Pressan - 03.05.1991, Blaðsíða 22

22
FÖSTUDAGUR PRESSAN 3. MAI 1991
HMfU
Hérna liggja gífurleg
auóævi í óspilltri og
hreinni náttúru
}£>/?o Ono / viötali um sjálfa sig,
listina og ísland
LISTAPÓSTURINN
Ú ú ú Hí hó
/ gamla daga eltist fólk
almennt ekki vid ástina.
Þeir sem voru svo ófor-
sjálir að gera það upp-
skáru oftar en ekki
grimmileg örlög. Fólki
var drekkt, það var klofið
í herðar niður eða það
veslaðist upp í ómegð og
gleymdi ástinni á svo
skömmum tíma sem
núna heita hveitibrauðs-
dagar. I þessa daga voru
ástarkvœði yfirleitt bund-
in við holdiö eitt eða þau
voru lýsing á óförum elsk-
andans t ástarglímunni. í
dag þurfum við blessun-
arlega ekki að springa úr
harmi eða höggva mann
og annan. Við höfum ást-
arlögin sem túlka tilfinn-
ingaskalann frá a til ö og
nœgir að kveikja á út-
varpinu eða finna réttu
plötuna á fóninn, kross-
leggja fœturna og stara
harmþrungnum augum
út í tómið. Meðferðin end-
urtekst eftir þörfum og
einkennin hverfa eins og
dögg fyrir sólu og við-
komandi elskhugi getur
snúið sér heilshugar að
nœstu viðureign við Eros.
Astarlagið gœti hljómað
til dœmis svona:
Hvar er þráin þaut hún
burtu
út í bláinn eða þurfti
hún í sturtu
ú ú ú ú híhó
Um daginn sagði eitt
ástsœlt júróvisíon skáldið
okkar að það tœki hann
stundum tvö ár að hnoða
saman dœgurlagatexta.
En þá vœri líka um sér-
staklega góðan texta að
rœða. Það var og. En þó
að fulltrúi íslands í ár geti
framkallað sársauka-
grettur á sannfœrandi
hátt og titrað í hnjánum
líkt og hann sé að brotna
saman og sé auk alls
;>essa alrœmdur kvenna-
' maður aö eigin sögn er
ólíklegt að nokkur geti
hrifist með. Það er öllu
líklegra að fólk kljúfi
hvert annað í herðar nið-
ur af tómum leiðindum
þegar óskapnaðurinn
Ntna glymur stöðugt í út-
varpinu.
Þóra Kristin Ásgeirsdóttir
„Eg sé ekki breytingar á list
minni en áhorfendur gœtu
séð þcer. Eg vinn með hug-
myndir en eltist ekki við nýj-
ungar," sagði Yoko Ono er
Listapósturinn rœddi viö
hana á Kjarvalsstöðum. Hún
var stödd hér á landi til að
vera viðstödd opnun sýning-
ar á verkum sínum en hún
var einn af frumkvöðlum
Fluxushreyfingarinnar. Jafn-
framt var opnuð yfirlitssýn-
ing á Kjarvalsstöðum á verk-
um Fluxuslistamanna. Múg-
ur og margmenni þyrptist á
Kjarvalsstaði til að berja
Yoko Ono augum en hún er
orðin hálfgerð goðsagnaper-
sóna í lifanda lífi. Ltf hennar
hefur einkennst af baráttunni
fyrir betri heimi og verk
hennar taka einnig mið af
þvt.
Hvaða áhrifhafði uppvöxt-
ur þinn í Japan á þann friðar-
boðskap sem þúhefur helgað
lífþitt?
„Það hafði vissuiega mikil
áhrif, en þó ég vilji síður en
svo afneita rótum mínum þá
lít ég fyrst og fremst á mig
sem heimsborgara og fyrir
mér er það svo miklu meira
sem sameinar fólk en sundr-
ar.
Bernska mín einkenndist
mjög mikið af flutningum
milli Bandaríkjanna og Japan
og seinni heimsstyrjöldin var
mér því tilfinningalega erfið.
