Morgunblaðið - 18.05.2001, Blaðsíða 4

DAGLEGT LÍF
4 B FÖSTUDAGUR 18. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
VEL er við hæfi að lækninga-minjasafnið sé í húsi þvísem sérstaklega var reistyfir Bjarna Pálsson sem
fyrstur var skipaður landlæknir á Ís-
landi. Sjálfur konungurinn úrskurðaði
að svo skyldi vera árið 1760. Nesstofa
reis þremur árum seinna og frá þeim
tíma og allt til dauðadags bjó og starf-
aði Bjarni í þessu glæsilega húsi sem
er eitt elsta steinhús landsins.
Margir hafa eflaust horft öfundar-
augum til læknisins og embættisbú-
staðarins fagra. En tæplega hefur
verið ástæða til þess því þungar
skyldur voru lagðar á herðar honum,
enda segir Sigurborg Hilmarsdóttir,
leiðsögumaður safnsins, að hann hafi
þurft að sinna margra manna starfi.
Önnum kafinn
landlæknir
„Bjarna var skylt sem eina mennt-
aða manninum í faginu á landinu að
veita öllum þeim er til hans leituðu
læknishjálp. Og þar var af nógu að
taka, því holdsveiki, sullaveiki, skyr-
bjúgur, vatnssýki og aðrir sjúkdómar
grasseruðu hér á átjándu öldinni.
Bjarni starfrækti einnig eina apótek
landsins í Nesstofu og sá sjálfur um að
afla efna til lyfjagerðarinnar, búa þau
til og dreifa þeim. Þar fyrir utan bar
honum að sjá um kennslu í læknis-
fræði og ljósmóðurfræðum. Og ofan á
þetta allt saman átti hann að fylgjast
með hvaða smitsjúkdómar bærust til
landsins, reyna að hefta útbreiðslu
þeirra sem og sjá um eftirlit með
holdsveikraspítölum og hegningar-
húsinu.“
Blessaður landlæknirinn hefur
vægast sagt verið önnum kafinn og
Sigurborg segir að fjölskyldan hafi
líka þurft sinn tíma því Bjarni eign-
aðist sjö börn með Rannveigu konu
sinni.
„Fjölskyldan bjó hér uppi á lofti
þau sextán ár sem þeim auðnaðist líf
saman. Rannveig var dóttir Skúla fóg-
eta en ekki dugðu stórar ættir og
lækniskunnátta til að tryggja þeim
hjónum áfallalaust líf. Einungis þrjú
af börnum þeirra komust til manns en
hin fjögur dóu á barns- og unglings-
aldri. Sorgin hefur því verið tíður
gestur hér í Nesstofu. Afkomendur
Bjarna urðu færri en efni stóðu til, en
þess má geta að Steinunn, elsta dóttir
hans, var móðir Bjarna Thorarensen
skálds.“
Lífsýni frá 19. öld
Sigurborg er vel að sér um sögu
safnsins sem geymir lækningatól og
tæki frá ýmsum tímum.
„Margir safngripirnir eru frá gamla
læknaskólanum en þaðan koma bæði
verkfæri og ýmis lífsýni, sumt frá 19.
öldinni. Einnig er mikið gefið til safns-
ins úr dánarbúum lækna. Við eigum
Jóni Steffensen prófessori mest að
þakka að safnið skuli vera til því hann
hélt utan um
þetta og safnaði
hlutum þar til
Þjóðminjasafnið
tók við því á áttunda
áratugnum. Hann
stofnaði líka Félag
áhugamanna um sögu
læknisfræðinnar sem er og
hefur verið safninu ómetan-
legur bakhjarl á marga vegu.
Sýningin hér í Nesstofu er svo
ekki opnuð fyrr en 1992. Safnið á
um tíu þúsund muni en aðeins brot af
þeim eru til sýnis hér.“
Næst liggur leiðin í apótekið, sem
er fagurlega innréttað og skartar
gömlum lyfjaglösum. Apótekið hefur
verið endurgert samkvæmt nákvæm-
um úttektum sem til eru frá 18. öld-
inni.
„Svo vel vill til að máli á hillum, lit-
um á veggjum og myndum yfir hurð-
um er mjög nákvæmlega lýst í þessum
úttektum. Leitast hefur verið við að
endurbyggja apótekið eins og það er
talið hafa verið þegar Bjarni starfaði
hér.“
Í herberginu við hliðina á apó-
Blóðhorn og blóðkoppar sem notaðir
voru við blóðtökur.
Fæðingarstóll og hitakassi fyrir nýbura,
sem notaður var allt til ársins 1986.
Í Nesstofu á Seltjarnarnesi er Lækninga-
minjasafnið til húsa. Þar gefur m.a. að
líta fót í formalíni, fæðingartangir og
innþornað mannsauga. Kristín Heiða
Kristinsdóttir þáði leiðsögn Sigurborgar
Hilmarsdóttur um safnið.
Í MÍLANÓ er árlega haldin ein stærsta og íburðarmesta húsgagna- og hús-
búnaðarsýning í Evrópu. Öll hótel borgarinnar eru sneisafull enda panta fyr-
irhyggjusamir gestir með ársfyrirvara. Þetta er sannkölluð hönnunarveisla
sem í ár var stærri en nokkru sinni áður.
Auk þess sem sýnt var í 27 stórum sýningarhöllum voru yfir 600 upp-
ákomur í fjölda sýningarsala víðs vegar um borgina. Tæpast í mannlegu valdi
að að skoða allt sem þar gaf að líta þá einu viku sem sýningin stóð yfir. En
stærstu framleiðendurnir eru ávallt áberandi og þeir heppnu njóta athygli ef
þeir bjóða upp á nógu áhugaverðar nýjungar. Þær fólust að þessu sinni í mik-
illi litadýrð og nýstárlegu efnisvali. Rauður litur var áberandi og öll afbrigði
af honum. Litaskalinn flögraði frá fölbleiku til eldrauðs og endanlega út í
ryðbrúna tóna. Þessu var blandað saman við rólegri liti svo sem hvítt, dökk-
brúnt og kremlit. Lítið var um gráa tóna enda þeir búnir að vera ríkjandi
lengi. Glær og hálfglær efni settu svip sinn á marga hluti. Þá voru plastefni af
öllu tagi oft notuð á óhefðbundinn hátt, t.d. mátti sjá plast í sófum sem og
hægindastólum.
Mikill gáski og kímni einkenndi margt húsgagnið og líkt sem langþráð
kæruleysi hafi loksins bankað upp á eftir grátt naumhyggjutímabil.
Stílhreinar eldhúsinnréttingar frá Dada, systurfyrirtæki Molteni &C.
Boffi er leiðandi fyrirtæki í innréttingahönnun. Stólar og borð frá Cassina eftir Ron Arad.
Áhugaverð lýsing frá
Ingo Maurer.
M ÍLANÓ 2001
Húsgagna- og húsbúnaðarsýningin í
Mílanó gefur tóninn á hverju ári. Sigríður
Heimisdóttir skoðaði sig um og fann hann
í litadýrð og nýstárlegu efnisvali.
GÁSKAFULL
hönnunarveisla
Fæðingartöng frá 18. öld.
Stór og groddaleg gadda-
töng úr járni, sem gripið
var til ef vonlaust
var að barn gæti
fæðst lifandi og
móðirin í lífs-
hættu.
Lækningatól
f
Sigurborg Hilmarsdóttir í gamla apótekinu í Nesstofu.
Morgunblaðið/Kristinn
liðinn