Morgunblaðið - 06.12.1984, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. DESEMBER 1984
Fimm frá
Gautaborg
Myndlíst
Valtýr Pétursson
Hér á árum áður fengum við
hingað til lands sýningar á list
Norðurlandanna á nokkurra ára
millibili og þannig gafst tæki-
færi til að fylgjast með því sem
frændur vorir voru að fást við,
og einnig til að bera verk ís-
lenskra listamanna saman við
það sem menn töldu þá það
besta, er verið var að skapa í
norðrinu. Það var Nordisk
Kunstforbund sem stóð fyrir
þessum sýningum, en nú er öldin
önnur og mikil þögn yfir því
þarfa þingi.
Nú hefur svo skemmtilega
æxlast til að fimm alvöru-lista-
menn frá Gautaborg hafa efnt
til sýningar á verkum sínum á
Kjarvalsstöðum og mun hér vera
um að ræða hóp, sem sýnt hefur
saman um nokkurn tíma. Þessir
fimmmenningar koma nokkuð á
óvart; þeir eru allir á góðum
aldri og hafa mikla reynslu í
myndgerð. Ólíkir eru þeir í list
sinni og eiga það ef til vill eitt
sameiginlegt að gera miklar
kröfur til myndgerðar sinnar og
að hafa allir stundað nám við
sama skólann, Vallands-lista-
skólann í Gautaborg. En til gam-
ans má geta þess, að nokkrir ís-
lendingar hafa verið þar við
nám, og er einna þekktastur
þeirra Einar Hákonarson. Einn-
ig mætti nefna Þröst Magnússon
teiknara. Og fleiri hafa verið þar
við nám. Hvort heimsókn þessa
listamannahóps stendur í ein-
hverju sambandi við þetta, veit
ég ekki. Sýning þeirra er fylli-
lega gjaldgeng og stendur sann-
arlega fyrir sínu. Ég verð að
játa, að þessi verk, eins ólík og
þau eru í reynd, komust inn að
hjarta mínu við fyrstu sýn, og
hér með þakka ég strax fyrir
sérlega tímabæra og ánægjulega
sýningu.
Eins og áður sagði, eru þessir
menn allir á góðum aldri. Það er
nú einu sinni svo að fólk þarf að
ná vissri reynslu í myndgerð til
að geta upplifað hana og tjáð sig
á það persónulegan hátt að
eitthvert gildi sé sjáanlegt í
þeim verkum, sem látin eru fyrir
almenningssjónir. Á þessu víll
oft á tíðum verða nokkur mis-
brestur, en á sýningu þeirra
fimm frá Gautaborg verður ekki
vart við slíkt. Thore Ahnoff er
náttúruaðdáandi í verkum sín-
um og heíur sterka og lifandi
litasjón. Verk hans eru hressileg
og bera með sér blæ umhverfis-
ins. Hér er enginn viðvaningur á
ferð. Nr. 13, „Minnesfönster",
fannst mér afbragð, svo að ég
nefni eitthvað. Erland Brand á
þarna eingöngu vatnslitamynd-
ir, og mun hann einna helst ein-
beita sér að því efni. Hann hefur
mikið vald þar í sveit og vinnur
af léttleik og fimi, sem fellur vel
Thore Ahnoff: „Minnesfónster".
að myndgerð hans, bæði tækni
og hugmyndafræði. Hann hefur
skapað sér sérstæðan stíl, sem
bæði er persónulegur og nýstár-
legur. Lennart Landqvist byggir
myndir sínar á geómetrískan
hátt. Hann virðist vera í sterk-
um tengslum við móður jörð, en
lætur myndbyggingu ná yfir-
hendinni og hugsar þannig
stundum meir í formbyggingu en
fyrirmyndum. Litir eru hans
sterka hlið. Jens Mattiasson er
afar hressilegur og léttur í verk-
um sinum. Hann er vel skrifandi
með pensli sínum, og ég hafði
sérstaka ánægju af teikningu
hans. Myndsýn hans er ekki ólík
Kristjáni okkar Davíðssyni.
Flest verk hans eru máluð með
akryl-litum, ef ég sé rétt. Lars
Swan stundar ekki stór formöt,
og flest verka hans eru litlar og
persónulegar myndir, sem
stundum minna ótrúlega mikið á
meistarann Klee. Samt tekst
Lars Swan að gera verk sín að
einstaklega einföldum og lát-
lausum litlum listaverkum, sem
lifa sínu einstaklega hjartnæma
lífi. Allir eru þessir listamenn
miklir tæknisnillingar og kunna
sitt verk. Þeir eru margreyndir
hver og einn á sínu sviði og því
er útkoman eins sterk og raun
ber vitni. Enda munu þarna á
ferð þekktir menn í sínu heima-
landi og verk þeirra eru í fjöl-
mörgum söfnum í Svíþjóð og
öðrum löndum, meira að segja á
Listasafn fslands verk eftir einn
þeirra.
Það er ánægjulegt að geta
bent Reykvíkingum á slíka sýn-
ingu sem hér er á ferð. Þrátt
fyrir jólaannir og allra veðra
von á þessum árstíma, ættu sem
flestir að sjá þessa sýningu Sví-
anna og með þeim orðum þakka
ég fyrir þessa sýningu og lýsi því
yfir, að ég hafði mikla ánægju af
að reika um Vestursalinn einn
sunnudagsmorgun.
Jens Mattiasson: „VXntan
Ljós-
myndir
á Vestur-
garði
Ungur ljósmyndari, Hörður
Vilhjálmsson, hefur hengt upp
30 ljósmyndir eftir sig á Vestur-
gangi Kjarvalsstaða. Engin sýn-
ingarskrá varð þar á vegi mín-
um, og engin númer eru á mynd-
um þar á veggjum. Því er ekki
hægt að vitna til nafns eða núm-
ers á þessum verkum, og að mínu
áliti er það miður.
