Morgunblaðið - 23.08.1969, Blaðsíða 18

18
MOKGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. ÁGÚST 1960
Auðunn Ingvarsson DaBsseli
100 ára minning
ALLIR menn eiga einhvem þátt
í að skapa sögu samtíðar sinnar,
en fremur fáir hirða um að
bjarga sögu frá glötun. Þann 6.
ágúst var 100 ára afmæli Sunn-
lendings, sem manna bezt sá því
borgið, að saga hans hyrfi ekki
af sjónarsviðinu með honum. í
einni hillunni fyrir ofan akrif-
borðið mitt er raðað bréfasafni
og dagbókum í mörgum bindum,
sem öll eru frá einum manni
komin, Auðuni Ingvarssyni
bónda og kaupmanni í Dalseli
undir Eyjafjöllum, eigi litilsverð
ur hluti þess heimildasafns, sem
ég hef nú að varfiveita hér í
Skógum.
Auðunn var fæddur 6. ágúst
1869 að Neðri-Dal undir Eyja-
fjöllum, aonur Ingvars Hallvarðs
sonar bónda þar og Ingibjargar
Samúelsdóttur frá Seljalandsseli,
Pálssonar í Hamragörðum, Áma
sonar í Dufþafcáiolti, Egilssonar
prests á Útskálum, Eldjárnsson-
ar. Eru þar alkunnar ættir vel
gefinna manna á sviði hljómlist-
ar, dkáldskapar og smíða.
Enginn bamasikóli var í sveit-
inini í æsku Auðuns, en menn-
inganheimili í Dalssókn urðu þá
ungum mönnum ákóli, ekki sízt
heimili Sighvats Ámaisonar í
Eyvindarholti og Jóns Sigurðs-
sonar í Syðstu-Mönk, og þangað
sóttu Auðunn og bræður hans,
Ingvar og Jón, haldgóða fræðslu.
Byrjaði Auðunn ungur að draga
til stafs og dkráði dagbæíkur allt
frá 12 ára aldri fram undir ní-
rætt. Tólf ára gamall gerði Auð-
unn þessa visu:
Ó, hve tíðin er indæl,
alla gleður lýði.
Aldrei blesisuð sólin sæl
sína hylur prýði.
t
Bróðir minn
« Adolf Björn,
amdaðist 11. þ.m. og hefur
útförin farfð fram.
Þakka sýnda hkittekniingu.
Ragnar Petersen.
t
Fyrrverandi semdikenmairi
Anna Z. Osterman
fil. mag.
lézt á Elliheimiliniu Grund 18.
þ.m. Útför hennair ver'ður
gerð fró Fossvogsikirkju mið-
vikiudiaginin 27. ágúsit kl. 10.30.
Fyrir hönd vamdamanm,
Gonnar Granberg.
t
Þökfcum hjartainliega öltum
þeim sem aiuðsýndu okikur
samúð og hlýhuig við andlát
yg jair’ðarför dóttur okikar og
systur
Sigríðar Loftsdóttur.
Þökkum sérstaklega læknum,
hjúkruinarfóLki og öðru starfs
fóllki Bamiaspítaia Hrinigsins
fyrir sérstaka umönnun í
henjnar erfiðu veikind,um.
Sigríður Danielsdóttir
Loftur Hafliðason
og systkin.
Auðunn og bræður hans unnu
gott verk við jarðabætur í Neðri-
Dal á unga aldri. Snemma tók
Auðunn lika að fást við spóna-
smiði og vandaði hana með ágæt
um. Eru til nákvæmar áfcrár um
smíði hans á því sviði. Við bók-
band fékkst hann einnig um
margra ára skeið og naut þar
að nofcbru tilsagnar Ágústs Jóns-
sonar bókbindara í Fljótsdal. Til
sjósóknar var Auðunn aftur mið-
ur vel fallinn sökum sjósóttar,
sem gefck mjög nærri þreki hans.
