Vísir - 06.10.1962, Blaðsíða 9

V í SIR . Laugardagur 6. október 1962.
9
í annarri grein segir Anna Borg frá list móður
sinnar og tilfinningum sínum til íslands er hún
fór sem unglingur á slóðir Njálu.
ferils hennar. Myndin sýnir lokaatriðið og sjást hér talið frá vinstri: Helgi Helgason, sem Floriot I
eiginmaður frú X, Óskar Borg, sem sonurinn Raymond, frú Stefanía sem frú X og Gunnar Kvar- '
an sem Chennel læknir.
1946 eftir hinn langa að-
skilnað hernámsáranna
spurði ég: — Munið þið
nokkurn tíma eftir því að
óvinátta kæmi upp í okk-
ar hóp?
Óskar, minn vitri og góði
bróðir sem nú býr í húsinu okk-
ar leit undrandi á mig og svar-
aði: — Nei, en hvernig dettur
þér þetta í hug.
Pabbi hafði haft brerinandi
löngun á að læra. Hann var því
glaður yfir því að geta sent son
sinn til náms í háskóla. Pabbi
hafði alizt upp f fátækt en tekizt
að mennta sig með miklu erfiði
og fyrirhöfn. Sú nægjusemi sem
hann hafði lært í bernsku fylgdi
honum allt lífið. Stundum fannst
mömmu hann of nægjusamur.
Hún vildi meira og hún jók tekj-
ur heimilisins með dansskóla sin-
um. Laun bæjargjaldkera voru
heldur ekki há og það þurfti að
fæða og klæða sex börn og koma
þeim til manns.
'É’g fékk tvo aura á viku í vasa-
peninga og seinna fimm
aura, en fyrir fimm aura var
hægt að fá stóran poka af döðl-
um hjá kaupmanninum, svo mér
fannst þetta álitleg fjárupphæð.
Mér leið alltaf illa ef ég þurfti
að biðja pabba um aukalega pen-
inga til að kaupa saumadót,
kennslubækur eða afmælisgjöf.
Ég sé pabba enn fyrir mér, þar
sem hann dregur veskið upp og
telur fram peningana. „Ó, að ég
skuli þurfa að vera biðja enn um
peninga“, hugsaði ég döpur í
huga. „Aumingja pabbi“.
Við lifðum spart dags daglega,
en okkur skorti aldrei neitt. Og
þó okkur vantaði ýmis efnisleg
gæði, fundum við aldrei til þess.
Við höfðum líka hvert annað. Við
áttum okkar fjársjóði í heimilis-
og fjölsk'ddulffinu og sá auður
vó mik iira en öll þau heims-
ins gæu. _em verður að kaupa
með peningum.
Skemmtanir höfðum við nógar.
Það eitt var ævintýri út af fyrir
sig, að ganga um götur bæjarins.
Við þekktum næstum hvern ein-
asta mann í Reykjavík og við
heilsuðum og kinkum kolli til
þeirra sem við mættum. Svo
námum við staðar til að rabba
við vini og kunningja sem við
hittum. Stundum komu vinir
pabba og mömmu í kvöldheim-
sókn og það þótti mér varið í,
því að þá fengum við að vera
lengur á fótum, annars var hátta
tíminn kl. 8.
d~hft las pabbi upphátt fyrir okk
^ ur, þegar við sátum saman
í stofunni að kvöldlagi. Ég varð
einu sinni mjög hrifin af því, þeg
ar hann las „Víkingana á
Hálogalandi" eftir Henrik Ibsen,
sérstaklega hreifst ég af hlut-
# verkj Hjördísar. Hún var styrk
kona, ósvikin sögu- og hetju-
aldarkona.
„Það er sagt að þeir hafi enga
á Konunglega leikhúsinu í Kaup-
mannahöfn, sem sé fær um að
leika hennar hlutverk," sagði
pabbi. Þá sagði ég full áhuga:
„Ég ætla þá að flýta mér að
verða stór og sigla þangað til að
leika hana.“ /
Á þeirri stundu ríkti enginn
vafi í sál minni, — ég ætlaði að
verða leikkona. Ég var llka dótt-
ir Ieikkonu og ég hafði vaxið upp
í leikhúsheiminum, hafði meira
að segja sjálf komið fram á leik-
sviði strax og ég hafði lært að
ganga.
