Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.2002, Blaðsíða 14

14
Menning
Hús loptandanna
Ef Hannes Lárusson væri ekki til
þyrftum við að finna hann upp. Eða eitt-
hvað sambærilegt. Því undan hans rifj-
um eru runnar margar sérkennilegustu
uppákomur á íslenskum myndlistarvett-
vangi hin síðari ár. Hver man ekki eftir
gamla gjörningnum hans (1983) á Kjar-
valsstöðum þar sem hann stóð
kviknakinn upp við trédrumb með græn-
an borða bundinn við typpið og hneigði
sig taktfast? Eða vídeómyndinni frá 1997
þar sem sami Hannes situr kviknakinn
með ijóskuhárkollu á svörtum teningi,
ekur sér lítillega öðru hverju og einblín-
ir einarðlega á áhorfandann? Þessi
strípihneigð listamannsins helst í hend-
ur við ákveðna sundurgerð; þannig
kenndi Hannes heilt námskeið við lista-
skóla í Ósló (1993) íklæddur samfestingi
úr marglitum klæðabútum, auk þess
sem fregnir bárust af honum á hlaupum
um Rostock-borg í Þýskalandi (1996) í
misjafnlega lituðum samfestingum.
Það kæmi mér heldur ekki á óvart
þótt þeir minntust Hannesar með þakk-
læti krakkamir i Bergen (1997),þar sem
listamaðurinn útbýtti leikföngum, lagð-
ist svo upp á háa slá og blakaði engla-
vængjum sem hann hafði sett á sig.
Barnslegur hugsjónaeldur
Og nú opnar Hannes stóra sýningu á
ellefu húsum að Kjarvalsstöðum og mæt-
ir þar i sérsniðinni múnderingu og með
sérkennilega derhúfu; minnir í senn á fanga og
trúð. Blöðin voru að sjálfsögðu á staðnum til að
dókumentera atburðinn. Einhverjir mundu sjálf-
sagt vera eilítið kyndugir á svipinn við svipaðar
aðstæður, en ekki Hannes. Á myndum er hann
einarðleikinn uppmálaður og gamalkunnum, allt
að því barnslegum, hugsjónaeldi stafar af augun-
um.
Þrátt fyrir ótvírætt skemmtanagildi ýmissa
þeirra gjörninga sem Hannes hefur sviðsett lítur
hann ekki á sjálfan sig sem skemmtikraft. Með
einum eða öðrum hætti eiga verk hans að vera
innlegg í umræðu eða tilraunir til að vekja um-
ræðu.
í formála vandaðrar sýningarskrár vegna Kjar-
ur, ekki skoðanir sem hægt er að taka af-
stöðu til.
Fálki með rauðan tening
Hefur nokkur komist að því hvers
vegna Hannes skar úr tré myndir af fálk-
um (1992) og lét þá bera kúffullar skálar af
kaffi? Eða hvað hann er að fara með út-
skornum ausum sínum og lóumyndum?
Og svo vikið sé að svokallaðri menningar-
gagnrýni hans, hver var nákvæmlega
broddurinn í innsetningunni á Mokka
(1994) þar sem andlitsmyndir af Beru Nor-
dal voru þrykktar á búk Kristjáns Guð-
mundssonar og andlitsmynd Huldu Val-
týsdóttur á búk Errós og komið fyrir á
veggjum og uppblásnum blöðrum? Til
frekari „skýringar" má geta þess að þar
var líka að finna útskorinn fálka með
rauðan tening hangandi á keðju um háls-
inn, dittó lóu með svartan tening. Sjálfur
lét Hannes vera að útlista þetta nánar.
Á sýningu Hannesar á Kjarvalsstöðum
eru ellefu hús, öll sömu stærðar. Af
hverju? í skránni stendur að það sé vegna
þess að listamaðurinn býr á Skólavörðu-
stíg 11. Gott og vel. Húsin eru fleyglaga
með múrsteinslíki öðrum megih og viðar-
æðum hinum megin; inni í hverju húsi er
„háaloft" sem bannað er að klifra upp í. 1
einu húsinu gengur upptaka þar sem
Hannes þylur sundurlaus orð í síbylju.
