Tíminn - 14.01.1976, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 14. janúar 1976.
TÍMINN
7
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
í>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Glsla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalsíræti 7, simi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingaisimi, 19523. Verö I
lausasölu lir. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á'mánuði.
-— . Blaðaprent ii'.f:
Óskhyggja brezkra
stjórnvalda
Af hálfu brezkra stjórnvalda er reynt að túlka
viðbrögð islenzku rikisstjórnarinnar við ásiglinga-
tilraunum brezkra herskipa sem þreytumerki,
sprottin af þvi, að islenzku varðskipunum hafi ekki
tekizt um nokkurt skeið að klippa á togvira togar-
anna, sem hafi haldið sig innan verndarsvæðis
brezka flotans. Islenzka rikisstjórnin óttist, að Is-
lendingar séu að biða ósigur i þorskastriðinu, og
þvi gripi hún til örþrifaráða.
Hér skal ekki dæmt um, hvort þessi túlkun
brezkra stjórnvalda stafar fremur af sjálfsblekk-
ingu eða óskhyggju, en hvort tveggja væri jafn-
rangt. íslendingar hafa gert sér ljóst frá upphafi
þorskastriðsins, að það gæti orðið langt, og þvi bú-
ið sig undir það, að striðsgæfan gæti ýmist verið
hliðholl íslendingum eða Bretum. Þetta skiptir
ekki höfuðmáli, þegar upp verður staðið, heldur
hitt, hver úrslit lokaþáttarins verða. Hann ætla Is-
lendingar sér að vinna, og verða að vinna, ef lif-
vænlegt á að vera á íslandi i framtiðinni. Þess
vegna er það þrautseigjan og úthaldið, sem skiptir
öllu máli i þorskastriðinu. Sá verður sigurvegari,
sem þolir bezt að þreyja þorrann og góuna.
Brezk stjórnvöld skulu ekki telja sér trú um, að
brezkum sjómönnum þyki fýsilegt að veiða undir
herskipavernd á mjög takmörkuðu svæði. Það
þýðir ekki heldur að halda þvi fram, að islenzku
varðskipin valdi ekki truflun á veiðum Breta, þótt
ekki sé alltaf verið að klippa á togvira. Fyrir is-
lenzka sjómenn er það ekki heldur litilsvert, að
verndarsvæði herskipanna er ekki nema litill hluti
þess svæðis, þar sem brezkir togarar gátu áður
veitt óhindrað. Að sjálfsögðu geta Bretar náð ein-
hverjum afla með þessum hætti, en tölur þeirra
um aflamagnið tekur enginn alvarlega. Bretar eru
svo vanir að birta striðstölur, sem enga stoð hafa
átt i veruleikanum. I striðinu um Bretland munu
þeir t.d. hafa talið sig hafa skotið niður fimm sinn-
um fleiri flugvélar heldur en Þjóðverjar áttu alls i
siðari heimsstyrjöldinni.
Brezkum stjórnvöldum skal þvi sagt i mesta
bróðerni, að íslendingar eru fjarri þvi að gefast
upp. Georg Brandes sagði einu sinni um Islend-
inga, að þrennt væri mest á íslandi, eldurinn i iðr-
um jarðar, snjórinn á jöklunum og þráinn i Islend-
ingum. Það munu brezk stjórnvöld lika fá að reyna
ef þau halda áfram að reyna að eyðileggja lifsaf-
komu Islendinga.
Treystum sjólfum okkur
Óskhyggja Breta um uppgjafarhug Islendinga
kann eitthvað að stafa af því, að sumir stjórnar-
andstæðingar hafa verið að krefjast þess, að
Atlantshafsbandalagið eða Bandarikin leystu deil-
una við Breta á einni viku. I þessu felast vissulega
nokkur merki um óþreyju. Sjálfsagt er að reyna á
stuðning þessara aðila til hins itrasta. En þrátt
fyrir það er nauðsynlegt að hafa hugfast, að fyrst
og fremst verðum við að treysta okkur sjálfum og
halda óhikað áfram, þótt einhverjar vonir bresti.
