Tíminn - 14.01.1976, Blaðsíða 2

2
TÍMINN
Miðvikudagur 14. janúar 1976.
Úthlutun bókmenntaverðlauna Norðurlandaróðs dregst á langinn vegna veðurs:
„Islenzku höfundarnir
koma vel til álita"
— segir einn dómnefndarmannanna
SJ-Reykjavik. Sjö menn úr út-
hlulunarnefnd búkmenntaverð-
launa Norðurlandaráðs tepptust i
Glasgow á mánudaginn vegna
vélarbilunar. i gær sátu þeir þar
veðurtepptir, og siðdegis var
óvisthvort flogið yrði i gærkvöldi.
Menn þessir voru á leiö hingað
vegna úthlutunar bókmennta-
verðlaunanna, en ákveðið skyldi
á fundi i gær I hvers hlut þau
kæmu. Aö sögn Ólafs Jónssonar
bókmenntafræöings, sem á sæti i
nefndinni, eru félagar hans i
nefndinni timabundnir, og stóð
þvi til að hefja fund strax og þeir
kæmu, en óiiklegt taldi hann að
það gæti orðið I gær, vegna þess
hve koma þeirra heföi dregizt á
langinn. ólafur taidi úthlutunina
geta oröið spennandi að þessu
sinni, engin bók væri viss með
sigur, ef svo má að orði komast,
eins og I fyrra þegar fullvist mátti
telja fyrirfram aö verðlaunin
féllu i skaut Finnanum Hannu
Salama eins og raunin varð. Að
mati Ólafs Jónssonar kemur vel
til mála að verðlaunin komi i hlut
þeirra islenzku höfunda, sem til
greina koma við úthlutunina,
Jakobínu Sigurðardóttur eða
Ólafs Jóhanns Sigurðssonar.
Nokkuð flókin atkvæðagreiðsla
fer fram um bækurnar, sem lagð-
ar hafa verið fram til keppninnar
en þær eru tiu. Dómnefndarmenn
kynna eina bók — hver frá sinu
landi. Siðan fer fram almenn
skoðanakönnun um bækurnar, og
mega dómnefndarmenn ekki
greiða atkvæði með bókum frá
sinum eigin löndum i fyrstu lotu.
Hugmyndin með úthlutunar-
reglunum er að tempra saman á
hæfilegan hátt skoðanir dóm-
nefndarmanna á bókunum og
hvöt þeirra hvers og eins til að ýta
bókum landa sinna áfram. Til-
kynnt verður strax að loknum
fundi dómnefndar hver hlýtur
bókmenntaverðlaunin.
Einn dómnefndarmanna er
þegar kominn til landsins.danski
prófessorinn Billeskov-Jensen,
sem flutti hér erindi á mánudags-
KvoldTiánín!élú^éng^fRæff i
nefndinni og var formaður henn-
ar um skeið.
Af okkar hálfu situr Vésteinn
Ólason lektor I dómnefndinni auk
Ólafs Jónssonar.
Bækur þær, sem úthlutunar-
nefndin dæmir um að þessu sinni,
eru af okkar hálfu Lifandi vatnið
eftir Jakobinu Sigurðardóttur I
sænskri þýðingu Inger Pálsson,
Du minns en brunn, en það nafn
hafa ljóð Ólafs Jóhanns Sigurðs-
sonar fengið I sænskri þýðingu
Inge Knutsson (Að brunnum og
Að laufferjum), af hálfu Svia
Haksringarna, skáldsaga eftir
Kjerstin Ekman, og Blávalen,
smásögur eftir Werner Aspen-
ström, af hálfu Norðmanna, For-
tællinger om frihet eftir Björg
Vik, og Pusteövelse, ljóð eftir
Rolf Jacobsen, af hálfu Dana Del-
finen ljóð eftir Thorkild Björnvig,
og Dinosaurusens sene eftermid-
dag eftir Peter Seeberg, af hálfu
.Finna Dyre prins, skáldsaga eftir
Christer Kihlman, sem skrifar á
sænsku, og Hemlandet skáldsaga
i sænskri þýðingu eftir Alpo
Ruuth.
Þröstur Sigtryggsson skipherra:
ffMeginárangurinn sá, að Bretar
halda sig yið eitt veiðisvæði"
hafa fundið upp mótleik við
þeim aðferðum. Ein minna hug-
mynda er sú, og þá hugmynd
myndi ég setja efst á óskalista
minn, ef svo má að orði komast.
