Morgunblaðið - 20.09.1975, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. SEPTEMBER 1975
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, simi 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið.
ísland, Noregur
og Atlantsálar
Pétur Friðrik við eitt verka sinna á sýningunni á Kjarvalsstöðum. Ljósm. Mbl Sv. Þorm.
Pétur Friðrik sýnir
að Kjarvalsstöðum
PÉTUR Friðrik listmálari opn-
ar klukkan 15 í dag málverka-
sýningu að Kjarvalsstöðum.
Sýningin stendur næstu tvær
vikur og henni lvkur sunnudag-
inn 5. október. Hún verður opin
klukkan 14 til 22 daglega, einn-
ig mánudaga, en þá er venju-
lega lokað að Kjarvalsstöðum.
Pétur Friðrik sýnir að þessu
sinni 89 myndir málaðar í olíu
eða vatnslitum. Þær eru allar
gerðar á síðustu tveimur árum.
Flestar myndanna eru af lands-
lagi enda Pétur Friðrik þekkt-
ur landslagsmálari. „Ég mála
mikið á Reykjanesi, Krísuvík, í
hrauninu í kringum Hafnar-
fjörð, á Þingvöllum og reyndar
vfðar,“ sagði lístamaðurinn er
Mbl. ræddi stuttlega við hann í
gær. Auk Iandslagsmynda er að
finna á sýningunni báta- og
húsamyndir, blómamyndir og
portret.
Pétur Friðrik hélt síðast sýn-
ingu í KR-húsinu árið 1972.
Hann hefur haldið mjög marg-
ar sýningar á verkum sínum
siðustu 30 árin bæði hér heima
og erlendis. Þetta mun vera
hans stærsta einkasýning til
þessa.
Geir Hallgrímsson for-
sætisráðherra er þessa
dagana í opinberri heim-
sókn í Noregi í boði norsku
ríkisstjórnarinnar. Þessi
heimsókn leiðir huga okk-
ar að frændsemi- og vin-
áttuböndum, er knýtt hafa
saman sögu og örlög
beggja þjóðanna, Norð-
manna og íslendinga, allt
frá upphafi Islands byggð-
ar, enda báðar af sama
bergi brotnar.
Heimsóknir af því tagi,
sem hér um ræðir, styrkja
ekki einvörðungu ellefu
alda bræðrabönd, sem
tengt hafa þjóðirnar sam-
an yfir Atlantsála. Þær
skapa jafnframt, og ekki
síður, tækifæri til samskoð-
unar beggja þjóðanna á
samtíma og framtíðarvið-
fangsefnum, sem varða
þær báðar; skoðanaskipta,
sem vonandi auka á skiln-
ing og samskipti þeirra í
milli.
Þeir Atlantsálar, sem
skilja í milli þjóðanna,
tengja þær þó fastar saman
en jafnvel ættarböndin.
Þeir geyma þann auð, sem
báðar þjóðirnar byggja af-
komu sína að verulegum
hluta á, og þeir skapa þær
hættur, sem öryggi og
sjálfstæði þeirra beggja
stendur ógn af, vegna
hernaðarlegs mikilvægis
Norðaustur- Atlantshafs-
ins.
Trygve Bratteli, for-
sætisráðherra Noregs, lét
svo ummælt í ræðu, sem
hann flutti í boði norsku
ríkisstjórnarinnar fyrir ís-
lenzku forsætisráðherra-
hjónin: „Allir vita, hve haf-
ið umhverfis Island er
efnahagslega mikilvægt
fyrir íslenzku þjóðina og
því er það eðlilegt, að Is-
lendingar taka af áhuga
þátt í hafréttarráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna.
Norðmenn eiga einnig
mikilla hagsmuna að gæta
með sín stóru hafsvæði og
taka virkan þátt í ráð-
stefnustörfunum. Við
leggjum alla áherzlu á, að
ráðstefnan leggi grundvöll
að réttlátum reglum um
nýtingu hafsins og auðæfa
þess. Náið samstarf við Is-
lendinga á ráðstefnunni
hefur verið sérlega
ánægjulegt, einkum við
samninga um mótun fram-
tíðarreglugerðar um yfir-
ráðarétt strandríkja yfir
náttúruauðlindum innan
200 mflna efnahagslög-
sögu.“
Þá sagði norski forsætis-
ráðherrann, að raunsæ við-
urkenning á varnarsam-
starfi þjóða væri skilyrði
fyrir áframhaldandi sam-
vinnu austurs og vesturs
og tilraunum til að draga
úr spennu milli þessara
aðila. Bæði Noregur og Is-
land væru aðilar að NATO
til aó tryggja öryggi sitt
með þeim hætti, sem í dag
væri aðeins gerlegt innan
slíks varnarsamstarfs.
