Vísir - 30.08.1966, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Utgefandi: BlaOafltgáfaD VISIR
Rftstjöri: Gunnar G. Schrain
Aðstoðarritstjörl: Axel rhorsteinson
Fréttastjóri: Jónas Kristjánsson
Auglýsingastj. Haildór Jónsson
Auglýsingar Þingholtsstræti 1
Afgreiðsla: Tóngötu 7
Ritstjórn: Laugavegi 178 Simi 11660 fS llnur)
Áskriftargjald kr. 100.00 á mánuði innanlands.
i lausasöiu kr. 7,00 eintakið
Prentsmiðja Visis — Edda h.f
Framtíð ibnadarins
I dag opna íslenzkir iðnrekendur glæsilegan vettvang
sinn. Er það Iðnsýningin í Sýningarhöllinni, hin mesta,
sem hér hefur verið haldin. Þegar gengið er um sali
og stúkur kemur í ljós,að íslenzkur iðnaður hefurtekið
miklum stakkaskiptum og framförum á síðustu ár-
um. Varan er vandaðri, smekklegri og fjölbreytilegri
en áður var framleidd. Hér hefur vaxandi samkeppni
greinilega valdið þáttaskilum, ekki sízt samkeppnin
við erlendu vöruna. Er það vissulega þróun, sem er
í hag allra viðskiptavina iðnaðarins. Á síðustu miss-
erum hafa ýmis iðnfyrirtæki átt örðugt uppdráttar.
Er það svo þrátt fyrir það að lánasjóðir iðnaðarins
hafa verið margefldir og meira fé lánað til þessarar
atvinnugreinar úr almenna bankakerfinu en nokkru
sinni fyrr. Hér eru að koma í ljós afleiðingar þess að
unnið er að þeirri skynsamlegu fyrirætlun að brjóta
smám saman niður hina háu verndartollmúra, sem
byggðir voru upp á hafta* og styrjaldarárum og gefa
innflutning erlends varnings að mestu frjálsan. Sú
þróun hlaut að hafa vandkvæði í för með sér fyrir
þann iðnað, sem innan við óeðlilegustu tollmúrana
starfaði. Verður hér að hafa i huga að skynsamlegt
er að beina fjármagni og vinnuaflinu í þær fram-
leiðslugreinar, .sem mestan gefa arðinn, en keppa ekki
sífellt við vöru, sem við getum keypt miklu ódýrari
og betri erlendis frá. Hins vegar á iðnaðurinn almennt
heimtingu á góðum umþóttunartíma og hagræðingar-
aðstoð, meðan verið er að mæta frjálsari innflutningi
og nýjuna viðhorfum. Og þær ráðstafanir þarf að
framkvæma strax, því þær þola ekki bið. En ekkert
sýnir betur en Iðnsýningin nýja hverjar hrakspár og
harmavæl skrif stjórnarandstöðublaðanna um ís-
lenzkan iðnað eru. Þar á allt að hanga á horriminni
og ekkert nema bölmóða framundan. Hinar glæsilegu
sýningardeildir iðnaðarins afsanna rækilega þá svart-
sýni. Er full ástæða til þess að óska iðnaðinum til
hamingju með Iðnsýninguna og þann stórhug, sem
að baki hennar stendur.
Villa varnarleysisins
gamtök þeirra manna, sem kalla sig „hernámsand-
stæðinga“, hafa lengi sofið vært en rumska nú, er
líður að haustnóttum, og hyggjast enn krefjast þess
að ísland verði varnarlaust land — eina land Evrópu,
er þannig yrði ástatt um. Flestum í þessum hópi
manna mun ganga gott eitt til með baráttu sinni og
trúa því staðfastlega að þannig verði framtíð landsins
bezt tryggð. Mikill meirihluti þjóðarinnar er þó á ann-
arri skoðun, eins og kosningaúrslit hafa margsinnis
sýnt. Dómur sögunnar sýnir gleggst að í varnarleys-
inu er engin stoð í heimi nútíma hernaðartækni. Það
var hinn raunalegi lærdómur síðustu heimsstyrjaldar.
Þess vegna gengu smáþjóðir Norðurlanda til varnar
samvinnu í Atlantshafsbandalaginu. Þess vegna munu
þeir, sem ábyrgð bera á sjálfstæði íslands fylgja máls-
stað varnanna og hafna varnarleysinu.
V IS 1R ■ Þriðjudagur 30. ágiist 1966.
Þeyar komið er austur at'
Vatnsskarði og haldið er eftir
þjóðveginum áleiðis niður f hið
gróskumikla og víðáttumikla
Skagafjarðarhérað, gefur að líta
býli á hægri hönd, talsvert sunn
an við veginn. Ókunnugir gefa
bænum naumast gaum, enda er
hann í of mikilli fjarlægð tii
þess, en jjeir sem kunnugri eru,
ur sögulegra atburða, mannvíga
eða stórorrusta. 1 þeim efnum
koma aðrir staðir í Skagafirði
meir við sögu.
II.
Það voru 3 höfðingjar, sem
hæst ber á Víðimýri, allir á 13.
öld, en þeir voru KolbeinnTuma
son, Amór bróðir hans og Kol-
talið sig til þess hæfan, og færzt
mjög undan. „Mæl þú allra
manna heilastur" varö Kolbeini
að orði, er hann hafði knúið
Guðmund til þess að láta að
vilja sínum. Þá vissi hinn skag-
firzki höfðingi ekki að með þessu
var hans eigin bani ráðinn.
Þótt vinátta væri mikil meö
Kolbeini og Guðmundi á þess-
VÍÐIMÝRI
renna þangað augum og sakna
þess að vegurinn liggur ekki
framhjá túninu á bænum eins og
hann gerði áður. Bærinn heit-
ir Víðimýri.