Ef þorskastriðið á að vinnast, verður það fyrst og
fremst að vera verk íslendinga sjálfra. Timinn til
hafréttarráðstefnunnar styttist lika, og þá skapast
nýr möguleiki til að heyja striðið á nýjum vett-
vangi. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Tillögur Tindemans
um einingu Evrópu
Breytist Efnahagsbandalagið í ríki?
A FUNDI æðstu manna
Efnahagsbandalags Evrópu,
sem haldinn var I Paris 1972,
var ákveðið að stefna að þvi,
að bandalagið væri orðið
traust rikjasamsteypa
(European union) fyrir árslok
1980. Heldur þótti þó miða
hægt i þessa átt tvö næstu
árin, og var þvi samþykkt á
fundi æðstu manna i desember
1974 að fela Leo Tindeman,
forsætisráðherra Belgiu, að
vinna að álitsgerð um, hvemig
framkvæmdum yrði bezt
hraðað i þessum efnum.
Tindeman hefur siðan unnið
að þessari skýrslu, og tókst
honum að ljúka henni rétt
fyrir áramótin. Skýrslan var
svo birt opinberlega siðast
liðinn miðvikudag . Siðan
hefur hún verið verulega
rædd, bæði utan og innan
bandalagsins. Yfirleitt fær
skýrslan góða dóma að þvi
leyti að hún sé raunsæ og taki
tillit til mismunandi ástæðna i
a ð i ld a r 1 ö n d u m Efna-
hagsbandalagsins. Undirtekt-
ir hafa verið jákvæðar i flest-
um löndum Efnahagsbanda-
lagsins, nema helzt i Dan-
mörku og Bretlandi. Dönum
virðist litast fremur illa á að
togast inn i nýtt stórveldi, þar
sem áhrif Dana munu fara
minnkandi eftir þvi sem sam-
eining rfkjanna verður nánari.
Danir virðast eiga eftir að
reyna , að það er auðveldara
að ganga i slikt bandalag en að
komast úr þvi, ef snúa ætti til
baka.
Aður en vikið er að skýrsl-
unni, þykir rétt að kynna
Tindeman nokkrum orðum.
Hann er 53 ára gamall og
hefur um skeið verið einn af
helztu leiðtogum Kristilega
flokksins i Belgiu. Siðan i april
1974 hefur hann verið forsætis-
ráðherra i samstjórn Kristi-
lega flokksins og Frjálslynda
flokksins, en áður var hann
varaforsætisráðherra i sam-
stjórn Kristilega flokksins og
sósialdemókrata. Þar áður
var hann landbúnaðarráð-
herra. A árunum 1965-1973 var
hann formaður i samtökum
kristilegra flokka i Evrópu og
kynntist sem slikur mörgum
helztu stjórnmálaleiðtogum i
Efnahagsbandalagsins.
TINDEMAN leggur mikla
áherzlu á, að höfuðáherzlu
verði að leggja á aukið sam-
starf i efnahagsmálum, gjald-
miðilismálum og félagsmál-
um..Þannig verði að ná fram
verulegum árangri, sem al-
menningur taki eftir. Að
öðrum kosti festi Evrópuhug-
sjónin ekki nægilega rætur hjá
almenningi, en það sé frum-
skilyrði þess, að hún heppnist.
Hann segist gera sér ljóst, að
þessu marki verði að ná i
áföngum, og það verði að gera
mismunandi kröfur til þátt-
tökurikjanna, eftir þvi hvar
þau eru stödd efnahagslega.