Mikilvægi þessa samstarfs
sæist glöggt í ljósi aukinn-
ar áherzlu á öryggismála-
legt mikilvægi hafsvæðis-
ins undan ströndum NV-
Evrópu.
Reynsla Norðmanna, og
raunar einnig Dana, af
haldleysi hlutleysisstefnu i
síðari heimsstyrjöldinni, á
e.t.v. stærstan hlut í því,
hve þunga áherzlu þeir
leggja á samtakamátt vest-
ræns varnarsamstarfs. Og
lega Noregs og nálægð við
Sovétríkin veldur örugg-
lega miklu um það raun-
sæi, sem þeir hafa sýnt á
þýðingu aðildar að NATO.
Það er mjög að vonum að
forsætisráðherrarnir ræði
hafréttarmál og fiskveiði
hagsmuni þjóða sinna. Það
er mikill styrkur fyrir
Islendinga að eiga samúð
og stuðning frændþjóða
sinna á Norðurlöndum er
þeir færa fiskveiðiland-
helgi sína út í 200 sjómílur,
þó þær hafi kosið að fara
sér hægar en við í þeim
efnum. Hugsanleg olfu-
kaup okkar frá Noregi,
jafnvel þegar á næsta ári,
er athugunarefni, sem við
þurfum að grandskoða.
Ekki er talið útilokað, að
olía finnist í nánd Islands,
og er þá mikilvægt, að
njóta aðstoðar og reynslu
Norðmanna á þeim vett-
vangi.
Norðmenn og Is-
lendingar eiga samleið á
mörgum sviðum, sameigin-
lega hagsmuni og
menningarlega arfleifð.
Heimsókn Geirs Hallgríms-
sonar forsætisráðherra til
Noregs styrkir þau tengsl,
sem milli þjóðanna eru og
er undanfari enn frekari
skilnings og samstarfs
þeirra í milli. Slíkt sam-
starf, byggt á gagnkvæm-
um skilningi og gagn-
kvæmum hagsmunum, ætti
að verða báðum þessum
strandríkjum sameiginleg-
ur framtíðarávinningur.
— Þýðinga-
miðstöðin
Framhald af bls. 24
ákvörðun um umsóknir
Færeyinga, alls ellefu
bóka, því þær voru allar
komnar út i Færeyjum og
þar á meðal voru þrjár eftir
fslenzka höfunda. I júní lágu
aðeins fyrir fjórar umsóknir
frá Islandi og var komið til
móts við þær allar. Var þá út-
hlutað 25.800 kr.d. af þeim
58.500 sem um er að ræða.
Menningarsjóður sótti um styrk
til þýðinga á dönsku bókunum
Det dyrbare liv eftir Jörgen
Frantz Jacobsen (hlaut 4500
d.kr.) og De nöjsomme eftir
Poul Vad (hlaut 6000 d.kr). Þá
sótti Letur s.f. um styrk til þýð-
ingar Einars Braga á ljóðabók
sænsk-finnska höfundarins
Gunnars Björling, „LStta löv
och fágelns vinge“ eða Létta
laufblað og vængur fugls
(hlaut 8000 d.kr.) Fjórða um-
sóknin var frá Fjölva en þar er
um að ræða bókina Arbeidsfólk
eftir Norðmanninn Alexander
L. Kielland. (hlaut 7300 d.kr.)
I fyrsta Iagi hafa forgangsrétt
verk nútímahöfunda, sem hafa
ótvírætt bókmenntalegt gildi,
en höfundur hefur ef til vill
ekki sigrast á tregðu markaðar-
ins eða slegið i gegn eins og
sagt er. Þannig verður reynt að
hjálpa mönnum til að brjótast í
gegnum múrinn milli höfunda
og lesenda til þess að ná eyrum
hinna síðarnefndu.
I annan stað er um að ræða
klassísk bókmenntaverk eins
og til dæmis fyrrgreint verk
Kiellands, Arbeidsfolk, verk
eftir Strindberg, Islendinga-
sögur og önnur klassísk verk
svo eitthvað sé nefnt.
1 þriðja iagi er um að ræða
samkvæmt sérstakri ósk
Færeyinga styrk til barnabóka
og fagbóka.
Þær íslenzkar bækur sem
hafa fengið úthlutað styrk-
veitingu eru Islenzkar Róð-
sögur Jóns Árnasonar yfir á
dönsku, en þar er um að ræða
endurskoðun og endurútgáfu á
dönsku og var þetta eina um-
sóknin frá Dönum um íslenzka
bók.
Finnar voru ekki með neina
íslenzka bók á sínum lista, en af
13 bókum sem þeir sóttu styrk
til voru 12 sænskar og 1 dönsk.
