð, og sennilegast er svo að hlkupið.:, . Tnatarlýjst á krásir ríkissjóðsins, og gætu, að því er virtist,
verði frá því, og það taki svo aðra 4—5 mánuði að ganga frá
því.
En gefur ekki þessi dæmalausi seinagangur ástæðu til
að spyrja: Eru ekki þingmennirnir ofmargir? Þvælast þeir
ekki hver fyrir öðrum? Er nokkuð unnið við það að hafa
þingið í tveim deildum, eins og skipun þess nú er háttað?
Þa ðer að minsta kosti víst, að deildarskiftingin lengir þing-
tímann gífurlega, og sennilega mun erfitt að færa skynsam-
leg rök fyrir því, að hún gefi nokkra verulega tryggingu
fyrir því, að málin hljóti betri athugun og úrlausn en þau
myndu fá, þótt. þingið væri aðeins ein málstofa. Ætti hin
væntanlega stjórnskipunarnefnd að taka þetta til rækilegrar
athugunar. Er ekki aðeins að þingkostnaðurinn sé orðinn
óhæfilega mikill, U/o—2 miljónir á ári, heldur hlýtur og
þessi langa þingseta að gera þingmennina leiða og þreytta á
starfinu auk þess sem hún stelur öllum tíma frá ríkisstjórn-
inni til þess að undirbúa mál þau, sem hún leggur eða ætti
að leggja fyrir þingið.
Þá er bruðl þingsins og ekki sízt fjárveitinganefndar
með fé ríkissjóðs — og allra landsmanna — að verða óþol-
andi og getur ekki hjá því farið, ef svo heldur áfram, að
þess verði skammt að að bíða, er styrjöldinni lýkur, að þetta
nýstofnaða lýðveldi vort verði jafn ánauðugt eða jafnvel
enn ánauðugra stórveldunum en það var áður, og verður þá
sjálfstæðið lítils virði, þótt vera megi, að lánardrotnir vor-
ir lofi oss að vera sjálfstæðum á pappírnum fyrir kurteisis-
sakir. Það er því hin skynsamlegasta tillaga, sem komið
hefur fram í einhverju af dagblöðunum, að þinginu verði
ekki leyft að hækka útgjöld fjárlaganna að neinum mun, og
það verði því stjórnin ein, sem ábyrgðina ber á því, ef fjár-
hag ríkisins er teflt í voða. Mundi þetta verða til þess, að
auka stórlega ábyrgðartilfinningu ríkisstjórnarinnar og
veita nokkra tryggingu fyrir því, að í hóf væri stillt útgjöld-
um og álögum. En jafnframt yrði svo þingið að taka hart á
því, ef stjórnin ráðstafaði fé ríkissjóðs upp á eigin spýtur
eins og hún hefur að jafnaði gert, og stundum jafnvel gert
sér leik að því að áætla ríkistekjurnar vitleysislega lágt, til
þess að geta haft meira einræðið í fjármálunum og frjálsari
hendur til þess að tryggja sig í sessi með bitlingum, mút-
um og vilgjöfum. Ætti þing og stjórn að vinna saman að því
að hafa áætlun fjárlaganna eins nærri lagi og framast er
unt, en hún hlýtur ávalt að verða handahóf eitt, nema þingið
sé haldið síðari hluta árs. Væri sennilega skynsamlegast að
kveðja þingið til funda frá 1.—15. sept. og ættiþví að vera
vorkunnarlaust að ljúka því fyrír jól ef ekkert óvenjulegt ber
að höndum.
Það var á margra vitorði. að fasteignamatsnefndin
mundi vera orðin ærið kostnaðarsöm fyrir ríkið, en fáa mun
þó hafa grunað að hún hefði gleypt á aðra miljón króna og
vissu menn þó, að sumir sem þar hafa að unnið, höfðu góða