Auðunn átti sér ungur þann
metnað að komast úr fcreppu
fátæktar og náði því marfci, sem
hann setti sér, að ve^ða virtur
bóndi og borgari í sveit sinni.
Örlögin tóku þó oft harfcalega í
taumana hjá honum. Ungur gift-
ist hann Guðrúnu Siguirðardótt-
ur á Seljalandi, ágætri mann-
kostafconu, en missti hana eftir
aðeins tveggja ára sambúð, 1899.
Áttu þau einn son saman, Mark-
ús. Árin 1900—1901 bjó Auðunn
í Neðri-Dal í Biskupstungum
með fulltingi hálfsystur sinnar,
Ingibjargar Jónsdóttuir. Vorið
1901 flutti hann búferlum að
Dalseli og ári síðar giftist hann
Guðlaugu Hafliðadóttur frá
Fjósum í Mýrdal, og gerðu þau
saimian garð sinn í Dalseli fræg-
an um fjóra áratugi.
Árið 1905 byrjaði Auðunn
verzlunarrekstur í Dalseli, og
sama ár hóf hann byggingu íbúð
arhúss úr timbri. Verzlun hans
færði brátt út kvíar og var fram
undir 1920 hin öflugasta í Rang-
árþingi. Aðdrættir til hennar
voru mjög örðugir, því þá voru
allar ár í austanverðu héraðinu
óbrúaðair. Vörur til verzlunar
sinnar fékk Auðunn jöfnum
höndum frá Vestmannaeyjum og
Reýkjavík og stóð að þeim
kaupum af stórhug Fékk hann
eitt sumar t.d. -fkip með timbur-
farm upp að Fjallasandi og sá
öllu vel borgið. Brátt reisti hann
viðbyggingu við aðra hlið íbúð-
ahhúss síns fyrir verzlunarrekst-
urinn, en öðrum þræði var hún
t
Maðuriinn mánin
Friðrik Gunnar
Jóhannsson
veitingamaður,
Suðurgötu 22, Keflavík,
verður jarðsettur þriðjudag-
inn 26. ágúst kl. 10.30 frá
FosisvogKikirkju.
Jórunn Þórðardóttir.
t
Þöfcfcum iirunilega aiuðsýnda
samúð við aedlát og jarðarför
Guðbjargar Gestsdóttur
Hátúni 4.
Börn, tengdabörn og
bamabörn.
t
Þöktoum inmiliega aiuðsýnda
vináttu og samúð vegna frá-
falls eiginmanins mínis, föður
okfcar, tengdaföður og afa
Sigurðar Ögmundssonar
Hálsi.
Halldóra Kristjánsdóttir,
böra, tengdadóttir og
bamaböm.
samkomustaður æskunnar í ná-
grannabyggðum við Dalsel.
Þjóðbraut lá hjá garði í Dalseli
á þessum árum. Þar var því mik
il gestnauð allan ánsins hring,
jafnt af ferðamönnum og mönn-
um í verzlunarerindum. Munu
fáar nætur hafa liðið svo, að
efcki væru næturgestir fleiri eða
færri, og margir þurftu á fylgd
að halda yfir Marfcarfljót. Öllu
þesisu sáu húsbændur vel borgið.
Heimilið í Dalseli var eitt
þeirra, sem laða gesti. Viðræður
og veitingar húsbænda áttu þar
góðan hlut að máli og ekíki síður
böm þeirra mörg og manmvæn-
leg. Söngur og hljómlist voru í
hávegum höfð í Dalseli og lagið
víst oft tefcið af gestum og hekna
mönnum. Lýsir frú Guðrún Auð
unsdóttir frá Dalseli þeirn ljúfu
árum í ljóðum sínom.
Auðunn rafc stórt bú í Dalseli.