Færeyingar sóttu unvstyrk til
þriggja íslenzkra bóka, en
ákvörðunum var frestað til
haustfundarins þar sem hér er
um útkomnar bækur að ræða.
Svíar sóttu um þýðingu á
tveimur íslenzkum bókum,
Yfirvaldinu eftir Þorgeir
Þorgeirsson, sem var samþykkt
og hlaut 4400 kr.d., en frestað
var að taka afstöðu til smá-
sagnasafns eftir 9 ísl.höfunda.
Þess má geta að Sviar sóttu um
styrki til þýðinga upp á 346 þús.
kr., en þeii B?*a fengið alls 110
þús. d.kr.
Norsk forlög sóttu um þrjár
íslenzkar bækur, smásagnasafn
eftir fjóra íslenzka höfunda, þá
Guðberg Bergsson, Jakobínu
Sigurðardóttur, Svövu Jakobs-
dóttur og Thor Vilhjálmsson.
Var veitt 5200 kr.d. til þeirrar
útgáfu. Þá var sótt um styrk til
þýðingar á Leigjandanum eftir
Svövu Jakobsdóttur og veitt til
þeirrar þýðingar 4400 kr.d. og
þriðja bókin var íslenzkur aðall
Þórbergs Þórðarsonar, sem
hlaut 5800 kr. styrk. Var þvi
orðið við öllum óskum á
þýðingu íslenzkra bóka yfir á
norsku“.
Engin umsókn kom frá Græn-
landi varðandi íslenzka bók og
ekki heldur frá Sömum. Eins og
fyrr segir sóttu Svíar um
þrisvar sinnum meiri upphæð
en þeir eiga kost á, Danir sóttu
um 88 þús. af 110 mögulegum,
Finnar sóttu um 114 þús.d. af
123 þús. mögulegum,
Færeyingar sóttu um knappa
þá upphæð sem þeir eiga kost á,
Norðmenn sækja um 174
þús.d.kr. en eiga ekki kost á
nema 110 þús., Svíar sóttu um
346 þús.kr.d, en eiga kost á 110
þús. d.kr. og tslendingar sóttu
ekki nærri því um þá upphæð
sem þeir eiga kost á, alls 58,500
kr.d.
„Það að tslendingar sækja
ekki nærri því um sína upp-
hæð," sagði Sveinn Skorri,
„getur orðið alvarlegt, þvl það
sýnir ekki mikinn áhuga að
sækja ekki um alla upphæðina.
Ef haldið verður áfram á þess-
um grunni eftir f jögur ár og við
sækjum ekki um alla upphæð-
ina, er hætta á að kvótinn til
okkar verði minnkaður.
Það er þó möguleiki enn að
úr rætist, þvf umsóknarfrestur-
inn hefur verið framlengdur
fyrir haustúthlutun og er hann
til septemberloka. Umsóknar-
eyðublöð eru til í menntamála-
ráðuneytinu og umsóknir send-
ist til menningarmálaskrifstof-
unnar I Kaupmannahöfn fyrir
septemberlok, en 6. og 7.
nóvember n.k. verður næsta út-
hlutun."
Sveinn Skorri kvaðst telja
þessa starfsemi ákaflega mikil-
væga og „ég tel,“ sagði hann,
„að hún eigi eftir að styrkja
þannig útgáfu bókmennta á
Norðurlöndum og gagnkvæmar
þýðingar milli Norðurland-
anna. Ég held að strax eftir
fyrstu úthlutun hafi komið I
ljós að þar hafi verið farið af
stað með þýðingar á höfundum,
sem óvlst er að hefðu verið
gefnir út jafn fljótt ef þessir
möguleikar hefðu ekki verið
fyrir hendi. Laun til rithöfunda
og kostnaður við þýðingar er að
vísu hverfandi lítill hluti af
heildarkostnaði við útgáfu, því
bæði eru ýmsir aðrir liðir mjög
dýrir og svo eru höfundalaun
smánarlega lítil. En allt um það
er þetta styrkur og á því að vera
hvetjandi fyrir útgefendur að
sækja um ef þeir eru I slíkum
fjárhagslegum vandræðum sem
mörg forlög virðast eiga við að
glíma."
r
Otryggt vopna-
hlé í Beirut
Beirút, Libanon, 19. september AF
RlKISSTJÓRNIN f Líbanon fyr-
irskipaði f kvöld útgöngubann í
Beirut frá rökkri til dögunar eftir
að átök höfðu margsinnis blossað
upp í borginni þrátt fyrir vopna-
hléð, sem samþykkt var f fyrra-
kvöld. Herma heimildir nú að
stjórnin fhugi að kveðja her
landsins til borgarinnar til að
binda endi á stjórnleysisástandið
sem ríkt hefur vegna trúarlegra
og stjórnmálalegra átaka hægri
og vinstri afla f landinu.