Dagblaðið Vísir - DV - 05.11.2001, Blaðsíða 13

Dagblaðið Vísir - DV - 05.11.2001, Blaðsíða 13
13 MÁNUDAGUR 5. NÓVEMBER 2001 Rými uppfullt með efa Kristján Guðmundsson: Rautt málverk með tæru útsýni (2000) „ Verk Kristjáns geta staðið fyrir allt sólkerfið ef svo ber undir. “ Ef einhverjum þykir komið tómahljóð í list- ina og sjálfum- gleði í listamenn- ina, og fáfengi- leikinn sé á góðri leið að kæfa allt sem heitir skap- andi hugsun í ís- lenskri myndlist, ættu þeir hinir sömu að skunda á yfirlitssýningu Kristjáns Guð- mundssonar á Kjarvalsstöðum til að fá bæði innblástur og yfir- halningu á innviðum hugans. Óhætt er að segja að Kristján sé svarti sauður- inn í íslenskri samtímamyndlist. Allt frá 1970, þeg- ar hann reisti vörðu úr hveitibrauðum á Skóla- vörðuholti, hefur hann hneykslað sitt heimafólk með reglulegu millibili. Straubrettið hans frá 1969, nú i Listasafni íslands, hleypir illu blóði í kver- úlanta í hvert sinn sem það er dregið fram, og þeg- ar sjálfskipaðir málsvarar hinnar „sönnu“ mynd- listar þurfa að berja á því sem nefnt hefur verið ný- list, er Kristján umsvifalaust nefndur til sögunnar. Merkilegt nokk hefur listamaðurinn einnig eignast öfundarmenn meðal yngstu kynslóðar myndlistar- manna, sem sjá ofsjónum yfir þeim styrkjum og starfslaunum sem hann hefur hlotið um dagana. En hafi menn gaumgæft sýningu Kristjáns að Kjarvalsstöðum og glæsilegt rit sem henni fylgir og séu reiðubúnir að stjórnast af upplýstu hyggjuviti og sanngirni, hljóta þeir að komast að þeirri niður- stöðu að Kristján sé meðal allra frjóustu og frum- legustu listamanna sem við höfum eignast hin síð- ari ár. Meira á spýtunni En hvers konar listamaður er Kristján? Kannski skiptir það ekki máli, svo fremi sem verk hans hreyfa við þeim sem umgangast þau. Þó er athygl- isvert að eldri kynslóð hefur deilt á Kristján á þeim forsendum að verk hans séu alls ekki myndlist, heldur framlenging á bókmenntum eða heimspeki. Tónlist Sem er ekki verri útgangspunktur en hvað annað. Eða ætla menn að halda því fram að bókmenntir hafi ekki skipt Einar Jónsson máli? Eða þá að for- sendur strangflatalistarinnar íslensku séu ekki heimspekilegar? Myndiist Sjálfur hefur Kristján ekki gengist við þeim tveimur einkunnum sem oftast hafa verið notaðar í tengslum við verk hans, „hugmyndaiist" og „naumhyggja", þótt hann afneiti þeim ekki alfarið. Hin eina og sanna hugmyndalist, eins og þeir Weiner, Kosuth, LeWitt og Nauman skilgreina hana, fjallar fyrst og síöast um eðli sjálfrar listar- innar. Að sönnu fer Kristján jafn sparlega með efni og þessir herramenn, en það hangir miklu meira á spýtunni hjá honum. Eins og Ólafur Gíslason segir í nýju bókinni endurspegla verk hans frá fyrstu tíð „tíðarandann", „samfélagsveruleika" og ýmis heimspekileg umræðuefni í samtímanum. Af sömu ástæðu eru verk Kristjáns ekki naumhyggja á la Judd eða Morris sem töldu að efni og form ættu ekki að standa fyrir annað en þau væru. Verk Kristjáns geta staðið fyrir allt sólkerfið ef svo ber undir. Bókmenningin Mér hefur ævinlega fundist réttlætanlegt að líta á verk Kristjáns sem mótsstað íslenskrar bók- menningar og konkretlistar, og hef þá í huga upp- skrift Ians Hamilton Finlay að konkret ljóðinu: „Eftirlíking hins reglulega í rými sem er uppfullt með efa.