Tíminn Sunnudagsblað - 03.03.1963, Blaðsíða 2

Peter Freuchen varð einhver vinsœlasti rithöf-
undur, sem skrifað hefur um Eskimóa, lif þeirra. og
hugsunarhútt, enda gerþekkti hann hvort tveggja, / ^
þar sem hann bjó þeirra á meðal um langt skeið og 1
sá sér farborða að þeirra hœtti. Að Freuchen látnum
fannst handrit að stórri bók, er nú hefur verið gefin
út og nefnist: „Bókin um Eskimóana“. Þar er lýst §
menningu þeirra, hugmyndum og hugsunarhætti
fléttað inn í það efni margs konar sögum. Ein af þeim ‘ ^ >
er saga sú, sem hér fer á eftir. .""..
PETER FREUCHEN
VELRADKVÍNNA
I.
Eskimóum er ag því leyti öðru
vísi farið en öðrum frumstæðum þjóð
um, að þeir hafa ekki notað nein
fegrunarmeðöl. Það stafar sennilega
af því, ag þeir hafa ekki haft tök
á að búa til litarefni úr fátæklegum
jurtagróðri landa sinna. Samt sem
áður komst ég að raun um, að til
voru konur, sem reyndu að hæta dá-
lítið um það, er náttúrunni hafði
ekki tekizt nógu vel. En slíkt gat
dregið á eftir sér slæman dilk, svo
að jaðraði við stórslys.
Einn slíkur atburður gerðist í norð
urhluta Úpernavíkurhéraðs í Græn-
iandi á þeim árum, er þar voru út-
síöðvar kristindómsins. Þar var ung-
ur maður, sem lét talsvert að sér
kveða í hinu fámenna byggðarlagi,
sonur dansks manns, er gengið hafði
að eiga Eskimóastúlku. Hann hafði
iært smíðar og komst við það í tölu
hinna mestu virðingarmanna. Andlit
hans var undarlega flatt, og menn
kölluðu hann Hordingulinn. Stúlkan,
sem vig þessa sögu kemur, hét Bala,
dóttir' nafntogaðs selveiðimanns og
rómuð fyrir myndarskap sinn við
heimilisverk. En mest þótti samt til
hennar koma sökum þess, hve hún
var tælandi þrifleg að holdafari. Föt
hennar voru fallega saumuð, en sér-
staklega var dásamlegt snið á sel-
skinnsbrókum hennar, sem féllu þétt
að hinum þokkafulla líkama: Hér
voru hold, þetta var ekki nein beina-
grind.
Hordingullinn fór ag eiga örðugt
með svefn, því að þetta nægtabúr
unaðssemdanna sveif sífellt fyrir
hugskotssjónum hans. Fundum þeirra
Bölu hafði oft borið saman á kvöld-
in, þegar dansað var í byggðinni, og
ioks bar Hordingullinn upp bónorð
sitt. Stúlkan sagði já, og svo var
prestinum skrifað og þess vinsamlega
carið á leit við hann, að hann gæfi
jngu hjónaefnin saman í næstu ferð
sinni byggða á milli.
Eg fékk af tilviljun far með báti
prestsins, og þess vegna kom það af
sjáMu sér, ag mér var boðið í brúð-
kaupsveizluna. Og það var brúðkaups
veizla, sem vert var að tala um. Brúð-
guminn var eins og skreytt jólatré:
hvítur anorakk, bláar buxur, frábær-
lega vandaðar kamikkur, grænn háls-
klútur, rautt hár og perlur og lit-
myndir saumaðar á derhúfuna —
englar Rafaels og fleira skart. Mat-
urinn var mesta sælgæti og gnægð
allra fanga. Brúðurin bar sjáM á borð
fyrir okkur, en brúðguminn sat í önd
vegi og lét í Ijós velþóknun sína, bæði
með veizlukostinn og það kvonfang,
sem hann hafði hreppt.
Við héldum ferðinni áfram næsta
dag. Presturinn þurfti víða að koma
við í hinum víðlendu sóknum sínum
— skírði, messaði, gifti og jarðsöng.
Við vorum ekki komnir lengra en á
næsta viðkomustað, þegar þangað
kom maður á sleða, akandi eins hratt
og hundarnir drógu. Hann hrópaði
hástöfum, að hann væri að leita að
prestinum. Af öllu hátterni hans
mátti ráða, ag hann var kominn i
mikilvægum og alvarlegum erinda-
gerðum, enda hafði hann meðferðis
bréf, sem var innsiglað með lakki.
Hann rétti prestinum bréfig með há-
tíðlegu látbragði, og presturinn flýtti
sér að brjóta innsiglið og rífa það
upp. Slys og dauðsföll voru ekki fá-
tíð á þessum norðlægu slóðum, og
presturinn var við því búinn, að eitt-
hvað af því tagi hefði borið að hönd-
um. En bréfið flutti sorgarfregn, sem
var nokkuð annars eðlis: Sál var í
háska stödd. Hordingullinn fór fram á
það, að hjónavígslan yrði strikuð út úr
bókum prestsins, því að brúðurin var
ber orðin að svikum og prettum. Ást
hans hafði breytzt í óvild, og hjóna-
skilnaður var óumflýjanlegur. Virð-
ingarfyllst.
Það var meg öðrum orðum ekki
neitt happaverk, sem presturinn
hafði unnið. En hann þráaðist við
og vildi ekki ónýta gerðir sínar —
Hann settist þegar niður og skrifaði
brúðgumanum áminningarbréf: Það,
sem guð hafði samantengt einn dag-
inn, gat maðurinn ekki sundur slitið
hinn næsta. Minnizt hinnar heilögu
athafnar og þeirra heita, sem unnið
hafa verið fyrir altari drottins Nei,
sagði hann — hann gat ekki orðið
við óskum Hordingulsins. Gangig á
guðs vegum. Með vinsemdarkveðju.
Næsti dagur bar okkur enn lengra
frá raunum Hordingulsins. En eigi
að síður' náði hraðboði okkur um
kvöldið með nýtt bréf. Það var eins
og búið væri að koma á daglegum póst
ferðum í Upernavíkurhéraði og mátti
til tíðinda teljast. Hordingullinn
flutti að þessu sinni mál sitt enn ræki
legar en áður og lýsti hinum leynd-
ustu atvikum af mikilli nákvæmni.
Hann hélt fast við það, að til þessa
hjónabands hefði verið stofnað með
sviksamlegum hætti, og lífshamingja
hans væri í veði. Bala hafði verið
afhjúpuð í bókstaflegustu merkingu
þess orðs. HordingulUnn skar ekki
utan af því, ag hann hefði getað
kosið sér hvaða stúlku í byggðar-
laginu, sem hann girntist. En nú sat
hann fastur í þeirri gildru, sem hann
hafði gengig í.
Nú var kunnugt orðið, hvaða svik-
194
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