Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.1986, Blaðsíða 27

FÖSTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1986.
39
Meiming
Nú munu fimmtán listsýningar
standa yfir í henni Reykjavík sem er
nánast einsdæmi í menningarlífi okk-
ar. Að minnsta kosti man ég ekki eftir
fleiri listsýningum í gangi á einum og
sama tíma á þeim tólf árum sem ég
hef skrifað um íslenska myndlist.
Þótt flestar þessar sýningar hafi til
sins ágætis nokkuð er varla á nokkum
hallað með þvi að minnast hér sérstak-
lega á Sigurð Örlygsson og sýningu
hans að Kjarvalsstöðum sem lýkur nú
um helgina.
Sigurður sýnir í senn færri, stærri
og átakameiri myndverk en nokkur
annar listmálari, auk þess sem verkin
boða þýðingarmiklar breytingar á
vinnubrögðum hans.
Fyrir tólf árum átti ég langt viðtal
við Sigurð í DB sáluga. Þá var hann
nýkominn frá Ameríku með ólgu í
blóðinu og var að gera tilraunir með
ýmisleg aðskotaeíhi á stórum mynd-
flötum .
Eftir allan þennan tíma fannst mér
við hæfi að kalla Sigurð aftur til
skrafs, fá hann til að bera saman nú
og þá og varpa um leið ljósi á þanka-
gang starfandi myndlistarmanns á því
herrans ári 1986.
„Helsta breytingin frá 1975 er sú að
ég er kominn af skissustiginu. Áður
tók ég skissur og varpaði þeim á flöt
með myndvarpa, málaði síðan beint á
flötinn eftir þeim. Hnikaði kannski til
formi eða línu á stöku stað. Svo tapað-
ist myndvarpinn í einum af mörgum
flutningum sem varð til þess að ég fór^
að vinna öðruvísi.
Nú grunna ég striga og mála tiltölu-
lega frjálslega á þá, hef þó ákveðna
grundvallarhrynjandi i huga. Hún á
sér oft geómetrískar forsendur, þ.e. ég
skipa áherslum tiltölulega skipulega
niður.
Stærðir skipta mig miklu máli. Ég
vil geta slegist við myndflötinn, tjáð
átök og óróa. Þetta er mér afar eigin-
legt. Samt vil ég benda áhorfandanum
á að skoða flötinn úr nálægð því þá
sér hann landslagið í myndunum min-
um - ef svo má segja - hraun, klungur
og uppþomaða árfarvegi.
1 stuttu máli fer sjálf myndsköpunin
oftast þannig fram að ég legg striga
eða fleka á gólfið, helli málningu á
þennan flöt, sulla í henni og hræri
þangað til eitthvað áhugavert kemur
í ljós. Ég vil hafa myndimar matar-
miklar, uppfullar af áþreifanlegum
efhum.
Þá bý ég mér til eins konar mótvægi
við þetta allt saman, með því að saga
regluleg form út úr tré eða krossviði
og skrúfa þau ofan á málaða flötinn.
Svo þegar berserksgangurinn er
runninn af mér sest ég niður til að
skoða árangurinn í ró og næði. Þá
geri ég þær breytingar sem mér þykja
nauðsynlegar."
Ef þú ættir að lýsa markmiðum þín-
um í stuttu máli, liverju mundirðu
svara ?
„Frelsi og agi. Ég er að reyna að
samræma þetta tvennt með þeim
vinnubrögðum sem ég minntist á áðan.
Ég vil hafa jafhvægi í myndunum,
en það má vera hverfult. Ég vil að
áhorfandinn 'hl á tilfinninguna að þá
og þegar gei ailt mögulegt gerst í
myndunum.'
Hjólin, trissumar, kassamir, þau
hafa lifað af allar breytingar.
„Já. Mér finnst ekkeiú liggja á að
losa mig við þessi þarfaþing. Þau hafa
reynst mér vel. Var ekki Cézanne að
mála epli allt sitt líf ?
Fólk er alltaf að ætlast til skyndi-
legra breytinga af okkur myndlistar-
mönnum. En of snöggar breytingar
geta beinlínis verið hættulegar, kippt
undan manni fótunum.
En hjólin og trissumar „þýða“ út
af fyrir sig ekkert meira en eplin hans
Cézanne. Þetta em mótíf til að hengja
á ákveðin listræn viðhorf.“
„Ekki bein áhrif. En það hefur gert
mér gott að sjá allt þetta unga fólk
við málaratrönumar."
Og hvað nú? Er málarinn Sigurður
Örlygsson kominn á fast í listinni?
„Tíminn verður að leiða það í Ijós.
Ég hafði að minnsta kosti mikla
ánægju af því að búa til þessar nýju
myndir mínar og finn fyrir sjálfhm
mér í þeim í ríkara mæli en í mörgum
öðrum myndröðum sem ég hef gert.