“ Skáld og sagnaþulir standa að Kristjáni, skáld voru heimagangar hjá foreldrum hans, þ. á m. Karl Dunganon sem bjó sér til „alternatífa" veröld í tungumálinu. Konkret ljóðlistinni kynnist Kristján gegnum Dieter Roth, og fyrstu myndverk hans, sýnd á Mokka árið 1968, byggðust á samspili orða og mynda. Framhaldið þekkja allir: ljóðin og leik- þættina i „Performables", bókmenntavísanir blóð- mörskeppanna frægu, fyrstu bókverkin og öll verk- in um mörk skriftar og teikningar sem fylgdu í kjölfarið. Það er nánast sama hvar drepið er niður á ferli Kristjáns, alls staðar eru vísanir til hins sér- kennilega samspils máls og myndar sem gegnsýrir tilveru okkar frá vöggu til grafar. Og svo ég umorði eiiítið það sem Ólafur Gíslason segir í niðurlagi greinar sinnar, þetta samspil - eða tóm - fyllir Kristján „áleitinni merkingu sem er ekki bara af frumspekilegum toga, heldur endurspeglar líka með áleitnum hætti... samtíma okkar sem er ofur- seldur skrúðmælginni í ríkara mæli en dæmi eru um í sögunni.“ Aðalsteinn Ingólfsson Sýning Kristjáns stendur til 11. nóv. Kjarvalsstaðir eru opnir alla daga kl. 10-17 og til kl. 19 á miðv. Bókin Kristján Guðmundsson er gefin út af Máli og menn- ingu. Auk fjölda litmynda af verkum hans er þar ævilýs- ing hans eftir Sólveigu Nikulásdóttur og grein um list hans eftir Ólaf Gíslason. Allur texti er bæði á íslensku og ensku. Stórgóðir Stórsveitartónleikar - en hvar í fjáranum var allt djassáhugafólkið? Það fer ekki á milli mála, Stórsveit Reykjavíkur er ein af bestu sveitum sinnar tegundar 1 Evrópu. Frammistaða sveitarinnar á tónleikum sl. miðviku- dagskvöld í Kaffileikhúsinu sannaði það ótvírætt. Aðstaðan í leikhúsinu er þannig að hljómur sveit- arinnar var eins og best verður á kosið. Þetta er í fyrsta sinn að mér finnst hljómburður hafi verið réttur fyrir leik sveitarinnar, enda spiluðu drengirnir vel. Hljómsveitarstjórinn og útsetjarinn Greg Hopk- ins var gestastjórnandi Stórsveitarinnar að þessu sinni. Greg er „gamall refur“ í bransanum, m.a. lék hann á sínum tíma með Woody Herman-hjörðinni, t.d. á frægum uppákomum á Metropole í New York borg þar sem Woody raðaði snillingum sínum í ein- falda röð fyrir ofan barinn og bæði söng og skamm- aðist á meðan á tónleikunum stóð. En það er önn- ur saga, Stórsveitarútsetningar Hopkins eru margar hverjar heimsþekktar í djassheiminum enda fékk hann eldskírn sína sem útsetjari hjá Buddy Rich- bandinu. Greg Hopkins er þar að auki aíhragðsgóð- ur trompet- og flygilhornleikari og kom skemmti- lega á óvart í einleik, m.a. í Shades of Jade eftir Joe Henderson. Fallegur tónn og ljóðrænar línur. Hopkins er einn af heppilegustu hljómsveitar- stjórum sem sveitin getur fengið til liðs við sig. Hann er ekki einungis frábær stjórnandi heldur býr hann yfir óvenjumikilli reynslu í vinnu með og fyrir þekktustu stórsveitir djasssögunnar. Þá hefur hann það líka umfram aðra, að sem kennari og hljómsveitarstjóri í Berkleetónlistarskólanum í Boston þekkir hann spilamennsku og getu all- margra íslenskra djassleikara sem sumir hverjir leika í stórsveitinni. Á efnisskrá tónleikanna voru útsetningar Woody Herman stórsveitanna í meirihluta, enda eru þær ekki af verri endanum. Undirritaður hefur heyrt marga stórsveitina spreyta sig á þessum verkum með vægast sagt misjöfnum árangri, en sveitin lék Herman eins og þetta allt hefði verið samið og út- sett með félaga Stórsveitar Reykjavíkur I huga! Meira að segja tókst