Alþýðublaðið - 20.09.1968, Blaðsíða 2

WMWWMWMWMWMMWM
mrpMÐ MEmmfm
Bltstjórar: Kristján Bersl Ólafsson (áb.) og Benedist Gröndal. Slmar: 14900 —
14903. — Auglýsingasími: 14906. — Aðsetur: Alþýðuhúsið við Hverfisgötu,
Reykjavik. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Sfmi 14905. — Askriftargjald kr.
120,00. — í lausasölu kr. 7,00 eintakið___Útgefandi: Nýja útgáfufélagið bf.
HVÍ EKKI FYRR?
í sambandi við 20% innflutn-
ingsgjaldið og undirbúning frek
ari efnahagsráðstafana síðar í
haust ha'fa mlargir spurt, hvers
vegna ríkisstjórnin hafl ekki grip
ið í taumanla fyrr, til dæmis síð-
astliðið vor.
Gylfi Þ. Gíslason ræddi þetta
atriði í ágætri yfirlitsræðu um
efnahagsmálin, sem hann flutti á
fundi alþýð'uflokksmanna í
Reykjavík fyrr í vikunni. Taldi
hann vera tvær meginskýringar
á þvi, hvers vegna 'ekki var hugs
aniegt að héfja efnahagsaðgerðir
fyrr en raun ber vitni.
Fyrri :skýringin ér síldin. Það
©kiptir (meginmáli fyrir afkomu
útgerðarinnar, gjaldeyristekjur
og heildarhag þjóðarinnar, hvort
mikið eða lítið veiðist af síld.
Þess vegna er ógerningur að gera
sér grein fyrir stöðu þjóðarbús
ins í næstu framtíð, fyrr en séð
er, hver síldveiðin reynist. Ef
ríkisstjórnin hefði gripið til að-
gerða, sem koma við hag aknenn
iings, síðastliðið ivor, hefði án efa
verið sagt, að rétt væri að bíða
og sjá til um síldveiði. Einmitt
það gerði stjórnin.
Síðari skýring Gylfa er á þá
lund, að síðastliðið vor eða
snemrna sumars hafi þjóðin ekki
gert sér nægilega ljóst, hversu
erfitt ástandilð væri framundan,
og því verið hæpið að víðtaékum
ráðstöfunum hefði verið tekið
nægilega vel. Það hefði verið tal-
ið óðagot að grípa til nýrra ráð
stafana sköimmu eftir að verk-
fallinu lauk og áður en séð varð,
hver síldlveiði yrði. Jarðvegurinn
var ekki nægilega undirbúinh.
Ef mál þetta er íhugað af raun
sæi, hljóta menn að komast að
þeirri niðurstöðu, að þessar á-
stæður eru á rökum reistar. Það
var ekki grundvölHur til aðgerða
fyrr en með haustiKu — þegar
ríkisstjórnin gaf út bráðabirgða)-
lög sín.
Það er lauðvélt að Vera vitur
eftirá og Isegja nú, að íþetta eða
hiltt hefði átt að gera. En þær á-
kvarðanir, isem ríkisstjórnin tók,
voru rökréttar og ábyrgar á sín-
um tíma.
Grikkland
Einræðisstjórn herforingjanna í
Grilkklandi hefur kunngert nýjia
stjórnarskrá fyrir þjóðina. Er
hún sem pappírsgagn 'ekki sem
verst, en sá böggull fylgir, að 12
greinar, sem eiga að tryggja al-
menn mannréttindi, koma ekki til
framkvæmda um óákveðinn tíma.
Er endurreisn lýðræðis í Grikk
líandi því frestað, unz herforingj
unum þóknaist að heimila það.
Gríska þjóðin fær ekki rétt ti'l að
koma saman á fundi, mynda félög
þar á meðal verkalýðslfélög, njóta
frjálsra 'blaða eða friðhelgis heim-
ilanna. Ógnarstjórnin héldur
áfram.
Erlendar
fréttir
KENNEDYHÖFÐA: Tækni-
menn í geimvísindastöð-
inni við Kennedy-höfða
urðu í fyrrakvöld að
sprengja í tætlur sam-
bands-gervihnött, sem þeir
höfðu þá nýlega skotið á
loft og ætlaður var t l af-
nota í sambandi við vænt
anlega ólympíuleika í
Mexíkó á næstunni. Eftir
að búið var að senda hnött
inn á loft, kom í ljós, að
hann var bilaður, og var
eina ráðið að sprengja
hann í tætlur, eins og áð-
ur seg r, svo að hann ylli
ekki truflunum.
NÝJU DEOLHI: Átta manns
létu lífið, en hundruð særð
ust í óe rðum, sem spruttu
af verkföllum opinberra
starfsmanna í Indlandi í
ígær. Róstur voru víða um
landið.
WMMMtwmWMMWWWWW
ALEXANDER DUBCEK
f FYRRA var nafnið Alexander Dubcek nær óþekkt með öllu
utan landamæra Tékkóslóvakíu — og jafnvel innanlands
hljómaði það ókunnuglega í margra eyrum, nema þá helzt í
Bratislava, þar sem hann var kunnur sem formaður slóvakiska
kommúnlstaflokksins. í dagr er hann hins vegar orðinn heims-
þekktur og- þar að auki átrúnaðargoð og- aðalleiðtogi Tékka
og Slóvaka. í Austur-Þýzkalandi, Póllandi og síðast en ekki
sízt Rússlandi má hins vegar telja hann „illræmdan," eins og
atburð’ir síðustu vikna hafa raunar óþyrmilega Ieitt í ljós.