Annars er hver ný mynd sem ævin-
týri fyrir mig. Ég gæti ekki hugsað
mér að vinna eftir fyrirfram gefnum
formúlum. Ég þarf alltaf að takast á
við eitthvað nýtt og óþekkt. Mynd-
sköpunin kostar því oft miklar fæðing-
arhríðir, með kvöl og pínu. En svo
verð ég himinlifandi þegar vel tekst
til.“
Karl faðir þinn (Örlygur Sigurðsson)
var með sýningu um daginn. Eruð þið
feðgar komnir í samkeppni?
„Langt því frá. Ég keppi aðeins við
sjálfan mig. Okkur föður mínum sem-
ur vel, við förum mátulega í taugamar
hvor á öðrum.
Sá gamli skröggur geislar nú af
gleði, segist loksins vera búinn að
eignast föðurbetrung."
Við föðurbetmngurinn komumst að
samkomulagi um að hittast aftur og
tala saman um myndlist að fimm árum
liðnum. Sjá DV, nóvember 1991.
-ai
Sýningin að Kjarvalsstöðum hefur
augljóslega kostað mikla vinnu. Þar
er uppsláttur af timbri og málning sem
nægja mundu til að gera hálft hús
fokhelt. Hefurðu verið í vinnustuði ?
„Mér hefur gengið mjög vel að vinna
á undanfömum þremur árum, allt frá
því ég fór í meðferð og losnaði við
brennivínið. Það var búið að draga
mig ansi langt niður.
Myndlist
Aðalsteinn IngóHsson
Það var erfitt að venjast því að vera
edrú en ég held að ég hafi hitt á óska-
stund þegar ég hætti. Óskirnar eru nú
óðum að rætast, ein af annarri. Ég hef
eignast yndislega §ölskyldu og er bú-
inn að koma mér upp góðri vinnústofu
sem er auðvitað meginforsenda þess
að geta stundað myndlist.
En það er ekki nóg. Maður þarf að
leggja alla sína orku og einbeitingu í
myndlistina, ætli maður að ná árangri.
Áður fór öll orkan í sukk og svín-
arí, nú fer hún í malerí.“
Og afkoman?
„Takmarkið er að geta lifað af mynd-
listinni. Listamenn eiga ævinlega að
stefna að því. Þurfi þeir að stunda
aðra vinnu með listinni verður árang-
urinn eftir því. En auðvitað má
myndlistarmaður aldrei mála sölu-
myndir.
Sjálfur hef ég ekki enn náð því tak-
marki að lifa af myndum mínum.
Móðir mín hefur veitt mér ómetanleg-
an stuðning, og er ég henni óendan-
lega þakklátur."
■ Ertu ánægður með viðbrögð fólks
við sýningunni að Kjarvalsstöðum?
„Margir hafa látið í ljós ánægju við
mig. Ég er líka glaður yfir framlagi
Helga Gíslasonar, meðsýnanda míns.
Hann gefúr mínum verkum nýja vídd
með tréskúlptúrum sínum.
Má ég ekki bjóða listamanninum að
gagnrýna okkur gagnrýnendur?
„Ég er ekkert ósáttur við íslenska
myndlistargagnrýni, nema hvað mér
ftnnst gagnrýnendur ættu aðeins að
fjalla um betri sýningar en sniðganga
þær lélegu.
Þrír blaðadómar hafa birst um mína
sýningu. Valtýr gaf mér klapp í Mogg-
anum. Ólafur Gíslason i Þjóðviljanum
var jákvæður, en ónákvæmur, fer
rangt með fjölda verka og efhivið
þeirra.
Sjálfur ræðir þú verk mín mikið út
frá forsendum amerískrar myndlistar.
Það er alls ekki út í hött því ég hef
lært mikið af hressilegum vinnubrögð-
\im amerískra myndlistarmanna. En í
uppbyggingu mynda hugsa ég og
breyti eins og evrópskur listamaður,
og þá auðvitað eins og Islendingur.
Ég kynntist Þorvaldi Skúlasyni og
Gunnlaugi Scheving náið og tel mig
hafa lært mikið af þeim í myndbygg-
ingu.
Ég gæti líka nafhgreint fleiri áhrifa-
valda, Léger, Tapies, Japanann
Utamaro, jafnvel málara endurreisn-
artímans.
Aðalatriðið er samt að gaumgæfa
umhverfi sitt, bæði náttúru og borg,
og reyna að staðsetja sjálfan sig í þessu
umhverfi.“
Hafa tilburðir ný-expressjónistanna
haft teljandi áhrif á þig?
Við erum að spá í fyrsta vinninginn í Lottóinu.
Þú þarft ekki lengur að spyrja: Hvar, hvernig, hvenær.
Á morgun, laugardaginn 29. nóvember, verður dregið
í fyrsta skipti í beinni útsendingu í Ríkissjónvarpinu.
Fáðu þér miða og finndu happatölurnar þínar!
Sigurður Örlygsson ásamt Unni Malin, dóttur sinni.
Aginn í frelsinu
Spjall við Sigurð Örtygsson myndlistarmann