söxunum að skila samleiknum i Early Autumn á frískan hátt sem sýndi okkur að það er hægt að spila þessa „gömlu lummu“ án þess að vera eftirlíking á hinni þekktu upptöku Herm- an-hjarðarinnar með „the Four Brothers" - Getz, Sims, Stewart og Chaloff. Einleikarar sveitarinnar stóðu sig allir mjög vel en útsetningar Herman-hjarðanna voru sjaldnast Hinn frábæri stjórnandi, Greg Hopkins Þekkir spilamennsku og getu allmargra íslenskra djasslelkara sem sumir leika í Stórsveitinni. hannaðar fyrir einleikara. Nokkrir taktar á mann, ef svo mætti taka til orða. Woody lagði því meiri áherslu á samleik og hljóm hjarða sinna, var t.d. oftast með fjóra tenórista í framlínunni! En ég verð að minnast á píanóleikarann Ástvald Traustason sem gerði fáum nótum sínum ákaflega falleg skil í Autumn. Ástvaldur var eini félagi stórsveitarinnar á miðvikudagskvöldið sem ekki fékk að njóta sín. Það er hljómsveitinni til vansæmdar að hafa ekki frambærilegt píanó á tónleikum sem þessum. Eig- um við ef til vill von á því að Jóhann trommuleik- ari verði að sætta sig við pottlok í stað symbala á næstu tónleikum í Ráðhúsinu? Stórsveitin er stórfln hljómsveit sem á enga jafn- ingja á Norðurlöndunum (ef frá er talin Stórsveit danska ríkisútvarpsins) og fáa jafningja í Evrópu. Listahátíð næsta vor virðist ekki gera ráð fyrir neinum djasstónleikum en upplagt væri að fá Stór- sveit Reykjavíkur til að leika Buddy Rich-efni und- ir stjórn Rich-útsetjarans Greg Hopkins og með frægum erlendum gesti i hlutverki Buddy heitins Rich. Ólafur Stephensen Stórsveit Reykjavíkur: Tónleikar í Kafflileikhúsinu miöv. 31.10. 2001. Stjórnandi: Greg Hopkins. Mikilvægi margra lita í þessa tíð voru engin lönd fegurri en Frakk- land. Og borgir ekki í móð nema þær stæðu við Signu. Sótti þangað meir og meir. í sjálft litríkið. Og drakk í mig lystisemdir lífsins, hvort heldur setið var á skáldlegum kaffihúsum, gleypt í sig þegjandi bóksölur eða vafrað var deymandi fót- um um frýnileg listasöfn. Með hökuna vel yflr eigin höfði og huga sinn opinn upp á gátt. Þannig var auðlifað. Og þannig getur maður verið upp úr hvítum kolli menntaskólans, eins og farandgámur að fylla sig af heimi. Og þarna stóð ég í mars. Kominn inn úr hlið- arstræti og færði hökuna hærra til himins. Þar var það loks í allri sinni úthverfu, sjálft safniö hans Pompidou. Seint sagt fallegasta hús í heimi, en þess heldur að það róti upp í heilahvelunum. Gekk um salina eins og gætinn maður í leit að listinni, þessari einu sönnu sem svíkur ekki heldur tryggir manni eilift hrif og næmi. Kom þar að þar sem ógnarstórar myndir fylltu salina afgerandi litum. Settist niður og undraðist. Starði. Klein hét hann og heitir sjálfsagt enn. Málari sem kaus að hafa myndir sínar einlitar. Það er vissulega sjónarmið, en svolítið einhæft ásýndar, álengdar. Sat samt góða stund innan um þessa risavöxnu fleka af alheimslistinni á Pompidou. Og reyndi að hrífast, lagði mig fram við að gagntaka geð mitt og sál. Myndirnar sjálf- sagt í góðum stofustærðum að flatarmáli, en hver með sinn eina og einbera lit. Tuttugu og fimm fermetra gul. Tuttugu og fimm fermetra rauð. Og tuttugu og fimm fermetra blá. Ekkert annað á hverri mynd, aðeins æpandi flötur af einum tóni, einum blæ, einni hugsun. Nokkru síðar stóð ég upp á tók rúllustigann niður og út í lífið á bökkum Signu. Og fannst það marglitara en nokkru