Vísir - 22.09.1918, Blaðsíða 2

VlSIR.
A 1 g i 6 i 4 b l s bteðsis* 5 Afoktxæí
14, opis írfe fei. 8—8 á hyerjum dngi.
Skrifatofa á sam ataí.
Sími 400. P. 0. Bos 8S7.
Sitfltjórlna til viítain irá kl. 2—8.
Pr*nt*miíjan é Laogaveg í
Smi 133.
Angíýsáagaa vsitt SKÍutíha i Lundii
ayörnuasi sftir kl. 8 6 kvöidin.
Auglfsingaverl: 50 aur. hver e<s
áálks t atæm aagi. 5 anra orði
sMfe^aglýsíKguM aaei öbzejttu letn.
19. október.
G.s. BOTNIA
fer til Kaupmannahafnar
mánud. 23. þ. m.
Allur farþegaflutningur komi til rannsókn-
ar tel. 1 eftir liádegi sama dag og farþegar
Mest úrval af
Kegnkápum
Og
Regiíhiífum
er hjá
ÍEgill Jacobsenl
nm borð
stundvíslega.
C. Zimsen.
Drengur
áreiðanlegur og duglegur, 15—16 ára, er getur innkallað reikninga
og farið sendiferðir getur fengið góða atvinnu nú þegar.
Skrifleg umsókn merkt „309“ leggist á afgreiðslu Vísis.
ótork,
sem fer með 80—90 tons, hraði 7—8 milur,
hefir rúmstæði fyrir ca, 20 farþega auk ekipshafnar,
fæ^t ieigð í 2—4 vikna tíma
i
í fæsta mánuði
ef samið er bráðlega við
P. J. Thoi steinsson.
Hafnars ræti. Sími 288.
19. október á þjóðin að greiða
atkvæði um sambandslagafrum-
varpið nýja, rúmum mánuði
eftir að það befir verið afgreitt
af alþingi.
Það verður naumast sagt, að
þjóðin fái mikinn tíma til um-
hugsunar um mál þetta, og er
þó síst vanþörf á að hafa tíma
til að athuga það, jafnmikið
vandamál sem það er og athuga-
vert í mörgum greinum. Það er
kunnugt, að um þetta leyti árs
er öll alþýða manna annárs hug-
ar og hefir engan tímá aflögum
til að hugsa um almenn stjórn-
mál. Sveitamenn önnum kafn-
ir við heyskapinn og sjávarmenn
hingað og þangað úti um allan
sjó. Tíminn er því enginn til
athugunar, enda engar ráðstaf-
anir gerðar af þings eða lands-
stjómarinnar hálfu til þess að
almenningur fái náin kyiini af
lagasetningu þeirri, sem um er
að ræða. En að eitthvað sé gert
virðist ekki aðeine nauðsynlegt,
heldur skylt, þegar um er að
ræða málefni, sem þjóðin á að
greiða atkvæði um. — Og svo
á atkvæðagreiðslan fram að fara
meðan á haustönnum stendur,
sem tíðarinnar og sláttarins
vegna eru seinna en ella. — Mig
skyldi því ekki furða, þótt sum-
ir hverjir hafi ekki hugmynd um
hvað á að fara að gera, þegar
atkvæða-dagurinn rennur upp.
Það var síður en svo, að það
væri tilætlun þeirra manna, sem
á sínum tíma komn því til leið-
ar, að ákvæði um þjóðaratkvæði
var sett í stjórnarskrána ef breyta
skyldi sambandinu milli Dan-
merkur og íslands, að sýona
væri hagað sér; þjóðaratkvæði-
sins leitað í svo miklum Tug-
hasti, að enginn hefði tíma eða
tækifæri til að kynna sér málið
til Liítar, — Þá var deilan um
uppkastið sæla frá 1908 ný-af-
stac.n og uppkastið kveðið niður.