Framan á hverju húsi eru háar dyr í ein-
um lit. Aftan á húsunum hanga ausur.
Nema hvað.
í skrá heldur þýskur listspekúlant því
fram, væntanlega með blessun listamannsins, að í
þessum húsum sé vísað til séríslenskrar togstreitu
milli hins „þjóðlega" í líki ausunnar og „alþjóð-
lega“ í líki „einlitahefðar" þeirra Malevich & Co.
Ef um er að ræða einhverja togstreitu á íslenskum
myndlistarvettvangi er hún milli miðjumoðs og
metnaðar, ekki þjóðlegra og alþjóðlegra gilda. Hér,
eins og svo oft áður, eru meint umfjöllunarefni
Hannesar eins og loptandar, verða að engu um
leið og maður ber sig eftir þeim.
Aðalsteinn Ingólfsson
Sýningin Hús í hús stendur til 1. apríl. Kjarvalsstaöir eru
opnir alla daga kl. 10-17 en til kl. 19 á miðv.
Hannes Lárusson: Hús.
Þrátt fyrir ótvírætt skemmtanagildi ýmissa þeirra gjörninga sem Hann-
es hefur sviösett lítur hann ekki á sjálfan sig sem skemmtikraft.
valsstaðasýningarinnar segir Eiríkur Þorláksson
eftirfarandi um listamanninn: „Hann hefur meðal
annars sett fram ákveðnar skoðanir á uppbygg-
ingu listasafna, hetjudýrkun listamanna, skipu-
lagi listaháskóla og kynningu íslenskrar myndlist-
ar á erlendum vettvangi.“
Hér staðnæmist ég við meintar „ákveðnar skoð-
anir“ Hannesar. í viðræðusambandi listamanns
og þess hluta almennings sem hann kýs að ávarpa
þurfa báðir aðilar að vera nokkuð sammála um
hvað orð, hugtök eða hlutir eiga að fyrirstilla. Þeg-
ar annar aðilinn kýs að tjá sig einungis á heima-
tilbúnu dulmáli, þar sem merkingar hugtaka og
hluta virðast taka breytingum eftir samhengi
þeirra, erum við að tala um óskiljanlegar einræð-
Tónlist
M)iiiwi>iwiwiiiwwwwwwMWMMwiiMiiM«iiiiiwwiiMMwi>fflinfflMMiMffiwiiHi««vHiii»iii«imiiMiiroM^ g tmm ss ■
Hljóðritun og útgáfa
í dag getur næstum því hver einasta tölva í
hvaða íbúð sem er verið hljóðver og hvaða tónlist-
armaður sem er getur í reynd verið sjálfstæður
útgefandi með sitt eigið merki. Þar af leiðandi er
oft á tíðum erfitt að fylgjast með þróun djasstón-
listarinnar sem er æ meira hljóðrituð undir
merkjum einstaklinga. Þetta verður, því miður, til
þess að þessi merki drukkna í markaðsflóði
stærri útgáfufyrirtækjanna. Á sama hátt eru
mörg stærri fyrirtækin rekin meö bullandi tapi
þar sem „neðanjarðar-útgáfurnar" taka til sin sí-
fellt stærri sneiðar af markaðinum.
Hér á eftir kemur upptalning á athyglisverðum
(skemmtilegum) diskum, sem voru eftirsóttir í
djassbúðum erlendis á síðastliðnu ári. Það vekur
sérstaka eftirtekt að fæstir þeirra eru gefnir út
undir merkjum stærri og þekktari útgáfufyrir-
tækja.
David Soldier og Richard Lair: THAI EL-
EPHANT ORCHESTRA (Mulatta)
- nýr heimilisiðnaður
Þetta er einhver merkilegasta og skemmtileg-
asta upptaka sem gefin var út á síðastliðnu ári.
Mulatta-útgáfan er tilkomin vegna tilrauna
tveggja tónlistarmanna, Ameríkana og Taílend-
ings, með tónlistarhæfileika fíla! Þeir söfnuðu
saman nokkrum tónelskum filum og kenndu þeim
að nota risa-hljómborð, silafón, trommur, munn-
hörpur og fleiri hljóðfæri. Einleikari hópsins er
Luuk Kob, taílenskur fill sem fengið hefur orð fyr-
ir að vera „Buddy Rich filatrommara"!