Þannig verði Bretland, Irland
og ttalia að njóta vissra
undanþága og hljóta vissa að-
stoð frá hinum þátttökurikjun-
um. Samstarf um efnahags-
málin sé hinsvegar ekki
einhlýtt, og það geti ekki dafn-
að nægilega, nema nánara
samstarf takist á öðrum svið-
um, og þó einkum á sviði utan-
rikismála. Samstarfið geti
ekki blessazt inn á við, nema
það sé lika náið út á við. Eink-
um telur Tindeman mikil-
vægt, að samstarfið út á við sé
Leo Tindeman
náið á fjórum sviðum: 1 fyrsta
lagi er þar um að ræða afstöð-
una til nýrrar efnahagslegrar
alþjóðlegrar samvinnu (þar
undir viðskipti við þróunar-
löndin). I öðru lagi um afstöðu
efnahagsbandalagsrikjanna
til Bandarikja Norður-Ame-
riku. 1 þriðja lagi afstöðuna til
varnarmálanna. I fjórða lagi
afstöðuna til deilna og átaka,
sem muni risa upp i ná-
grannarlkjum Efnahags-
bandalagsrikjanna. Tindeman
leggur áherzlu á, að samstarf
um varnarmálin sé sérstak-
lega mikilvægt. Nú sé öryggi
Efnahagsbandalagsrikjanna
tryggt með samstarfinu i At-
lantshafsbandalaginu (írland
er að visu utan þess), en óvist
sé, hve lengi það haldist, og
Efnahagsbandalagsrikin þurfi
að geta orðið sjálfum sér nóg i
þessum efnum, m.a. á sviði
hergagnaframleiðslu. Þetta
verði hins vegar ekki gert i
einu vetfangi, heldur verði
þetta að þróast stig af stigi.
TINDEMAN leggur þannig
til, að samstarf verði aukið á
öllum sviðum, og ríkin sam-
einist smátt og smátt á þann
hátt. Þetta telur hann þó ekki
fullnægjandi, heldur þurfi að
gerast breyting á sjálfu skipu-
lagi bandalagsins. Hann telur,
að æðstu menr. rikjanna þurfi
að halda a.m.k. þrjá fundi á
ári, i stað tveggja nú, og að á
fundum þeirra eigi að marka
meginstefnuna. Þá eigi fundir
æðstu manna að gera tillögur
um formann stjórnarnefnd-
arinnar, sem hefur daglegar
framkvæmdir með höndum i
samræmi við stefnumótun
þjóðarleiðtoganna, og þing
bandalagsins eigi siðan að
staðfesta útnefningu hans.
Formaðurinn tilnefnir siðan
aðra stjórnarnefndarmenn, en
þeireru nú tilnefndir af hinum
ýmsu þátttökurikjum. Þannig
verður stjórnarformaðurinn
eins konar forsætisráðherra
Efnahagsbandalagsins og
nefndarmennirnir eins konar
ráðherrar hans. Þá leggur
Tindeman til að neitunarvald
einstakra rikja verði smám
saman látið hverfa úr sögunni
að sú skipan komist á, að
minnihluti verði að beygja sig
fyrir meirihlutanum. Vafalitið
er þetta stærsta breytingín,
sem felst I tillögum hans. Þá
leggur hann til að völd þings-
ins verði aukin, og að það
verði kosið beinum kosningum
i þátttökurikjunum, en fulltrú-
ar á það ekki valdir af þjóð-
þingunum, eins og nú er.
Raunar er búið að ákveða á
fundi æðstu manna banda-
lagsins, að þessari skipan
verði komið á fyrir 1978, og
hafa öll þátttökurikin þegar
fallizt á þá breytingu, nema
Bretland og Danmörk, en bú-
izt er við þvi, að þessi lönd
muni einnig gera það.
Ljóst er af þessu að yrði
farið eitir öllum tillögum
Tindemans, yrði miklu fremur
rétt að tala um Efnahags-
bandalagið sem riki eða
rikjasamsteypu en bandalag.
Að undanförnu hefur þróunin
lika stefnt i þá átt, en stórum
hægar en Tindeman gerir ráð
fyrir.
Eins og áður segir, hefur
skýrslunni verið framur vel
tekið i flestum löndum Efna-
hagsbandalagsins, nema helzt
i Danmörku. Anker Jörgensen
forsætisráðherra hefur m.a.
lýst yfir þvi, að hann sé ekki
sammála öllum atriðum
skýrslunnar, en stjórnin muni
láta semja sérstakt álit um
hana og leggja það fyrir utan-
rikismálanefnd þingsins.
Kjeld Olesen, talsmaður
sósialdemokrata i þinginu.
hefur sérstaklega lýst sig and-
vígan þvi, að neitunarvaldið
verði afnumið. Þá hefur Mog-
ens Glistrup tekið skelegga
afstöðu og sagt, að ekki komi
til mála að samþykkja ýmsar
hugmyndir Tindemans. nema
að undangenginni þjóðarat-
kvæðagreiðslu.
Þ.Þ