Skólablaðið - 01.06.1922, Blaðsíða 7

1. blað 1922
SKÓLABLAÐIÐ
7
e eru sitt í hvoru atkvæði, t. d. byrjend-
u r o. s. frv. þetta er samkvæmt Blaða-
mannastáfsetningunni.
2. Að rita f á undan samatkvæðu t í þeim
samstöfum, þar sem svo á að vera eftir
uppruna, svo sem aftur, eftir o. s. frv.
Einnig þetta er samkvæmt Blaðamanna-
stafsetningunni.
3. Að rita jafnan einfaldan samhljóð á
undan d og t, og ennfremur á undan hljóða-
samböndunum sl, sk og st, t. d. k e n d i,
k e n t, k e n s 1 a, g r y n s t u r, f y 1 s t u r,
f i n s k a o. s. frv. þetta er samkvæmt
framburði og fremur til fegurðarauka. En
í öllum öðrum tilfellum ber nauðsyn til og
skal líka láta uppruna ráða einföldun og
tvöföldun.
4. Að rita z eins og venja hefir verið,
nema i persónuendingum fleirtölu af mið-
mynd i öllum háttum beggja tiða. þetta er
heldur til léttis við kenslu og er líka auð-
velt að rökstyðja, þótt ritháttur i þessum
endingum skifti eigi miklu máli.
Með þossu myndi máli þessu, sem gcrt
hefir verið að vandræðamáli, verða vel
borgið um langa tið. þetta er sem sé atór-
um mikilsverðara mál en sumir halda.
En auðskilið er þó hverjum manni, að varla
gæti það tilætlaðan árangur borið, ef t. d.
rikisstjórnin i páfatrúarlandi skipaði lút-
erskum presti að kenna katólskan kristin-
dóm i cinhverjum ungmennaskóla. Hann
ætti þar að innræta nemendum ýmsa þá
lærdóma, sem hann sjálfur væri sann-
færður um að væri stórlega rangir; má
þá nærri geta, að slíkt myndi ilt af sér
leiða. En nokkuð svipað er það, þegar
kenslustjórnin hjá oss skipar málfróðum
mönnum og vel vitandi um þessa hluti
(hinum má auðvitað alt skipa, því þeir
hlýða i blindri vanþekkingu, og kennir
þarna ekkert til) að kenna i ríkisskólun-
um þær reglur, sem þeir fyrir guði og
samvizkunni vita að eru snarvitlausar og
sitt á hvað. Slíkt lamar alt andaafl til að
sannfæra nemendur um sannleik og rétt-
leik þeirra fræðisetninga, sem skylt er að
kenna þeim. Enda sýna allmargar ritsmíð-
ar fjöldans af mönnutn, er á síðari árum
hafa úr skólunum komið, að þeir kunna
hvorki að stafsetja móðunnál sitt né rita
það að öðru leyti lýtalaust. þetta er mjög
ólikt því er áður var. þarna verður að
bæta bráðlega úr, ef vel á að fara; og hér
á undan hefi eg bent á eitt afarhandhægt
ráð, til þess að losna við ritháttar-glund-
roðann, er nú rikir of mjög bæði í kenslu
og bókum.
-----0----
Frá Alþingi.
i.
Á engu þingi munu hafa orðið þvilíkar
skærur út af mentamálum sem í ár. Margt
af því helsta er þegar hljóðbært fyrir löngu,
en þó er ekki úr vegi að rifja sumt upp
enn, en geta annars, sem lítt liefir verið
minst á.
Stjórnin (Jón Magnússon kenslumálaráð-
herra) lagði fyrir þingið þrjú mentamála-
frumvörp, öll fyrir neðri deild:
1. U m k e n n a r a s k ó 1 a. það var frum-
varp mentamálanefndarinnar, milliþinga,
því nær óbreytt. Eftir þessu frumvarpi eru
höfuðbreytingar á kennaraskólanum frá þvi
sem nú er þessar: námstiminn verður 4 ár
(i stað 3), og á hverju ári frá 1. okt. til 14.
mai, cða 7y2 mán. (i stað 6 nú); við skól-
ann bætist fullkominn æfingaskóli í 6 árs-
deildum; námsefni aukast auðvitað hlut-
fallslega, t. d. bætt ensku eða þýsku, eftir
vali nemenda.
Frumv. var visað til mentamálanefndar
Nd., en í henni sátu þessir: þorst. Jónsson
(form.), Gunnar Sigurðsson, Sveinn Ólafs-
son, Sigurður Stefánsson og Jón þorláks-
son (fundaskr.). Nefndin lagði til, að mál-
inu yrði að sinni visað frá með rökstuddri
dagskrá „með því að ekki þykir tímahært,
vegna yfirstandandi dýrtíðar og þröngs
fjárhags", að gera þessar breytingar á skól-
anum. Dagskráin var, svo sem vænta mátti,
samþykt mótmælalaust.
2. Um fræðslu barna. það var og
frumv. milliþinganefndarinnar, með þeim
breytingum frá stjórnarinnar hálfu, að
prestar skyldu vera prófdómarar, hver í
sinu kalli, án sjerstakrar þóknunar, og að
formaður skólanefndar skyldi engin ómaks-
laun fá, svo sem mentamálanefndin hafði