sinni. -SER ___________________Menning Umsjón: Síija A&alsieinsdóttir Án titils og tölvuleikir í dag kl. 12.30 flyt- ur Einar Garibaldi Eiríksson opinn fyr- irlestur í Listahá- skóla íslands, Laug- arnesvegi 91, stofu 024. Einar er mynd- listarmaður og pró- fessor við LHÍ og fyr- irlesturinn nefnir hann: Án titils - mál- verk. Á sama tíma á miðvikudaginn flytur Skúlína Kjartansdóttir, myndlistarmað- ur og hönnuður, fyrirlestur i LHÍ, Skip- holti 1, stofu 113. Skúlína vann lengi hjá tölvuleikjafyrirtækinu Studio 33 Ltd í Liverpool þar sem hún tók þátt í fram- leiðslu fjölda leikja, svo sem Play- station-leikjanna Newman Haas Racing og Formula 1. Fyrirlesturinn fjallar um þróun og hönnunarferli tölvuleikja, helstu meginflokka þeirra, tækniheim- inn og iðnaðarumhverfið sem þeir spretta úr. Hvenær urðu íslend- ingar pólitísk þjóð? Á morgun kl. 12.05 heldur Gunnar Karlsson sagnfræð- ingur fyrirlesturinn „Hvenær urðu ís- lendingar pólitísk þjóð?“ í Norræna húsinu. Fundurinn er opinn öllu áhuga- fólki um sögu og menningu. Allir eru sammála um að íslendingar hafi lifað öldum saman undir stjórn danska konungsvaldsins án þess að sýna teljandi vott af óánægju með það. Eins er viðurkennt að á áratugunum 1830-50 urðu flestir íslenskir stúdentar og menntamenn í Kaupmannahöfn sannfærðir um að íslendingar þyrftu að fá mikla sjálfstjóm í þvi lýðræðissamfé- lagi sem var að skapast í Danaveldi. En hvenær tók íslenskur almenningur upp þá skoðun að mikilvægt væri fyrir þjóð- ina að verða sjálfstæð? 1 fyrirlestrinum verður málið reifað og leitað svara. Námskeiö Á námskeiðinu „Ítalía, Island, Japan - þrjú eldfjallalönd“, sem hefst 12. nóv., fjallar Halldór Ásgeirsson myndlistar- maður um þrjá staði þar sem hann hef- ur starfað og sýnt list sína á þessu ári. Sýndar verða litskyggnur og mynd- bandsupptökur af tilurð og endanlegri gerð myndverka hans í þessum þremur ólíku eldfjallalöndum. Kennt verður í LHÍ, Skipholti 1, stofu 113. Kennd verða undirstöðuatriði um- brots í QuarkXPress umbrotsforritinu á grunnnámskeiði í umbroti prentgripa sem hefst 19. nóv. Kennt verður að setja upp bæklinga og fréttablöð, unnið með leturbreytingar og liti, myndir og upp- setningar. Kennari er Margrét Rósa Sig- urðardóttir prentsmiður og kennt verð- ur í tölvuveri LHÍ, stofu 301, Skipholti 1. Jón Kalman til Þýskalands I vikunni var geng- ið frá útgáfusamn- ingi við þýska stór- forlagið Bastei-Lúbbe um bók Jóns Kalm- ans Stefánssonar, Birtan á fjöllunum, sem er þriðja og síð- asta bókin í rómuð- um þríleik hans. Hin- ar fyrri voru Skurðir í rigningu og Sumarið bak við brekkuna og saman segja þær frá sambýli sér- kennilegra sveitunga í dal vestur á landi. Skurðir í rígningu var tilnefnd til Menningarverðlauna DV og Sumarið bak við brekkuna fékk tilnefningu til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs í fyrra. í sumar komu fyrri bækurnar í þríleiknum út á þýsku i einu bindi sem Þjóðverjar tóku opnum örmum. Á fyrstu þremur mánuðunum seldist bókin í nærri 6000 eintökum sem þykir mjög góð sala á þýddri skáldsögu eftir óþekkt- an höfund. Jón Kalman var einmitt að gefa út nýja skáldsögu hjá Bjarti, Ýmislegt um risafurur og tímann. Þar fer tíu ára söguhetja til Noregs og eyðir löngu út- lensku sumri hjá afa sínum og ömmu meðan ævintýrin suða í loftinu.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.