Sótti hann jafnan nofckum hey-
afla austur yfir Mairfcarfljót, eink
um á eignarjörð sína í Neðri-
Dal, en heyfengur jókst einnig
drjúgum í Dalseli í tíð hams með
ræktun og áveitum. Við opinber
mál sveitar og héraðs kom Auð-
unn víða á löngu tímabili. Hann
var lengi deildarstjóri Sláturfé-
lags Suðurlands i sveit sinni, átti
sæti í hreppsnefnd og sýslunefnd
og um mörg ár var hann formað-
ur sókniaimiefmdar í Dals-
sókn. í stjómmálum gefck Auð-
unn löngum fast fram í flofcki
S j álfst æð ismanna.
Auðunn unni kirkju og fcrist-
indómi og sýndi það í mörgu.
Fyrir forgöngu hans var hafizt
handa við að reisa kapellu þá,
sem nú stendur á hkium fom-
helga kirkiustað, Voðmúlastöð-
um í Landeyjum. í lifi hans
sfciptist á meðbvr og mótbyr,
eins og í lífi allra manna, og
þungur gat hann verið á bár-
unni, eif honuim hótti sér mishoð-
ið, en var Hka allra manna trygg
astur, þar sem hann tók vin-
áttu. Mikill lióðaunnandi var
Auðunm og margar glettnar stök-
ur gerði hann um atvik daga og
ára. Man ég, að einu sinni féfck
ég reifcning frá honum og fýlgdi
þessá vísa:
Tafamarkalaus tiltrúin
til er í vitund þinni.
Ein króna er inneignin
í ofcurholu minni.
Auðunn var fjárgæzlumaður
og hagsýnn. en í leynum gladdi
hann margan fátækan, suma ár
eftir ár. Hann var fastiheldin á
forna menningarhefð og líka
frarrrfaramaður, og námu sumar
nýjungar nútímanis einna fyrst
land í bes'su héraði á heknili
hans. Mé þar til nefna sima, bif-
t
Þökfcuim inmiílega samúð og
viniarfiíUig við andiát og útför
Margrétar ólafsdóttur
Drápuhlíð 19.
Guðlaugur Bjamason
Bjami Garðar Guðlaugsson
Anna Bjamadóttir
og sonardætur.
reið og útvarp.
Auðunn og Dalsheimilið urðu
fyrir þunigbæru áfalli 1926, er
elzti soniurinffi, Marfcús, mikill
efnismaður og öllum hugljúfi,
andaðist eftir eins dags legu.
Þriðja mannraunin mætti Auðni
í árslofc 1941, er Guðlaug kona
hans andaðist eftir sikaimima legu,
öllum hanmdauði. Auðunn bjó
áfram í Dalsseli með styrk bama
sinna. Straumur tímians leiddi itl
þess, að hann dró saman segl á
verzlun sinni. Reisn og fegurð
manndómisára hélt hann furðu
vel fram í háa elli.
Árið 1954 hóf Leifur sonur
Auðurus að reisa nýbýlið Leifs-
staði við þjóðbraut 1 Austur-
Landeyjum og árið 1955 flutti
Auðunn þangað, þar sem hann
átti síðustu árin í Skjóli Leife og
kornu hans, Guðrúnar Geirsdótt-
ur. Við brottför frá Daliseli gat
hinn 85 ára öldungur Skrifað á
minnisblað sitt: „Ég hefi orðið
haminigj'uisamur að eigniasit tvær
úrvalslkonur og misst þær, og það
tel ég nú mér til tefcna. Ég fcvíði
efcki fyrir að klappa upp á Gulla
hliðið, þegar að því kemur, held
ur hlaklka til þeirrar stundar —
— þrátt fyrir allt. Vona ég, að
miínir framliðnu ástvinir tafci vél
á móti mér og bjóði mig velkom-
inn“.
Á 90 ára afmæli sínu fagnaði
Auðunn gestum sínum hress og
glaður, en ferlivist hanis var þá
þrotin. Litlu fyrr samdi hann
bessa sáttargjörð við lífið:
Ó. nú finnst mér alltaf jól,
allur kali flúinn.