Moacir Santos: OURO NEGRO (MPB/Universal
Brazil).
Santos, reyndur djassleikari og tenóristi, sem
gerði nokkrar plötur fyrir Blue Note á áttunda
áratugnum, gerir hér ótrúlega hluti með eigin tón-
list, eigin útsetningar, eigin hljómsveit og senni-
lega eigin hljóöritanir. Hvað um það. Hér fær
hann tækifæri til að endurgera „bestu" lögin sín
ásamt vinum og vandamönnum.
Gigi: GIGI (Palm Pictures)
Eþíópíska söngkonan Ejigayehu Shibabaw, sem
ber listakonunafnið Gigi, blandar hér saman
djassi, fónki, eþíópísku poppi og hrynjandi sem
kemur til með að vera mikil ógnun við veldi
ónefndra söngkvenna frá Grænhöfðaeyjum og öðr-
um eyjum „þarna niður frá“! Ef þú færð tækifæri
til að hlusta á Gigi, láttu það þá ekki fram hjá þér
fara.
Etta Jones: SINGS LADY DAY (Highnote).
Etta Jones er enginn nýgræðingur í faginu.
Hún var frábær söngkona, taldist með þeim bestu
í Bandaríkjunum og auðvitað í öllum (djass)heim-
inum. Etta lést í október síðastliðnum en áður en
hún lést gerði hún þessa hljóðritun (ef til vill
heima í stofu hjá sér) í minningu uppáhaldssöng-
konu sinnar, Billy Holiday.
Ef ykkur, ágætu djassarar, tekst að hafa uppi á
þessum hljóðritunum er ekki nokkur vafi á því að
þið komið til með að skemmta ykkur vel með
þessa diska á fóninum.
Ólafur Stephensen
mannsgaman
Haldist í hendur
Það var einu sinni að ég hélt um hendur gam-
als manns. Þær voru breiðar og hrjúfar og slitnar.
Samt stafaði af þeim hlýja mikil og værð. Eins og
þegar maður heldur um eitthvað sem máli skipt-
ir. Hann var á níræðisaldri, kunnur listmálari
sem hafði elst i einsemd sinni í afskaplega stórri
íbúð vestur í bæ. Furðulega hærður með silfraða
lokka sína í allar áttir og einkum upp til lofts.
Andlitið að sjá sem dýpt tímans.
Og orðinn blindur.
Ég horfði í augu hans sem voru afmáð og hugs-
aði sem svo hvernig það væri fyrir litglaðan lista-
mann að hafa misst smám saman sjónina, missa
þennan neista sem kveikir hverja mynd af
annarri.
„Þú ert að horfa í augu mín,“ spurði hann hæg-
um rómi.
Mér varð bilt við þessi orð og fannst furðulegt
að blindur maðurinn væri að segja mér af minni
sýn. Hann sagði að sér fyndist sem allir væru að
horfa í augu sín. Jafnan þegar einhver heimsækti
sig væri talað inn um augu sín, hann fyndi það,
merkti það, skynjaði.
Hann sagði að mikilvægt væri að þeir sem töl-
uðu við sig héldu í hendur sinar. Þá fyndi hann
meira fyrir nærveru þess sem kæmi. Hann fyndi
sláttinn, hlýjuna, meininguna. Og engum væri
meint af snertingunni. Ekki aldeilis.
Við gengum um húsið hans og enn hélt ég um
höndina hrjúfu. Og leiddi hann á milli verkanna
sem héngu uppi um allt húsið. Jafnt árabátur á
bláum fleti sem afstrekktir teningar á lofti.
Svo settumst við og fengum okkur kaffi og
molasykur með annarri hendinni.
Með hinni héldumst við enn.
MÁNUDAGUR 4, FEBRÚAR 2002
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Ég sé ljósið
í kvöld kl. 20.30 verður sænsku skáld-
konunnar Astrid Lindgren minnst í
Listaklúbbi Leikhúskjallarans. Þegar
hún lést 28. janúar sl., 94 ára að aldri,
var hún ótvírætt ástsælasti barnabóka-
höfundur heims.