Eg átti vini á báðum stöðum
og tók því upp varnir fyrir
Bandaríkjamenn í Japan og
Japana í Bandaríkjunum. Ég
bar trúnað og traust til fólks-
ins í báðum þessum löndum
og þó að ég væri ekki meðvit-
uð um friðarboðskapinn sem
slíkan fann ég sterkt fyrir því
að fólk er svo líkt hvar sem
rætur þess annars liggja. Á
þessum tíma var það dapur-
leg tilfinning.
Eg bjó í Tókýó og foreldrar
minir voru úr efri millistétt.
En í stríðinu var mikill skort-
ur á matvælum og öðrum
nauðsynjum og efnahagsleg-
ar aðstæður bættu þar ekki
mikið úr skák. Ég var fyrst og
fremst ung stúlka sem vildi
lifa af.“
Hvað með kvenfrelsisbar-
áttu eins og hún er í dag?
„Ég sé enga kvenfrelsis-
baráttu í dag. Fyrir því liggja
kannski einkum tvær ástæð-
ur. Það sem áður var hug-
myndafræðileg umræða er
meira orðið almenn vitn-
eskja. Núna dafna þessar
hugmyndir í fólkinu sjálfu og
það er mjög jákvætt og hver
og einn verður að taka á
vandamálunum þegar þau
koma upp. í öðru lagi var átt-
undi áratugurinn hræðilegur
fyrir konur og kvenfrelsisbar-
átta varð óhreint orð. Barátt-
an gegn fóstureyðingum og
öðrum málum sem höfðu
verið í brennidepli kvenfrels-
isumræðunnar var í algleym-
ingi.
Nú hafa fóstureyðingar ver-
ið mikið hitamál meðal kven-
réttindakvenna og þcer eru
alls ekki einhuga um hvort
eigi að leyfa þœr:
„Ég held að konur eigi að
hafa umráðarétt yfir eigin lík-
ama. Það er heldur ekki hægt
að horfa fram hjá mismun-
andi aðstæðum og ungum
aldri. En ég myndi auðvitað
vilja sjá heim þar sem fóstur-
eyðingar væru ekki nauðsyn-
legar."
(Yoko er ekki alveg ókunn-
ug íslenskum stjórnmála-
mönnum því hún hefur átt
orðaskipti við Ólaf Ragnar
Grímsson vegna afskipta
hans af friðarmálum.) Á ís-
landi bjóða konur fram sér-
framboð til alþingis. Konur
hafa verið í miklum minni-
hluta meðal þingmanna og
þœr telja að þetta sé ein leið
til að konur fái að njóta stn:
„Þegar konur reyna að
gera eitthvað fyrir konur
verða þær að vera meðvitað-
ar um að það eru tvö kyn í
heiminum. Heimurinn er til
fyrir bæði kynin og heims-
myndin verður að taka mið af
því. Konur ættu ekki bara að
heimta heldur gefa. Þær hafa
svo mikið gott að gefa. Ég fæ
mörg bréf hvaðanæva að úr
heiminum og bréf frá íslensk-
um konum eru mér sérstak-
lega hugleikin. Ég finn svo
margt líkt og ég vil senda ís-
lenskum systrum mínum
mínar bestu kveðjur og ég
vona að þær skilji hvað þær
hafa mikil völd og mikinn
styrk. Ég vil þakka ykkur fyr-
ir að vera það sem þið eruð."
Nú ert þú búsett í New York
þar sem heimilisleysi er mikið
og hefur farið stigvaxandi
undanfarin ár og þó sérstak-
lega í stjórnartíð Reagans. Nú
hefur þú sjálf upplifað skort.
Hvernig finnst þér að œtti að
taka á þessum málum?
„Þegar ég horfi á heimilis-
leysi hugsa ég ekki bara um
hve hræðilegt það sé. Heldur
sé ég í krafti reynslu minnar
að þetta er vandamál sem
ætti að leysa. Gæfan er fall-
völt og það á við um alla. Við
gætum öll staðið á götunni
einn daginn allslaus. Mér
finnst of ódýrt að gera forset-
ann að svörtum sauði og
skella skuldinni eingöngu á
stjórnvöld. Þetta ræðst að
miklu leyti af viðhorfum fólks
og þar bera fjölmiðlar einnig
ábyrgð. Fjölmiðlafólk býr til
heimsmynd fólks og hún er
oftar en ekki broguð og á
skjön við veruleikann. Ég
myndi vilja að það fjármagn
sem er notað til hernaðar
færi í að byggja upp félagslegt
öryggisnet."
