Dagblaðið Vísir - DV - 21.12.2009, Blaðsíða 14

Mánudagur 21. desember 200914 Bækur
ÆVISAGA SKÁLDSAGA
LISTHEIMUR ÁN ÁSTRÍÐU
Listasafn fær að gjöf landslagsmál-
verk eftir þekkta íslenska listakonu.
Forvörð safnsins fer fljótt að gruna
að málverkið sé falsað og hefur
rannsókn á verkinu og uppruna
þess. Honum til fulltingis er list-
fræðingurinn Hanna sem er nýflutt
til landsins og tekin við stjórnunar-
starfi á safninu. Rannsóknin rekur
þau á erlendrar strendur og ljóst að
ekki er allt sem sýnist þegar kemur
að viðskiptum með list.
Ragna Sigurðardóttir, höfundur
bókarinnar Hið fullkomna lands-
lag, hefur starfað bæði sem mynd-
listarmaður og rithöfundur. Greinilegt er að hún hefur bæði þekkingu og
áhuga á viðfangsefninu en ástríðan skilar sér ekki á síður bókarinnar.
Bókin er samviskusamlega unnin og mikið lagt upp úr að kynna fulltrúa ólíkra
hópa innan listaheimsins fyrir lesanda. Mér finnst þó skorta á neista í verkinu.
Satt að segja þurfti ég að hafa mig alla við til að klára bókina en get þó ímyndað
mér að áhugafólk um myndlist hrífist frekar með.
Ragna er góður sögumaður með alla bakgrunnsvinnu á hreinu. Hún hefur hér
skapað áhugaverðar persónur sem ég hefði þó gjarnan viljað kynnast betur.
Samskipti Hönnu við fólkið í kringum sig fannst mér bera vott um næmni höf-
undar fyrir mannlegu eðli, sér í lagi þegar kom að samskiptum Hönnu við sinn
næsta yfirmann.
Áleitnar spurningar um viðskipti og gróða þegar kemur að list er það sem
stendur upp úr að mínu mati eftir lesturinn sem og vangaveltur um umfang
málverkafalsana.
Stóra málverkafölsunarmálið svokallaða hér á landi er flestum minnisstætt
en þar féll enginn dómur og umrædd málverk fóru aftur í umferð. Íslenskur
myndlistarheimur hefur um margt þótt heldur vanþróaður að þessu leyti og
er það sú mynd sem sýnd er í bókinni.
ERLA HLYNSDÓTTIR
HIÐ FULLKOMNA LANDSLAG
Ragna Sigurðardóttir
Ekki er allt
sem sýnist
þegar við-
skipti með list
eru annars
vegar.
Útgefandi:
Forlagið
HIN GJÖRSPILLTA BAKHLIÐ EVRÓPU
Hversdagshetjur fjallar um hug-
sjónafólk úr röðum almennra
borgara sem berst við spillingu
og glæpi og hefur við algert of-
urefli valda og peninga að etja.
Í bókinni segja einstaklingar frá
Bretlandi, Búlgaríu, Ítalíu, Sló-
veníu og Frakklandi Evu Joly og
frönsku blaðakonunni Mariu
Malagardis, meðhöfundi bókar-
innar, frá baráttu sinni við stór-
fyrirtæki og stjórnvöld sem hafa
rofið sáttmála samfélagsins með
einkahagsmuni í huga.
Rætt er við hagfræðinginn John
Christiansen sem lagði einn síns liðs í baráttu gegn skattaparadísum í Lond-
on og á ensku eyjunni Jersey, þar sem hann er sjálfur uppalinn. Joly og Ma-
lagardis rekja sögu Ítalans Raffaeles Deal Giudice sem fór í stríð við spilling-
ar- og glæpaöflin á Ítalíu sem bera sök á að rusl er urðað í Napólíborg með
sérlega óumhverfisvænum hætti. Fjallað er um spillingu í Búlgaríu en sumir
hafa gengið svo langt að segja að landinu sé stjórnað af mafíunni. Sögurnar
í Hversdagshetjum eru úr ýmsum áttum og lesandinn ferðast með höfund-
um um gervalla Evrópu.