Dagskráin verður fjölbreytt, þýðendur
lesa stutta úrvalskafla úr verkum Lind-
gren, flutt verða atriði og söngvar úr
leikritum hennar og fjallað um höfund-
inn. Þeir sem fram koma hafa allir með
einhverjum hætti fært Islendingum verk
skáldkonunnar gegnum tíðina, meðal
þeirra eru Atli Rafn Sigurðarson, Ámi
Tryggvason, Ásdís Skúladóttir, Bessi
Bjarnason, Heimir Pálsson, Sigrún Árna-
dóttir, Sigrún Edda Björnsdóttir, Vilborg
Dagbjartsdóttir og Þorleifur Hauksson.
Að skrifa
fyrir leikhús
Leikskáld, leikstjór-
ar og leikarar kenna á
lifandi námskeiði um
leikritun sem hefst
hjá Endurmenntun
Háskóla íslands ann-
að kvöld. Það er hald-
ið í samstarfi við
Þjóðleikhúsið og ætl-
að öllum sem hafa
áhuga á þvi að skrifa
fyrir leikhús. Aðalkennari er Karl Ágúst
Úlfsson leikari og með honum kenna
Stefán Baldursson þjóðleikhússtjóri,
Melkorka Tekla Ólafsdóttir leiklistar-
ráðunautur, Þórhallur Sigurðsson leik-
stjóri og Hlín Agnarsdóttir, leikskáld og
leikstjóri. Upplýsingar á vefsíðunni
http://www.endurmenntun.is og í
síma 525-4444.
Óþjóð
á enda heims
Á morgun kl. 12.05 heldur Sumarliði
R. ísleifsson sagnfræðingur opinn fyrir-
lestur í hádegisfundaröð Sagnfræðinga-
félags íslands í Norræna húsinu sem
hann nefnir „Óþjóð á enda heims. ísland
sem and-útópía á liðnum öldum“.
í fyrirlestrinum verður íjallað um
hvernig viðhorf til íslands og íslendinga
hafa þróast á liðnum öldum og á hvern
hátt útópískar og dystópískar hugmynd-
ir hafa haft áhrif á lýsingar á landi og
þjóð. Loks verður íjallað stuttlega um
hvernig viðhorf annarra hafa haft áhrif
á sjálfsmynd okkar eins og hún hefur
birst í opinberri kynningu á landi og
þjóð, ekki síst í tengslum við ferða-
mannaiðnaðinn.
Fyrirlestrar
og námskeið
I dag kl. 12.30 flytur Anna Hallin,
myndlistarmaður frá Svíþjóð, fyrirlestur
í LHÍ, Laugarnesi, stofu 024. Þar fjallar
hún um eigin verk og hugmyndir að
baki þeim. Anna vinnur með marga
miðla og sækir hugmyndir sínar oftast í
heim örvera, vísindaskáldskapar, pípu-
lagna og annarra tengsla.
Malin Zimm, arkitekt og kennari við
Arkitektaskólann í Stokkhólmi, ílytur
fyrirlestur i LHÍ, Skipholti 1, stofu 113, á
miðvikudaginn kl. 12.30. Fyrirlesturinn
nefnir hún „Fagurfræðilegi sáttasemjar-
inn. Kynning á arkitektúr fyrir hin
óhömdu skilningarvit".
Annað kvöld hefst námskeið í radd-
beitingu við Opna listaháskólann sem
hentar vel þeim sem atvinnu sinnar
vegna þurfa mikið að beita röddinni.
Kennari er Þórey Sigþórsdóttir leikkona.
11. febrúar hefjast tvö námskeið, ann-
að i módelteikningu I sem hentar bæði
fyrir byrjendur og lengra komna. Kenn-
ari er Hafdís Ólafsdóttir myndlistarmað-
ur. Hitt er í myndvinnslu II, photoshop,
grunnþekking á photoshop nauðsynleg.
Kennari er Höskuldur Harri Gylfason,
myndlistarmaður og grafiskur hönnuð-
ur.
-SER