Attiröu von á því að
ástandið í Miðausturlöndum
myndi efla friðarhreyfingu
ungs fólks líkt og Víetnam-
stríðið á sínum tíma?
„Ég held að ástandið í Mið-
austurlöndum varði alla
heimsbyggðina. Við vorum
mörg sem vonuðumst eftir
því að þessi mál yrðu leyst á
friðsamlegan hátt. Við létum
þær óskir í ljós. Það sýndist
mögulegt fyrir stríðið. Én eft-
ir að striðið var hafið sýndist
tilgangslaust að mótmæla.
Ólíkt því sem var áður þá er
fólk vel á verði núna. Og fólk
er meðvitað um að öll stríð
hvar sem er í heiminum hafa
áhrif á líf okkar. Það er já-
kvætt að fólk er orðið með-
vitað um nálægð þessara
hluta."
Sérðu fyrir þér friðsamleg-
an heim í framtíðinni?
„Já, við eigum öll eftir að
upplifa miklar breytingar. Ég
sé heiminn fyrir mér sem lík-
ama og líkt og líkaminn
breytir ósjálfrátt um stellingu
sé hún óþægileg mun heim-
urinn gera það líka. Það er
bæði til friðar- og stríðsiðnað-
ur og við verðum að efla frið-
ariðnaðinn. Ef við tökum ís-
land sem dæmi þá liggja
hérna gífurleg auðævi í
óspilltri og hreinni náttúru.
Og það er fleira líkt með Jap-
an og íslandi heldur en það
að þau eru eyjur og hitt að við
sitjum á eldfjöllum. Það er
Þó að Pétur Gautur í leik-
gerð þeirra Þórhildar Þor-
leifsdóttur og Sigurjóns B. Jó-
hannssonar hafi ekki hlotið
náð fyrir augum íslenskra
leikhúsgesta hefur leikgerðin
fengið lofsamlega dóma í
sœnskum og norskum blöð-
um. / norskum og sœnskum
leikdómum segir m.a. að
Arnar Jónsson túlki af aðdá-
unarverðri sniltd fall persón-
unnar frá herramanni með
valdsmannslega rödd í gráð-
ugt villdýr.
Þar segir einnig að leik-
stjórn Þórhildar sé hlýleg og
stundum mjög hröð með oft
kaldhæðnum undirtóni. Hún
hafi fært sér mjög í nyt
reynslu sína úr ballettinum
mjög hár meðalaldur fólks í
báðum þessum löndum.
Heilsan er eitt það dýrmæt-
asta sem við eigum og ég
held að það myndi hjálpa
fólki mikið ef þið gerðum
fleirum kleift að njóta þessar-
ar sérstöðu líka.“
Þaö eru margir á Islandi
sem sjá sér skjótfengnari
gróöa í stóriðju:
„Allar þjóðir gera skyssur.
En ég vona þó að ísland beri
gæfu til að halda hreinleika
sínum. Það gengur kannski
hægar fyrir sig en ég hugsa
að það yrði ábatasamara þeg-
ar fram í sækir. Þegar þú hef-
ur eitthvað gott að gefa þigg-
ur fólk það. Þannig breytum
við veröldinni."
og gefi fjöldasenum aga dans-
sýningar og þar sé tröllaball
Dofrakonungs hápunktur
gróteskunnar, þar sem grís-
um líkar verur dilli breiðum
óhræsislegum rössunum.
Tónlist Hjálmars H. Ragnars-
sonar fær einnig lof og er
sviðstónlist hans sögð ein-
föld, fögur og frumleg. Sigur-
jón Jóhannsson er sagður
nýta sér á listrænan hátt
möguleika hringhússins og
útfærsla hans minni á marg-
an hátt á Gordon Craig menn-
ingu 20 áratugarins. í heild er
sýningin sögð sanna að ís-
lenskt leikhús fylgist vel með
og varðveiti jafnframt fornar
hefðir í meðferð málsins.
Pétur Gautur fær lofsamlega dóma
hjá erlendum gagnrýnendum
— sýningum lýkur 14. maí