Vísbending - 07.11.2003, Blaðsíða 1

V
Vi k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
7. nóvember 2003
45. tölublað
21.árgangur
Alþj óðlegur umsnúningur
Afundi G20 ríkjanna í Mexíkó í lok
október síðastliðins var því
slegið föstu að efnahagsmál
væru að snúast á betri veg og stefndi í
alþjóðlegan umsnúning. Margt bendir
líka til þess að það sé að hýrna yfir
hagvexti um heim allan. Mesti hag-
vöxturíBandaríkjunum áeinum ársfjórð-
ungi í um tuttugu ár kveikir líka þá von
að heimsmótorinn sé að hrökkva í gang.
Meiri hagvöxtur
Iefnahagsmálayfirliti Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins, sem kom út í september,
var því spáð að hagvöxtur heimsins yrði
um 3,2% á þessu ári og um 4,1% á því
næsta. Þetta eru framfarir ef horft er til
þess að heimshagvöxturinn var 3% á
síðasta ári og 2,4% árið 2001 þegar hann
fór lægst. Þetta er satt að segja ágætur
hagvöxtur á flesta mælikvarða, meðal-
talið frá 1985 til 2000 er um 3,8%. Iðnríkin
leika mikilvægasta hlutverkið í heims-
hagkerfinu og því er spáð að hagvöxtur
þeirra verði um 1,8% á þessu ári og 2,9%
á því næsta. Þetta er talsvert undir meðal-
tali áranna 1985-2000, sem er 3,2%
hagvöxtur á ári. Mestu munar um vöxt
Evrulands en einungis er spáð 0,5%
hagvexti á þessu ári og 1,9% á því næsta.
Að undanförnu hafa hins vegar verið
merki um að umsnúningurinn sé raun-
verulegur í Evrópu, sérstaklega hvað
varðar fjárfestingar fyrirtækja, en hag-
vöxturinn mun þó sennilega ekki verða
meiri en spá Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins segir til um þar sem lítill sem enginn
hagvöxtur mældist á fyrri hluta ársins
og áætlað er að hagvöxtur þriðja árs-
fjórðungs sé um 0,5%. Japan er enn í
spennitreyju erfiðleika, hefur verið í
krónískri lægð síðustu árin og hagvöxtur
síðasta árs var um 0,2% og árið á undan
0,4%. Fyrir árið í ár er þó spáð 2% hag-
vexti en 1,4% á því næsta. Bandaríkin
eru eftir sem áður mótor heimshagkerf-
isins og þegar skýrsla Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins var gefin út í september
var spáð 2,6% hagvexti á þessu ári og
3,9% á því næsta sem er yfir meðaltali
áranna 1985-2000, en það er 3,7%.
Gríðarlegur hagvöxtur mældist hins
vegar á síðasta ársfjórðungi og mun
meiri en búist hafði verið við, eða 7,2%,
sem þýðir að hagvöxtur Bandaríkjanna
í ár, samkvæmt spá Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins, er vanmetinn. Þróunarlöndin
virðast vera að komast á skrið á ný þar
sem spáð er 5% hagvexti í ár og 5,6% á
því næsta en það eru Asíu-þjóðirnar
sem eru að drífa þennan hagvöxt áfram
og eru jafnframt það landsvæði heimsins
þar sem horfur eru hvað bjartastar.
Brothætt ástand
Spár um hagvöxt í heiminum gefa til-
efni til bjartsýni. Ef kaldhæðnin er
hins vegar til staðar er þó hægt að benda
á að þegar fréttaflutningur síðustu ára
er skoðaður þá er hægt að finna fréttir
á hverju einasta ári um að nú sé alþjóð-
legur umsnúningur kominn í gang. En
raunin varð hins vegar sú að öldudal-
urinn dýpkaði frekar en að aldan risi í
hæstu hæðir. Nú horfir hins vegar til
betri vegar en það eru ýmsar brotalamir
í hagkerfum heimsins sem hafa ekki verið
lagaðar og hagkerfið í heildina er „brot-
hætt“ eins og það var orðað í spáskýrslu
Alþjóðabankans fyrir nokkrum vikum.
Stærsti ógnvaldurinn er sennilega það
ástand sem komið er upp í fjármálum
hins opinbera í Bandaríkjunum og mikill
viðskiptahalli. Einnig eru fjárfestingar
fyrirtækjaennsem komiðertakmarkaðar
og umsnúningurinn hefur ekki komið
fram í tölum um atvinnusköpun. Hug-
myndin virðist vera sú að með gífur-
legum vexti bandaríska hagkerfisins sé
hægt að fjármagna allar þær skuldbind-
ingar og þann halla sem hrjáir hagkerfið
um þessar mundir. Þetta verður að teljast
töluverð bjartsýni og líklegra er að það
sé einungis tímaspursmál hvenær þetta
ástand fari að hafa alvarlegar afleiðingar
fyrir bandanska hagkerfið. Það virðist
hins vegar vera hægt að fresta því eitt-
hvað svo að það þarf ekki að verða til
þess að snúa efnahagsþróuninni við
næstu misserin. Bandaríski risinn virðist
því ætla sér að hlaupa um á brauðfótum
og það virðist líka hálfgerð óskhyggja
að Evruland og Japan losi sig úr fjötrum
kerfisgalla. Nauðsynlegar umbætur á
fyrirtækja- og tjármálamarkaðinum í
Japan og á vinnu- og vörumarkaðinum
í Evrópu hafa hingað til einungis verið
mjög takmarkaðarþrátt fyrirað allt bendi
til þess að þær séu nauðsynlegar til
þess að tryggja aukinn hagvöxt. í því
felst líka að mörgu leyti veikleiki heims-
hagkerfisins, að það er allt of háð
ástandinu í Bandaríkjunum. Fleiri stoðir
undir heimshagkerfið eru nauðsynlegar
til þess að skapa jafnvægi í hagkerfinu
og draga úr hættu á óvæntum áföllum.
Birtiryfir
Aheildina litið er aftur á móti að birta
yfir og einstök hagkerfi eru orðin
öllu hressilegri en þau hafa verið síðustu
misserin. Islenska hagkerfið er líka í góð-
um vexti en samkvæmt spá Seðlabank-
ans, sem birt var 6. nóvember síðast-
liðinn, er gert ráð fyrir því að hagvöxtur
í ár verði um 2% og 3% á því næsta. Þó
að þetta sé ekki santi vöxtur og einkenndi
tíunda áratuginn er þetta umsnúningur
og náttúrulega mikilvægasti þátturinn í
hinum alþjóðlega umsnúningi.
Heimshagvöxtur, hagvöxtur stórveldanna og íslands
5%
4%
-Hsimur Bandiiríkin Evrnland
iapan..
1
Alþjóðlegur umsnúning-
ur virðist vera á góðri leið
með að rætast ef hagvaxt-
arspár eru skoðaðar.
2
Þegar fyrirtæki lendir
rekstrarerfiðleikum vaknar
upp sú spuming hvor það
sé meira virði Iífs eða liðiii
Ókeypis upplýsingar hafa
haft talsverð áhrif á fjöl-
miðlamarkaðinn á síðustu
ámm. Að inörgu leyti erþað
4
jákvæð þróun en það er
spuming hvort innihald
upplýsinganna sé ekki að
verða rýrara.