Hversdagshetjur upplýsir lesandann um óréttláta glæpi sem eiga sameigin-
legt, þó ólíkir séu, að vera framdir í því augnamiði að komast yfir fjármuni
og völd á kostnað heildarinnar. Í kaflanum um John Christensen er vand-
anum sem hlýst af skattaparadísum og aflandsmiðstöðvunum lýst: „... ríki
heimsins verða árlega af skatttekjum sem nema 225 milljörðum dollara [...]
Árið 2005 hafði Tax Justice Network áætlað að meira en 10.000 milljörðum
dollara hefði verið safnað saman og væru í vörslu aflandsmiðstöðvanna.“
Til samanburðar nefnir John Christensen að áætlun Sameinuðu þjóðanna
um að útrýma fátækt í heiminum þýði að útvega þurfi „aðeins“ 195 millj-
arða dollara.
Þetta er eitt dæmið um hvernig Joly og Malagardis komast að kjarnanum
í umfjöllun sinni um alheimsvanda spillingar. Textinn er knappur og stíl-
hreinn. Blaðsíður bókarinnar eru rétt yfir hundrað talsins. Mættu síðurnar
alveg vera fleiri en bókin var líklega unnin á stuttum tíma.
Þó að í frásögn bókarinnar sé fjallað um flókin samhengi stjórnmála, við-
skipta, glæpa og spillingar er texti bókarinnar ákaflega auðlesinn og heill-
andi. Hversdagshetjurnar sjálfar, fólkið sem lagt hefur sjálft sig í hættu
vegna hugsjónanna, eru í forgrunni í frásögn Joly og Malagardis. Þessi að-
ferð er einstaklega hentug þegar um jafn flókin og erfið umfjöllunarefni er
að ræða. Gríðarleg þekking höfundanna kemst vel til skila og er bókin við
allra hæfi.
Þýðing Friðriks Rafnssonar er til fyrirmyndar, textinn er einstaklega læsileg-
ur og spennandi, eins og við er að búast hjá þeim snjalla frönskuþýðanda.
Kápa bókarinnar er ljót. Greinilegt er að ekki hefur verið vandað sérstak-
lega til umbrots og hönnunar Hversdagshetja. Lafleur útgáfan ætti að eyða
meira púðri í kápuhönnun svo jafn góð bók og þessi komist almennilega til
skila. Því margir dæma bækur eftir kápunni einni.
HELGI HRAFN GUÐMUNDSSON
LEIKUR ENGILSINS
Eva Joly og Maria Malagardis
Mögnuð bók
um evrópskt
óréttlæti og
hetjurnar
sem berjast
gegn því.
Þýðandi: Friðrik
Rafnsson
Útgefandi: Lafleur
útgáfa
VIÐTALSBÓK
„Hver er saga þeirrar konu sem heillaði ekki bara landa
sína í hlutverki forseta, heldur hálfa heimsbyggðina um
leið, með framkomu sinni, hlýju viðmóti og snjöllum
orðum,“ er spurt á bókarkápu.
Páll Valsson vandar til verka í þessari 450 blaðsíðna
frásögn af uppvexti, Vigdísar Finnbogadóttur, fjöl-
skyldu, áhrifavöldum og áföllum í lífi hennar.
Bókin skiptist í 11 kafla. Sá fyrsti er stuttur greinir
frá embættistöku Vigdísar árið 1980. Næstu þrír kafl-
ar fjalla um ræturnar, ættir Vigdísar, æskuheimilið og
skólaárin. Næstu þrír greina frá ungdóms- og fullorð-
insárum á Íslandi, í Frakklandi, Danmörku og Svíþjóð.
