Skinfaxi - 01.02.1992, Blaðsíða 7

ÍÞRÓTTAÞJÁLFUN
kynþroskaskeiðinu hefst framleiðsla
kvenhormóna sem valda því að tíðir
hefjast hjá stelpum. Þjálfarinn þarf að
hafa kunnáttu til þess að geta leiðbeint,
útskýrt og rætt í einlægni um alla þessa
líffræðilegu þætti og vandamál sem
þeim geta fylgt. Utskýrið það tíma-
bundna forskot sem bráðþroska ungl-
ingar geta náð í íþróttum og þau
vandamál sem geta komið til vegna
þess, bæði fyrir þeim sem eru sein-
þroska og ekki síst fyrir þeim sem njóta
þessa forskots tímabundið vegna stærri
og sterkari vöðva, en ekki ástundunar
við æfingar eða meiri hæfileika.
Kraftþjálfun
Eins og áður sagði verður líkami
unglinganna á kynþroskaskeiðinu hæfari
til kraftátaka vegna stærri vöðva.
Aherslan á þesskonar æfingar eykst því
hlutfallslega frá því sem áður var. Farið
þó varlega í kraftþjálfunina og hafið sem
reglu að unglingamir vinni sem mest
með eigin líkama, framkvæmi æfmgamar
með réttri tækni og að æfingar sem valda
miklu álagi á hrygginn, s.s. lyftur upp
fyrir höfuð, mæti afgangi meðan
unglingamir em að vaxa. Hafið æfing-
amar einfaldar í framkvæmd, leggið fyrst
áherslu á kraftþolið, og að endur-
tekningamar séu margar og mótstaðan
lítil. Síðar ætti að auka vægi snerpukrafts
og þá er lögð áhersla á hraða hreyfinga í
æfingunum, endurtekningunum fækkað
og mótstaðan áfram lítil. Ahersla á
þjálfun hámarkskrafts ætti að hefjast eftir
að lengdarvexti lýkur.
Þolþjálfun
Vegna stærri öndunarfæra eykst
þolhæfni unglinganna á kynþroska-
skeiðinu og er mjög mikilvægt að þjálfa
þolþáttinn á meðan á þessu þroskaferli
stendur. Oft eiga unglingar, sérstaklega
stúlkur, erfitt með þolæfingar vegna
skyndilegrar þyngdaraukningar á þess-
um aldri. Reynið að útskýra mikilvægi
þolæfinganna, þó erfiðar séu, og að
verið sé að leggja grunninn að góðu þoli
það sem eftir er ævinnar. Áhersla á
loftháðar æfingar ætli að vera í fyrir-
rúmi. Loftháðar æfingar eru t.d. hlaup
og hlaupaleikir af ýmsu tagi sem standa
yfir í langan tíma, frá 5-10 mín. upp í
20-30 mín. Hraðinn í hlaupunum ætti að
vera þannig að ekki myndist mjólkur-
sýra í vöðvum viðkomandi. Áhersla á
loftfirrta þjálfun ætti alls ekki að vera
mikil, þó svo að í lagi sé að kynna hana
lítillega á þessum árum.
Liðleikaþjálfun
Áhersla á liðleikaþjálfun ætti að vera
mikil meðan vöðvarnir eru í örum vexti
og fyrstu verulegu kraftþjálfunaræfing-
arnar eru lagðar fyrir. Liðkandi upp-
hitunaræfingar í upphafi hvers æfing-
atíma og teygjuæfingar til þess að auka
liðleika í lok hverrar æfingar ætti að
vera ófrávíkjanleg regla. Leggið áherslu
á liðleikaæfingarnar þegar vöðvamir eru
heitir og að rétt sé farið að við teygju-
æfingar og beitingu líkamans. Sé lið-
leikaþjálfuninni sinnt vel á vaxtar-
skeiðinu eru minni líkur á meiðslum,
viðkomandi þolir meira álag í þjálfun og
á auðveldara með að framkvæma tækni-
lega flóknar hreyfingar og æfingar og
meiri likur eru til þess að viðkomandi
eigi auðvelt með að viðhalda nægilegum
liðleika undir miklu æfingaálagi á
fullorðinsárum.
Tækniþjálfun
Hlutfall tækniþjálfunar af heildar-
þjálfuninni minnkar við aukna áherslu á
kraft og þolaukandi æfingar. Tækni-
þjálfunin ætti að miðast við að viðhalda
áður lærðri tækni. Ört stækkandi vöðvar
þurfa að laga sig að fióknum hreyf-
ingum. Gefið ykkur góðan tíma við
tækniæfingamar og gefist ekki upp þótt
á móti blási um tíma. Reynið ætíð að
tengja kraft- og tækniæfingar saman
þannig að léttar tækniæfingar komi inn
á milli kraftæfinga, t.d. meðan á hvfid
stendur.
Sérhæfing hefst -
fjölþætt þjálfun áfram
Þegar hér er komið á þroskaskeiðinu
er mjög líklegt að í ljós komi hvar hæfi-
leikar einstaklinganna liggja til árangurs
í íþróttum. Það er þjálfarans að hjálpa
unglingunum við að meta stöðu sína og
ákveða hvert skal stefna. Unglingamir
ættu að einbeita sér meira að ákveðinni
íþróttagrein eða greinaflokki en halda
áfram að æfa margar greinar á meðan til
þess að tryggja fjölbreytta þjálfun sem
er bráðnauðsynleg á þessum ámm eins
og áður. Þjálfarinn þarf að hjálpa ungl-
ingunum við að meta hæfileika sína til
hámarksárangurs í íþróttum og í hvaða
greinum viðkomandi er líklegastur til
þess að ná árangri í. Það verður síðan
einstaklingsins sjálfs að velja endanlega
grein. Það ræðst oft af félagsskapnum,
starfi í viðkomandi iþróttadeild og gæð-
um þjálfunarinnar fremur en hæfileikum
til þess að ná langt í viðkomandi íþrótta-
grein.
Enn og aftur, þjálfarar og leiðbein-
endur, takið tillit til einstakra þarfa og
verið til staðar fyrir unglingana, bæði í
gleði og sorg.
i TTTT ?
Skinfaxi
7