Mikill f jöldi ferðamanna kann
ast viö Víöimýri. Margir hafa séö
ljósmynd eða póstkort af gam-
alli torfkirkju — einni af ör-
fáum sinnar tegundar hér á
landi — en aðrir hafa gert sér
ferð þangað heim til að skoða
kirkjuna með eigin augum. Hún
er líka vissulega vel þess verð
því hún er sannkallaður skart-
gripur og jafnframt sýnishorn
íslenzkrar byggingarlistar, sem
ríkt hefur gegnum aldimar, en
er nú sem næst horfin. .
Víðimýrarkirkja er torfhlaðin
með torfþaki en timburgöflum
og er rúmlega fimm aldarfjórð-
unga gömul. Hún er þiljuð að
innan með skarsúð eins og áð-
ur tíðkaðist ekki aðeins f kirkj-
_m heldur og líka í baðstofum
torfbæjanna.
Kirkjunni er vel við haldið,
enda er hún í umsjá þjóðminja-
varðar.
I.
Það er langt frá því að frægð
Víðimýrar sé bundin við kirkj-
una eina, þótt fögur sé og merki
leg. Víðimýri var frægt höfuð-
ból til foma, aösetur voldugustu
höfðingjaættar Norðlendinga á
Sturlungaöld — Ásbiminga —
og skipaði sama sess í Norð-
lendingafjórðungi, sem Hauka-
dalur og Oddi, ættarsetur Hauk-
dæla og Oddaverja á Suður-
landi. Á Víðimýri voru á 13.
öjd teknar örlagaríkari ákvarö-
anir en á nokkru öðru býli
norðanlands, enda þótt Víðimýri
sjálf hafi aldrei oröið vettvang-
beinn ungi, fyrirmenn Ásbim-
inga og allir í röð allra mestu
manná landsins um sína daga.
Þeir áttu sammerkt í því að þeir
komust allir ungir til mannafor-
ráða og dóu allir fyrir aldur
fram, eða á bezta skeiði lífsins.
Kolbeinn Tumason var fyrst-
ur Ásbirninga, sem nokkuð
kvað að af þeim Víðimýrar-
höfðingjum enda varð heima-
hérað hans fljótt að vettvangi
sögulegra atburða og atburða-
rásin í senn hröð og örlagarík.
Allt bendir til aö Kolbeinn hafi
verið miklum hæfileikum gædd-
ur, vitur, stjómsamur og eitt
helzta öndvegisskáld sem þá var
uppi. Hann veitti Guðmundi
dýra að málum og tók með hon
um þátt í Lönguhlíðarbruna, en
sá atburður var upphaf óaldar,
fiokkadrátta og mannvfga um
Eyjafjörð og víðar.
í upphafi 13. aldar, á meðan
Kolbeinn hafði enn naumast
slitið bamsskónum, var vald
hans meira, en nokkurs annars
manns á Norðurlandi. Og á
þeim ámm dró til kynna hans
og þess mannsins sem varð Ás-
bimingum erfiðastur Ijár í þúfu
allra einstaklinga á Norðurlandi,
en það var Guðmundur Arason,
síðar biskup á Hólum. Guðmund
ur réðist til veturvistar til Kol-
beins að Víðimýri og lagði Kol-
beinn á hann meiri virðingu en
alla aðra menn og kallaði hann
sannhelgan.
Á Víðimýri varð það endan
lega til lykta leitt fyrir tilstuðl-
an Kolbeins Tumasonar, að Guö
mundur Arason tæki við bisk-
upsvígslu. Gerði Guðmundur
það fyrir orð vinar síns, Kol-
beins, að játast undir þennan
nauða, en áður hafði hann ekki
um árum, mun þó annað hafd
valdið þeirri ákvörðun Kolbeins
að fá Guðm. valinn til biskups,
mun þar mestu hafa um ráðið
valdafíkn Kolbeins og metnað-
ur því hann taldi Guðmund
mundu verða sér auðsveipan í
embættissýslan og fengi Kol-
beinn ráöið til lykta jafnt and-
legum málum í héraðinu sem
veraldlegum. Tók Kolbeinn þeg-
ar öll völd og alla sýslan Hóla-
stóls í eigin hendur, sem væri
hann sjálfur biskup, en þá skaut
öðrum persónuleika upp í Guð-
mundi Arasyni en Kol-
beini hafði órað fyrir. Spunn-
ust fljótlega hatramar deilur á
milli þeirra, sem lyktaoi með
beinu hatri, ofbeldisverkum,
bannfæringu og loks bana Kol-
beins í VíÖinesbardága, er hann
var lostinn með steini í höfuð-
ið. Brast þá flótti í lið Kolbeins,
enda eitt af fáiun skiptum í
sögu Guðmundar góða, sem
hann fór með sigur af hólmi.
III.
Amór Tumason tók við
mannaforráðum í Skagafirði af
bróður sínum og bjó að Víði-
mýri. Eins og að líkum lætur og
eftir þeim tíðaranda sem þá var
ríkjandi í landinu, taldi Arnór
sig eiga í aö hefna við Guð-
mund biskup Arason. Safnaði
hann liði miklu haustið 1218 og
fór með það til Hóla án þess
biskup bærist njósn. Lét haxm
draga Guðmund fáklæddan úr
rekkju svo hrottalega að við
stórmeiðslum lá, hrakyrti hann
og smánaði og lét að svo búnu
flytja hann í eins konar stofu-
fangelsi. Seinna ætlaði Arnór að
flytja biskup nauðugan úr landi,
K