Þá var ekkert raunverlegt
Ieikhús til á fslandi, en félag á-
hugaleikara hélt le^ksýningar I
húsi Handiðnaðarmanna í
Reykjavík. Þetta gamla hús,
Iðnó, eins og það er kallað hef-
ur orðið gróðurreitur mikilla
leikhæfileika. f því hefur verið
borin fram virkileg list. Upp af
þessu áhugaleikhúsi hefur Þjóð-
leikhús I’slands síðan vaxið.
pabbi var meðal stofnenda
Leikfélagsins og starfaði í
mörg ár sem ólaunaður gjald-
keri og ólaunaður vélameistari
leikhússins. Tjöldin voru dregin
frá með handafli og það starf
tók pabbi einnig að sér. Hann
gerði það til þess að geta verið
í nánd við mömmu, til að hjálpa
henni og styðja. Frá þeim degi
sem þau giftust, stóð pabbi alltaf
bak við tjöldin og var viðstaddur
hverja einustu leiksýningu, sem
mamma tók þátt í. Mamma var
aðalleikkona félagsins og hún
fórnaði því tíma sínum og kröft-
um jafn óeigingjarnt eins og
pabbi. Hún fórnaði því öllum hin-
um miklu hæfileikum sínum,
Leikferill mömmu var óvenju-
legúr og hæfileikar hennar voru
óvenjulegir. „Það er ekki hægt
að finna meiri og eðlilegri leik-
hæfileika,“ sagði hinn kunni rit-
höfundur og leikritahöfundur
Einar Kvaran. Hann bjó þá vest-
anhafs f Kanada, en sá
mömmu á sviðinu er hann kom
í heimsókn til Reykjavíkur.
Mamma hafði aldrei lært að
leika, hún varð sjálf að kenna
sér allt, það var ekki fyrr en
mörgum árum síðar, eftir að ég
var fædd, sem hún fór út til
Konunglega leikhússins og
stundaði stuttan tíma nám í leik-
list.
"pinu sinni sagði mamma mér
frá bemskuárum sínum. Hún
var aðeins níu ára þegar móðir
hennar dó og henni var þá komið
fyrir hjá skyldfólki sínu, en faðir
hennar og lítill bróðir fluttust til
Ameríku. Það var ekki fyrr en ég
var uppkomin sem ég kynntist
móðurafa mínum og móðurbróð-
ur sem flutzt höfðu vestur.
Mamma var veikbyggð, inn-
hverf og dreymandi telpa, ein-
manalegt barn, sem hafði engan
til að tala við. Á kvöldin þegar
hún var komin í bólið sitt, dró
hún sængina upp yfir höfuðið og
lá svo þarna í myrkrinu og tal-
aði við sjálfa sig.
En þegar mamma kom sem
kornung stúlka fyrst fram á leik-
sviðið í áhugamannasýningu
gerðist kraftaverkið, hún losnaði
úr viðjum var frjáls. Hin inni-
lokaða, þögula stúlka, brauzt út
svo full af lífi og fjöri, að allir
urðu gagnteknir. Fyrsta hlut-
verkið var gamanhlutverk, en
eftir að hún hafði einnig leikið
sorgarhlutverk varð það ljóst
hve miklir og ríkir hæfileikar
hennar voru.
Ég man ekki sjálf, hvað ég var
gömul, þegar ég stóð fyrst á svið
inu, sennilega var ég aðeins
tveggja ára. 1 hvert sinn sem
börn áttu að koma fram i ein-
hverju leikriti vorum við systk-
inin sjálfkjörin í hlutverkin.
Fyrsta endurminning mín úr leik-
húsinu var þegar ég var fimm
ára. Þá var ég látin leika í
Fjalla-Eyvindi eftir Jóhann Sig-
urjónsson. Ég átti að vera Tóta,
litla stúlkan sem er kastað í
Frh. á bls. 13.
Frú Stefanía sem Magda í
„Heimilinu“ 1914.
\
Anna sem Loulson litla í ímyndunarveikin eftir Moliere. Faðir henna> heldur að hún sé dáin, en hún rfs upp .og segir: — Ég er ekki dáin.
í leikhiísheimi
nte-'
\
lG