Hún er i þvi fólgin að fengið yrði
einhvers konar skip til gæzlu-
starfa, sem hefði ganghraða um
eða yfir 40 milur á klst. Hentugt
væri að taka slikt skip i notkun
þegar vora fer, ef þessi átök
standa þá enn yfir, og skipið
yrði notaö til að klippa á togvira
togaranna.
Ég get ekki á þessari stundu
bent á eitthvað sérstakt skip i
þessu augnamiði.
Það er hins vegar alltaf mats-
atriði stjórnvalda hversu langt
skal ganga i málum sem þess-
um. Allt fram til þessa tima hef
ég verið frekar hlynntur að-
gerðum stjórnvalda i þessari
deilu og þeim stiganda sem
skapazt hefur i henni.
— telur Breta ná allt að 80% fyrri afla
Gsal-Reykjavik — Eini raun-
hæfi árangurinn, sem islenzku
varðskipin hafa náð i þessu
þorskastriði er sá, að óskum
brezku skipstjóranna um fjölg-
un veiðisvæða I tvö, hefur ekki
verið sinnt af brezkum stjórn-
völdum, segir Þröstur Sig-
tryggsson, skipherra á Ægi m.a.
i viðtali við Timann. — Þröstur
segir, að tvö veiðisvæði útheimti
hclmingi fleiri freigátur en nú
eru, — eða 8 talsins. t viðtalinu
kemur fram, að Þröstur telur
brezku togarana geta veitt nú
allt að 80% af þeim afla, sem
þeir veiða hér, þegar engar deil-
ur eru uppi milli þjóðanna um
fiskveiðar Breta.
Þröstur kveðst hafa ýmsar
hugmyndir á takteinum varð-
andi frekari hindranir ts-
Iendinga á veiðum brezku
togaranna. Hann nefnir, að
æskilegt væri að fá hingað hrað-
skrei>tt skip til þess að klippa á
togvira brezku togaranna. Skip,
sem hefði ganghraða um og yfir
40 mflur á klst.
— Nei, ég get ekki sagt að
þetta þorskastrið sé harðara en
það siðasta — ekki samkvæmt
minni reynslu. Mér sýnist hins
vegar skipstjórar freigátanna
vera fljótari nú að finna réttu
aðferðirnar til að hindra varð-
skipin.
— Attu við ásiglingartil-
raunirnar?
— Nei, ég hef aldrei orðið var
við þessar ásiglingartilraunir,
hvorki i þessu þorskastriði né
hinu siðasta. Það sem ég á við,
er að þeir stilla sér þannig upp,
að við höfum möguleika á að
sigla á þá. Ég get að visu ekki
dæmt um önnur varðskip, en
þeir hafa ekki reynt að sigla á
Ægi. Það hefur verið auðvelt
fyrir mig að sleppa við stefnu-
breytingar freigátanna, sem
hefðu getað leitt til áreksturs.
Ég hef reynt að gera nauðsyn-
legar stefnubreytingar frekar i
fyrra lagi en seinna.
— Hverja telur þú vera
skýringuna á þvi, að Þór lendir
oftar i átökum viö Bretana en
önnur varðskip?
— Ég hef enga skýringu á þvi,
en hins vegar hefur mér dottið i
hug, að skýringin sé fólgin i þvi,
að Þór er veikbyggðasta varð-
skipið og einnig elzta varðskip-
ið. Séþaðmarkmið Bretanna að
laska eða gera ófært eitt af is-
lenzku varðskipunum, þá hlýtur
það að vera tjónaminnst fyrir
Bretana að leggjast á veik-
byggðasta varðskipið.
— Telur þú að varðskipunum
hafi orðið vel ágengt við að
hindra veiðar brezku togar-
anna, eftir að freigáturnar
komu á tslandsmið?
— Það liggur I augum uppi, að
brezku togararnir hafa veitt
mun meira eftir að flotinn kom
á miðin, en áður en hann kom.
Ég tel að togararnir geti veitt
allt að 80% nú af þeim afla sem
þeir veiða hér þegar engin varð-
skip eru til hindrunar. Varð-
skipin hindra þau þvi um 20%
við veiðarnar, ásamt veðri og
öörum ytri ástæðum. Hins veg-
ar tel ég, að Landhelgisgæzlan
geti-fyllilega varið landhelgina
og haldið öllum brezka togara-
flotanum frá veiðum, ef brezki
flotinn væri ekki á miðunum.
Ég vil gjarnan koma þvi að I
þessu sambandi, að tölur þær,
sem Lúðvik Jósepsson alþingis-
maður talaði um i sjónvarpinu
fyrir nokkru um afla Breta hér,
eru alrangar. I mörg ár hafa Is-
lenzkir stjórnmálamenn valdið
mér vonbrigðum, en svona
langt hélt ég að enginn myndi
ganga f þvi að falsa staðreyndir.