ALEXANDER DUBCEK er
vaxinn úr fjölskyldu, sem gert
hefur sér baráttuna fyrir sós.
íalisma og kommúnisma að
arfgengu viðfangsefni. Faðir
hans, Stefan Dubcek, smiður,
fór skömmu fyrir heimsstyrj-
öldina fyrri frá' hinni þá ung-
versku Slóvakíu til „föður-
lands lýðræðisins,” Bandaríkj.
anna. Þar hóf hann að starfa í
slaghörpu-verksmið j u. Eftir
verkfall, sem hann var einn af
forvígismönnunum að, var
hann tekinn höndum af lög-
reglunni. Þar sem hann nú var
kominn á nokkurs konar' svart-
an Jista ig átti af þeim sökum
erfitt um vik að afla sér at.
vinnu, sneri fjölskyldan aftur
þeim strax gftir lok heimsstyrj-
aldarinnar — árið 1919. í hinu
hýstpfnaðg. tékkóslavneska Jýð-
veldi gerðist hann árið 192(1 fé-
Iagi í nýstofnuðum kommún.
istaflokki landsins. í litla þorp-
inu Uhrovec, þar sem fjölskyld-
an tók sér bölfestu, fæddist svo
Álexander Dubcek árið 1921
— næst á eftir eldra bróðurn-
um, Júlíusi.
Árið 1925 fluttist Dubcek.
fjölskyldan enn af landi brott
— í það skiptið til Sovéti'íkj-
anna. Stefan Dubcek settist að
í bænum Frunse í Miðasíu.
Vann hann þar við samyrkju-
bú. Þar var sonurinn Alexand-
er settur til mennta, og árið
1938 lauk hann rússnesku stúd.
entsprófi. Sama ár sneri fjöl-
skyldan enn heim til Slóvakíu.
Ýmsar annarlegar ástæður
lágu að þessu sinni, til heim-
flutnings Dubcekanna _ til Ték-
kóslóvakíu, sem nú var mjög
ógnað af Þýzkalandi Hitlers.
Ári áður hafði Stalin semsé haf.
ið ofsóknir miklar gegn hinum
gömlu áhangendum Lenins. í
því sambandi lágu og allir út-
lendir kommúnistar í landinu
undir sterkum grunsemdum
um flokksfjandskap, trotzkist'-
ískar tilhneigingar - eða jafn.
vel hreinar og beinar njósnir.
Margir voru gripnir— höndum
og gerð að sök afbrot, sem þeir
höfðu aldrei drýgt. Öðrum var
vísað úr landi — jafnvel fram.
seldir Gestapo - og enn öðr-
um gefinn kostur á að fara í
friði með löglegri vegabréfs-
áritun. í síðastnefnda hópnum
lenti Dubcek-fjölskyldan.
Vart voru Dubcekarnir komn.
ir heilu og höldnu heim, er
tékknesku lýðræði voru brugg-
uð banaráð í Miinclien og í marz
mánuði árið 1939 hófst innlim-
un landsins í þýzka alríkið, er
Hitler lagði undir sig Bæheim
og gerði Slóvakíu að nazistísku
leppi-íki. Þegar hér var komið
sögu, reyndist Alexander Dub-
cek ókleift að halda áfram námi
sínu og nú gerðist hann véla.
maður í Trencin. Jafnframt var
hann ásamt föður sínum og
bróður félagi í liinum bann-
lýsta kommúnistaflokki lands.
ins. Er líða tók á styrjöldina
tóku þeir allir þrír virkan þátt
íl skairuhernfaðji Qandsi.nanna.
Júlíus beið bana í átökunum
við nazista, en sjálfur særðist
Alexander í ágústuppþotinu ár-
rið 1944 og aftur ári síðax’.
Framaferill Dubceks innan
kommúnistaflokksins hófst fyr.
ir alvöru árið 1949. Á því ári
varð hann ritari í héraðsráð-
inu í Treneia. Tveimur á'rum
síðar var hann valinn þingfull-
trúi. Á þessum tíma stundaði
hann jafnframt nám við há-
skólann í Bratislava. Árið 1955
sótti hann heim Flokksháskól.
ann í Moskva. Eftir heimkomu
sína þaðan , varð hann doktor
juris (doktor í lögfræði) frá
háskólanum í Bratislava, en
lærdómstitil sinn notar liann
aldrei.
Lagt var á tindinn árið 1960,
þegar Dubcek varð ritari mið-
stjórnar slóvakiska kommún-
istaflokksins. Nokkru síðar var
hann valinn fulltrúi forsætis-
ráðs tékkóslóvakiska kominún.
istaflokksins í Prag, en það er
sett saman af fulltrúum Tékka
ALEXANDER DUBCEK
og Slóvaka — að auki sat hann
áfram á þingi. Þegar Krústjov
veittist að Stalin fékk hann og
aðrir af yngri kynslóðinni tæki-
færi til að uppræta stalinism-
ann. En eftír fall Krústjovs
varð Novotny leiðtogi flokksins
og forsætisráðhei-ra laritísins
— og viðhorfín breyttúSt enn.
Það var uppreisn ungu kyn-
slóðarinnar svo og hin almenna
óánægja með efnahagsþróun
Tékkóslóvakíu, sem mest ýtti
'undir fall Novotnys. Ög 6. jan.
úar í ár var Dúbcek valinri
, flokksleiðtogi eítir Novotny,
Frainhald á bls. 10.
- ALÞÝÐUBLAÐIÐ
V i ' i") s