Þá voru það sjálfstæðismenn á
þingi, sem hugsaðist það snjall-
ræði að setja inn í stjórnarskrána
ákvæðið um þjóðaratkvæði til
þess 'að koma í veg fyrir, að
Heimastjórnarmenn eða þeirra
nótar, ef þeir einhverntíma skyldu
komast í meirihluta í þinginu,
gætu, að þjóðinni fornspurðri,
sett lög um samband landanna
eftir sinu höfði. — Um þetta á-
kvæði hafði einn sjálfstæðisþing-
maður, Bjarni Jónsson frá Vogi
þetta orð (sbr. alþtíð. 1912 B. II.
bls. 317):
„Þá er enn cítir einn kostur
þessa frumvarps, er eg fyrir mitt
leyti met nálegamest af
öllum. En bann or sá, að ef
samþyktir yi'Su samningar um
samband íslands við annað ríki,
þá verði þeir bornir undir þjóð-
aratkvæði með leynilegri at-
kvæðagreiðslu. Eg skil ebki
hvernig menn ættu að fara að
því að verja það fyrir samvisku
sinni að fresta því að þetta á-
kvæði komist inn í stjórnarskrána.
Að minsta kosti vil eg eklci eiga
framtíð landsins undir irú á ein-
stalcan mann eða flokk og r
heldni þeirra".
Þetta sagði sá maður, sem nú
er svo brátt með þetta mál, að
undrun sætir. N ú getur hann
varið þáð fyrir samvisku sinni
að láta þjóðina ganga til atkvæða
án þess að hafa nobkuð við ann-
að að styðjast að því er virðist
en trúna á hann og láta fram-
tið landsins vera undir þ vi komna
Tímarnir breytast og vér með
þeim.
Mér liggur við að segja að það
só glæpsamleg aðferð við þjóð-
iua þetta, pólitískt skoðað. Og
þegar alt er svona, er engintrygg-
ing fyrir því, að hinn sanni
þjóðarvilji komi fram í þessu
máli við atkvæðagreiðsluna.
Það má gera sér nokkurn veg-
inn í hugarlund, hve mikil hlut-
takan muni verða við atkvæða-
greiðsluna. Áhuginn enginn víð-
ast hvar á landinu. Engin þing-
mannaefni nú eða smalar þeirra
til að taka menn á kjörfund.
Hér verður hver látinn sjálfráð-
ur um það, hvort hann mætir
til atkvæðagreiðslunnar eða ekki.
Við skulum samt gera ráð
fyrir að hluttakan verði ekki
minni en þegar síðast var kosiö
til þings, og er þá vel í lagt.
Þá mættu 52°/0 af öllum kosn-
ingabærum mönnum. Nú þarf
ekki nema einfaldan meirihluta
til þess að samþykkja sambands-
lögin, eða 51 °/0 af þeim sem
mæta. Það verður sama sem 25®/a
allra kosningabærra manna, eða
4. hver maður.
Kemur nú nokkur þjóðarvilji
fram í þessu? Cg þó að */4
þeirra, sem mæta, greiddu at-
kvæði með, þá er það ekki meira
en 39°/0 eða rúmlega 3. hver
maður. En öll líkindi eru til,
eftir því sem alt er undirbúið,
að færri mæti en 40°/0 eða jafn-
vel 30°/0. Þá þarf ekki nema
5. eða 6. hvern kosningabæran
mann á landinu til að smella
sambandslögunum á.
Það hefir verið talað um, að
þjóðarviljinn baíi ekki komið
fram þegar atkvæði voru greidd
um bannlögin, og andbanningar
vilja kenna því ura, að lög þessi
eru svo mjög brotin. Þá var
kosningahluttakan þó 75°/0, og
60°/0 af þeim greiddu atkvæði
með banni. Er það sama sem
45°/0 allra kosningabærra manna.
Ef ekki kemur þjóðarvilji fram
i þessu, kemur hann ekki frem-
ur fram í atkvæðagreiðsiunni um
sambandslögin, verði hún eins
og nú var skýrt.
Það minsta sem heimtandi var
af þinginu, þegar það afgreiddi
sambandslögin, var, að það um
leið gæfi út skipun um, að sama
atkvæðamagn þjóðarinnar þyrfti
til samþykktar þessum lögum og
krafist er í 18. gr. sjálfra lag-
anna, ef um sambandsslit er að
ræða: ®/4 kjósenda skyldu mæta
og 8/4 þeirra greiða atkvæði með.
En allra réttast hefði verið