Á um 120 blaðsíðum er farið yfir forsetaframboðið og
forsetaárin frá 1980 til 1996. Því næst er fjallað um árin
eftir veruna á Bessastöðum. Í lokakaflanum er horfið til
nútímans. Þar leggur Vigdís meðal annars út af banka-
hruninu og ábyrgðinni sem við berum á okkur sjálfum
sem einstaklingar og þjóð.
Frásögn Páls er ekki aðeins saga Vigdísar Finnboga-
dóttur heldur forfeðra hennar og formæðra. Páli tekst
að bregða upp leiftrandi myndum úr lífi þeirra, aðstæð-
um, af staðháttum og teygir sig aftur til loka nítjándu
aldar.
Afar og ömmur Vigdísar, foreldrar og frændgarður er
hugsjónafólk. Páll gerir því glögg skil í bók sinni. Það að
sínu leyti auðveldar lesendum að öðlast skiling á per-
sónu Vigdísar sem lengi vel átti í baráttu við sjálfa sig;
svo miklar kröfur gerði hún til sín eins og ráða má af
uppeldi hennar.
Hvort sem um er að ræða dótturina, afabarnið,
námsmærina, eiginkonuna, sveitastúlkuna, kvenrétt-
indakonuna, leikhússtjórann, frambjóðandann eða
forsetann, bregður Páll upp einlægri og sannri mynd af
persónu Vigdísar og samferðafólki hennar.
Áhugaverð er einnig skýr mynd sem dregin er upp
af lífinu í Reykjavík upp úr aldamótunum og allt fram
á okkar daga og þeirri þróun sem höfuðstaðurinn hef-
ur tekið.
Það er ánægjulegt að skyggnast á bak við þann Ís-
lending sem vakið hefur hvað mesta athygli á síðari
árum og borið hróður þjóðarinnar um heim allan.
Páll tvinnar lipurlega saman þræðina sem tengja
einstakling og samfélag. „Hvað skyldi sá dagur heita
sem ég get orðið ykkur til ofurlítils sóma,“ skrifaði Vig-
dís í bréfi til foreldra sinna í október árið 1950, þá tví-
tug námsmær. Tæpum þrjátíu árum síðar var hún orð-
in forseti þjóðarinnar, ekki aðeins foreldrum sínum til
sóma heldur þjóðinni allri.
Það er engin ástæða til að rekja sögu Vigdísar hér.
Bókin um hana er bók sem nú þegar hefur hlotið góðar
viðtökur og góða dóma.
Stíll Páls er hrífandi, hófstilltur og rennur vel. Hann
hefur sannarlega ekki slegið af kröfum sínum frá því
hann ritaði bók sína um Jónas Hallgrímsson, bók sem
færði honum Íslensku bókmenntaverðlaunin.
Ástæða er til að vekja athygli á vandaðri tilvísana-,
heimilda-, nafna- og myndaskrá Páls. Það eitt endur-
speglar vönduð og þjálfuð vinnubrögð hans.
Eins og áður segir fjallar lokakafli bókarinnar um
tímann hér og nú; bankahrunið, endurreisnina. Gef-
um Vigdísi sjálfri orðið: „Mér finnst eins og svo margt
sem ég hef unnið að sé orðið að engu... En síst af öllu
megum við gefast upp heldur stöðugt skilgreina vand-
ann og takast á við hann. Þetta er ekki í fyrsta skipti sem
Íslendingar standa frammi fyrir erfiðleikum. Við erum
komin af fólki sem lifði af gífurleg harðindi og komst af
í harðbýlu landi við mikla fátækt.“
Það verður enginn svikinn af því að lesa bók Páls
Valssonar um frú Vigdísi Finnbogadóttur.
Einlægur
forseti
VIGDÍS - KONA VERÐUR FORSETI
Páll ValssonHér er vel
vandað til
verka. Lipur
bók sem eykur
skilning á per-
sónu Vigdísar
og þjóð hennar.
Útgefandi:
JPV
Hafðu samband
í síma 515-5555
eða sendu tölvupóst
á askrift@dv.is
- inn í hlýjuna
Fáðu DV heim
í áskrift