Svngjandi ég sit í stól,
sæll og sparibúinn.
Auðunn var einn þeirra manna,
sem setja svip á uimhverfi sitt,
minnisstæður öllum, er af hon-
um höfðu kyninL
Böm Auðuns og Guðlaugar
eru: Guðrún húsfreyja í Stóru-
mörfc, Margrét húsfreyja í Fljóts
hh'ðarsfcóla. Ingigerður búsett í
Bevfcjavífc. Guðrún húsfreyja í
Silfurtúni í Garðaihreppi, Hálf-
dán bóndi á Seljalandi, Leitfur
bóndi á Leifsistöðuim, Konráð
bóndi á Búðarhóli, Ólatfur bitf-
reiðarstióri í Revfcjavífc, Hatf-
steinn bifreiðarstjóri í Reykjavík
og Valdimar bifreiðarstjóri í
Revfciavík.
Auðunn Ingvarsson andaði'st
10. maí 1961 og hvílir í dalnum
faera. þar sem æsfcusporin liggja
og frændur og vinir „sotfa svefn-
inum langa“. Minning hamis lifir
hjá vinum hams, og minnimg
hans heldur áfram að lifa í hinni
nviu og veglegu kirkju í Stóra-
Dal. því hafa börm hans séð borg-
ið.
Þórður Tómasson.
ÞÉR segir í sumum predikunum vðar, að boðorðin tíu séu enn
í giidi. Hefur krossinn ekki breytt þessu?
BOÐORÐIN tíu eru enn þau siðferðislög Guðs, sem leiða
í Ijós syndugleika okkar mannanna og algeran vanmátt
okkar að lifa samkvæmt þessu siðferðislögmáli í eigin
mætti. Breytingin, sem varð á Golgata, er sú, að á kross-
inum fullnægði frelsarinn lögmálinu, er hann tók á sig
refsingu syndarinnar, og bauð okkur þá einstæðu gjöf að
hljóta réttlæti hans, eins og það væri okkar eigið, ef við
vildum trúa á hann. Það er fyrir tilstilli lögmálsins eins
og það er tjáð í boðorðunum tíu, sem við lærum, hvað
synd er. Fyrir tilstuðlan þessa sama lögmáls sjáum við úr-
ræðaleysi okkar. Þetta ætti að knýja okkur til frelsarans,
sem hefur gert allt, sem gera þurfti, okkur til hjálpræðis.
Við frelsumst ekki, þótt við reynum að halda boðorðin
tíu, því að við getum ekki haldið þau. Hjálpræði okkar
grundvallast á náð Guðs, og við því verður tekið í trú.
Boðorðunum hefur verið líkt við spegil. — Við sjáum þar,
hvílíkir syndarar við erum í raun og veru. Jafnframt ber
okkur að leitast við með hjálp Jesú, þegar við höfum tek-
ið við honum sem frelsara okkar, að lifa lífi okkar í sam-
ræmi við það sem boðorðin kenna. Skurðgoðadýrkun er
óhugsandi í augum kristins manns. Sama er að segja um
hórdóm, þjófnað, morð, Ijúgvitni o.s.frv. Siðferðislögmál-
ið hefur aldrei verið numið úr gildi. Það gildir fyrir alla
menn á öllum tímum.
ÖBuim vinium ag fræmdfóHki,
sem heiðnaSi miig með heim-
sókinium, gjöfum og heilla-
skieytum á 80. aifmiæiliisdeigi
miímxm 1. ágúsit, þakífca ég af
heiium hug.
Guð blessi ykkiur öll.
Runólfur Runólfsson
steinsmiður.
Hjartamis þafckir til yfckar
ailna, siem giöddiuð miig á
s'jötiugsafmæli míniu 6. ágúst
S.L mieð gjöfum, heiiiaslkieyt-
um og nmrgam amniam bátt.
Björg Jóhannesdóttir
frá Móbergi.