Samvinnan - 01.04.1959, Blaðsíða 8

Myndirnar eru úr kvikmyndinni Stríð og friður, sem gerð var eftir samnefndri
sögu Tolstoys. Hér að ofan sést lið Napóleons á leið yfir brúna á ánni Beresina,
en kúlur Rússa bylja á brúnni. Þar fórust 12 þúsund manns.
Síðastliðinn vetur var kvikmyndin
,,Stríð og friður“ sýnd í Tjarnarbíói í
Reykjavík. Kvikmyndin var gerð eftir
samnefndri sögu Leo Tolstoys, sem er
eitt af frægustu verkum heimsbók-
menntanna og fjallar að nokkru unr
undanhald hinna miklu herja Napóle-
ons frá Moskvu.
Þessi kvikmynd varð þeim er hana
sáu mjög minnisstæð. Þar var reynt að
bregða upp mynd af þeim hörmungum,
sem urðu á vegi hersins og blöskraði
mörgum, sem á horfðu. Sú mynd gefur
þó sjálfsagt ekki ljótari hugmynd um
undanhaldið en það í ranninni var.
Þann 14. september stóð hinn mikli
her að lokum framan við sjálft helgasta
takmarkið.
Framsveitirnar nániu staðar á hárri
hæð. Framundan var borgin, grá og ó-
endanleg og yfir hana gnæfðu turnar,
sem voru eins og gylltir laukar i laginu.
Þarna var Moskva, loksins.
Augu Napóleons staðnæmdust við
turna, sem voru hærri en allir aðrir —
þar var sjálf Kreml. Svo kinkaði hann
kolli, ánægður vel og sveiflaði sér úr
söðlinum. Nú var hann tilbúinn að taka
á móti sendiboðum frá hinum sigruðu.
Þetta var hápunktur mesta leiftur-
stríðs sögunnar á þeim tíma. Herinn
hafði á 82 dögum lagt 1100 kílómetra
að baki og þó átt í stöðugum orrustum.
Það var geysilegur hraði fyrir her, sem
að mestu leyti samanstóð af fótgöngu-
liði. Síðan Dareios Persakonungur hélt
með sinn her til Grikklands í gamla
Hrakför Napoleons mikla
til Rússlands 1812
Napoleon lagöi af staö
med 500 þúsund manna
lið. Þar af komu aðeins
1 þúsund manns til
baka eftir ótrúlegar
mannraunir á
sléttum Rússlands
daga, voru ekki spurnir um svo stóran
her. A nokkrum dögum var hálf milljón
manna flutt yfir fljótið Njemen. Megn-
ið af þessum herjum var frá undirokuð-
um löndum Napóleons í Evrópu: Prúss-
landi, Austurríki, Italíu, Póllandi, Sax-
landi og Westfalen. En hinn harði
kjarni herjanna voru frönsku hersveit-
irnar, sem hingað til höfðu aldrei verið
sigraðar. Ef til vill var sá orðrómur
haldbezta vopn þeirra.
Herirnir höfðu barizt áfram gegn um
ríkið og sumarhitann á rússnesku slétt-
unum. Þeir höfðu rekið Rússa á undan
sér og neytt þá til orrustu við Borodino.
Napóleon hafði að vísu sigrað, en sigur-
inn var dýrkeyptur: 35 þúsund af her-
mönnum hans lágu dauðir eða hættu-
lega særðir á vígvellinum áður en opn-
aðist leiðin til Moskvu. En nú stóð
hann framan við borgarhliðin.
Napóleon Bonaparte h'afði yndi af
að sjá fursta og fulltrúa hinna sigruðu
beygja sig í duftið fyrir sér. En sendi-
nefndin frá Moskvu var merkilega sein
á sér.
Keisarinn varð óþotinmóður og að
lokum sendi hann menn áleiðis til að
flýta fyrir þeim. Þeir komu aftur með
boðskap, sem lét svo furðulega í eyrum,
að Napóleon hélt þegar af stað inn í
Moskvu til að sjá með eigin augum, en
þar var sama sagan: Hvergi fannst mað-
ur. I höllum og hreisum, kirkjum og búð-
um var aðeins þögnin til staðar.
Keisarinn hélt innreið sína í Kreml,
þar sem zarinn hafði aðsetur sitt. Klukk-
8 SAMVINNAN