Lúðvik Jósepsson veit það jafn-
vel og aðrir Islendingar, að
togarar sem hafa landað 13.
nóvember i Bretlandi hafa veriö
við veiðar frá 26. október. Lúð-
vik veit það fullvel, að það eru
milli 40 og 50 brezkir togarar að
veiðum á þessum tima, — og þó
miðað sé við lægri töluna og
reiknað með 5 tonna afla á þau
40 skip I 50 daga, þýðir það alls
lO.OOOtonn. Bretarnirgáfu upp 9
þús. tonn.
En svona er hægt að falsa
staðreyndir frammi fyrir alþjóð
án þess að blikna.
— Bretarnir virðast vera með
fjórar freigátur nú að staðaldri
á miðunum, og þó brezku
togararnir missieitt og eitt troll
og þurfi að hifa 1-2 á sólarhring,
vegna nærveru varðskips,get ég
ekki séð, að það sé þess vald-
andi, að afli þeirra minnki að
verulegu ráði. Hinu er ekki að
leyna að þetta skapar spennu og
taugaóstyrk , bæði hjá togara-
skipstjórum og freigátuskip-
stjórum.
Það virðist vera stefna Breta,
að þvi fleiri varðskip, sem send
eru á miðin, þvi fleiri freigátur
senda þeir.
— Nú segir þú, að Bretar geti
nú veitt hér 80% af þeim afla,
sem þeir veiða hér venjulega,
þegar engar deilur eru uppi.
Eru til einhverjar aðrar aðferð-
ir til að hindra veiöar brezku
togaranna?
— Já, þær eru til og mér hefur
dottið ýmislegt i hug i þvi sam-
bandi. Ég tel að við getum um
tima hindrað veiðar þeirra
meira en nú, eða þar til þeir
Þröstur Sigtryggsson, skipherra á Ægi ásamt konu sinni, Guðrúnu Pálsdóttur, börnum þeirra þrem-
ur, og tveimur barnabörnum, t.f.v. Margrét Hrönn, Þröstur Rúnar, Þröstur Sigtryggsson, Guðrún
Pálsdóttir, Sigtryggur Hjalti, Sigtryggur örn og Bjarnheiður Dröfn. „
Timamynd: Gunnar
— Ykkur skipherrum á varð-
skipunum hefur verið tiðrætt
um skipstjóra freigátanna, og
ýmist nefnt þá „gentlemen” eða
kokkteildrengi. Hver er þín
skoðun, Þröstur, á þessum
skipstjórum?
— Ég hef ekki haft það mikil
samskipti við þessa menn, að ég
geti myndað mér skoðun á þeim
upp til hópa. Ég býst við, að á
freigátunum séu menn með
mismikla hæfileika, eins og alls
staðar. Hvað mig sjálfan áhrær-
ir þá get ég ekki annað sagt, en
að þeir hafi verið mjög tillits-
samir i sinum siglingum I nám-
unda við Ægi. Þeir hafa að visu
reynt að sigla fyrir okkur, neyða
okkur til að breyta stefnu, — og
ég hef látið það eftir þeim. Ég
hef breytt stefnu áður en til
áreksturs kemur.
— Robert Gerken, yfirmaður
freigátunnar Andrómedu, hælir
þér mjög sem skipstjóra. Hefur
þú átt einhver sérstök samskipti
við hann á miðunum?
— Nei, það get ég ekki sagt.
Hann var yfirmaður flotadeild-
ar Breta, og ég tel, að okkur á
Ægi hafi einm. tekizt dável upp
i þvi, að leika á hans flotavernd.
Við komum að brezku togurun-
um Ur ýmsum áttum, óvænt, og
náðum að klippa á togvira
tveggja togara I siðasta túr.
Brezku flotaskipin hafa siglt
með varðskipinu og reynt mis-
munandi grófar hindrunar-
siglingar. Skipstjórar þessara
skipa eru mismunandi lagnir og
misfljótir að tileinka sér ýmiss
siglingaratriði, þegar um svona
siglingar er að ræða.
— Hver er ástæðan fyrir þvi,
að varðskipunum hefur ekki
tekizt að klippa á togvira i jafn
rikum mæii siðustu vikur og þar
á undan? Eru freigátuskip-
stjórarnir kannski farnir að
þekkja ykkar herbrögð það vel,
að þeir geti komið I veg fyrir
klippingar?
— Nei, það liggur ekki i þvi,
Frh. á bls. 15