Á sýningu Harðar eru ein-
göngu litmyndir, og flestar eru
af landslagi. Sagði ekki skáldið
eitthvað í þá veru, að landslag
væri lítils virði, ef það héti ekki
neitt? Hvað með það, mér eru
minnisstæðar myndir frá höfn-
inni og einnig mynd úr Fnjósk-
árdal og af Snæfellsjökli. Þetta
verður að duga, en í víðri
merkingu eru þarna mjög ágæt-
ar myndir víðs vegar að af land-
inu, og heildarblær sýningarinn-
ar er mjög þokkalegur. Það er
hvergi þröngt á þessum mynd-
um, og sýningin fer prýðilega
þama á Vesturganginum. Þetta
mun vera fyrsta einkasýning
Harðar, sem hefur unnið hjá
Sjónvarpinu sem ljósmyndari og
einnig hjá Landsbókasafni.
Hann er menntaður erlendis í
ljósmyndafræðum. og einnig
nam hann hjá Ola Páli ljós-
myndara hér heima. Hörður hef-
ur einnig rekið einkaljósmynda-
stofu ásamt því að vera ljós-
myndari við eitt af dagblöðun-
um. Af þessu má sjá, að hér er
enginn byrjandi á ferð, og sést
það á þessari sýningu hans. Eitt
verð ég að minnast sérstaklega á
í þessum fáu línum: Litirnir í
verkum Harðar eru sérlega
þægilegir og hvergi farið yfir
mörkin ef svo mætti að orði
kveða.
Þetta er hvergi veigamikil
sýning og býður ekki upp á neina
byltingu, en hún er einlæg og
þokkaleg og ber höfundi sínum
ágætan vitnisburð. Þarna er far-
ið með nærfærni um fyrirmynd-
ir og enginn fíflaskapur á ferð.
Ljósmyndir eru nú álitnar fylli-
lega gjaldgengar sem góð og
persónuleg listaverk, eins og sjá
mátti á þeirri sýningu, sem var í
Listasafni íslands nýlega. Ekki
dettur mér til hugar að setja þá
sýningu sem mælikvarða fyrir
þessa fyrstu sýningu Harðar, en
samt má sjá ýmislegt sameigin-
legt með myndum Harðar af
landslagi og sumum myndunum
á nefndri sýningu. Samt er þar
um gerólíka hluti að ræða.
Ég sé ekki betur en Hörður
megi vel við una þessa frumraun
sína. Það var skemmtilegt að sjá
þessar myndir.
Valtýr Pétursson
Ungir menn í Kjarvalssal
Nú stendur yfir sýning á verk-
um fimm ungra myndlistar-
manna í Kjarvalssal á Mikla-
túni. Þarna kennir margra grasa
og eru þessir ungu menn nokkuð
ólíkir í myndgerð sinni, en eiga
samt ýmislegt sameiginlegt eins
og raunar virðist um flesta þá,
sem nú leggja myndlist fyrir sig.
Nýja málverkið er þarna efst á
baugi og ég er farinn að halda að
það sé orðið að Akademíi okkar
tíma, því að allt sem er þar fyrir
utan virðist óverjandi og einskis
nýtt, og sú lína, sem fluttist frá
Hollandi og heim, er öllu ráð-
andi hjá þeim ungu. Mikið ef
mann er ekki farið að langa til
að sjá eitthvað nýtt og öðruvísi,
en ekki alltaf þetta sama og
margþvælda.
Nú vill svo til, að í Vestursaln-
um á Kjarvalsstöðum stendur
yfir sýning fimm Svía, sem leika
á nokkuð öðrum nótum en ung-
mennin í Austursalnum. Ekki er
að efa, að sumum verður það á
að gera nokkurn samanburð á
þessum hópum og ætti það að
verða lærdómsríkt, en engu vil
ég spá um útkomuna, og verður
hver og einn að gera upp sinn
hug um það.
Þeir ungu mennirnir eru:
Steingrímur Þorvaldsson, sem
fer nokkuð mikið fyrir á þessari
sýningu. Hann hefur mikið í tak-
inu og sýnir tilþrif á köflum.
Magnús V. Guðlaugsson er einn-
ig stórtækur og hvergi smeykur.
Stefán Axel er einnig nokkuð
ágengur í verkum sínum, en
heldur sig samt innan viss
ramma. Omar Skúláson hélt
einkasýningu fyrir nokkrum
dögum í Listmunahúsinu, og mér
sýnist hann komast betur frá
þátttöku sinni í þessari sýningu
en þeirri i Listmunahúsinu, sem
var nokkuð aðþrengd. Og að lok-
um skulum við nefna teikningar
Péturs Stefánssonar, en hann
sýnir nokkuð misjafnar teikn-
ingar, þar sem einkum og sér í
lagi er byggt á kynlífinu. I heild
er þessi sýning keimlík þeim
sýningum sem sjást hjá ungu
fólki nú til dags, og raunveru-
lega lítið um hana að segja.
Það er ekki langt síðan annar
hópur var þarna á ferð með álíka
sýningu. Samt er ekki hægt að
segja, að þessar sýningar hafi
verið æsilega líkar, þótt akadem-
iskar hafi verið báðar tvær. Það
verður ekki annað sagt en að
mikið sé á ferðinni hjá þessum
ungmennum, en fæst orð hafa
minnsta ábyrgð. Ekki er annað
að gera en bíða og sjá, hvað set-
ur.
Valtýr Pétursson