Fálkinn - 04.12.1937, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
Bobrikoff — böðull Finnlands
og Dagmar keisaraekkja.
Nýlega hafa fundist merkiieg brjef, sem farið hafa
milli Dagmar keisaraekkju og sonar hennar, Niku-
lásar hins síðasta Rússakeisara. Brjefin lýsa þeim
báðum vel og sýna, að gamla konan hefir haft betri
skilning á því, sem var að gerast, en hinn sljógi
keisari, sem jafnan Ijet stjórnast af spiltri hirð-
mannaklíku sinni.
taka grísk-kaþólska trú og fjekk
Danska prinsessan Dagmai'
Kristjánsdóttir níunda liefir
fengið betri dóma hjá eftirtíð
sinni en flestár drotningar Rúss-
lands. Vera má, að þeir dómar
hafi meðfram mótasl af samúð
rneð henni í raunum hennar,
sem voru henni þungbærar á
efri árum, en þó mun hitt ráða
meiru, að Dagmar hefir verið
mannkostamanneskja og miklu
frjálslyndari en hið rússneska
umhverfi hennar. Ýmsar sann-
anir eru til fyrir þessu og ein
sönnunin felsl í liinu merkilega
brjefi hennar, sem fer hjer á
eftir og hún skrifaði syni sínum
Nikulási keisara öðrum úlaf
Bobrikoff landsstjóra Rússa í
Finnlandi. Hefir brjef þetta ný-
lega orðið lieyrum kunnugt og
er hið merkilegasta plagg, eigi
síður en brjef keisarans er lýs-
ir mæta vel þessu viljalausa ó-
menni, sem, að vísu mun liafa
vitað greinarmun góðs og ills en
aldrei hafði þrek til að gera
það sem rjett var. Það er tákn-
rænt fyrir liann, að þegar liann
svarar hinu alvöruþrungna
brjefi móður sinnar þá byrjar
liann með því að fárast yfir
Dagmar --- eða Maria Feodnromia
keisaraekkja.
því að bafa mist hundinn sinn!
Seppinn var honum mikilsverð-
ari en hagur ríksins.
Bobrikoff var rússneskur
hershöfðingi og var skipaður
landstjóri í Finnlandi árið 1898.
Finnland var þá rússneskt stór-
hertogadæmi og nú átti Bobri-
koff að gera það rússneskt og
undirbúa algera innlimun þess
i alríkið. Að þessu vann hann
svo ósleitilega að hann þver-
braut þráfaldlega stjórnarskrá
þá, sem Finnlendingar höföu
fengið af hendi keisarans.
Hann nam úr gildi landdagimf
finska og þar með alla íhlutun
Finnlands um eigin málefni sín,
liann takmarkaði prentfrelsið
og innleiddi ritskoðun, bannaði
fjelagsskap og fundi svo frek-
lega, að jafnvel vísindáfundi
mátti ekki halda nema með
ltyfi hans. Embættismenn sem
ekki lölnðu rússnesku voru
umsvifalaust settir af. Árið 1908
fjekk hann raunverulegt ein-
ræðisvald og sendi þá and-
stæðinga sína hópum saman til
Síberíu. Aðfarir hans vöktu
gremju um allan heim — en
keisarinn ljet þctta gott heita.
Loks stóðust Finnar ekki mátið
og 16. júní 1901 skaut finski
stúdentinn Schaumann Bobri-
koff lil bana og sjálfan sig á
eftir. Er Schaumann tignaður
sem þjóðhetja siðan.-------
bað er gegn þessum aðförum
í Finnlandi sem Dagmar snýr
sjer í brjefinu til sonar síns.
Brjef hennar er skrifað 14.
október 1902, eftir að ákveðið
liafði verið að veita Bobrikoff
cinræðisvald. Dagmar var þá
orðin 55 ára og hafði verið
ekkja i átta ár, en ljet sig stjórn
málin allmiklu skifta, því að
hún treysti lítt syni sínum og
jiað hafði faðir lians sömuleið-
is gert. Honum liafði verið það
mikið áhyggjuefni, að Nikulás
tæki við völdum, jiví að hann
væri enginn maður til þess. —
Dagmar varð heitmey Nikulás-
ar ríkiserfingja Rússa árið 1861
aðeins 17 ára, en hann dó ári
síðar og var hún þá gefin Al-
exander bróður lians, hinum
nýja i-íkiserfingja og giftist hon
um árið 1866 og varð jiá að
nafnið Maria Fe.odorovna. Árið
1881 drápu anarkistar tengda-
föður hennar og tók Alexander
maður hennar þá ríki nndir
nafninu hinn þriðji. Faðir lians
hafði verið frjálslyndur maður
og liafði viðleitni á umbótum í
ríki sínu en í tíð Alexanders
III. sótti i gamla liorfið og Jió
enn betur eftir að hann Ijest
árið 1894 og hinn þreldausi
vingull Nikulás tók völdin.
Dagmar bafði ekki verið
gæfumanneskja en jió biðu
hennar mestu harmarnir henn-
ar í eltinni, er sonur liennar, tók
við völdum,drotningin og börn
jieirra öll voru lekin af lífi aust-
ur í Síberíu eftir að bolsjevikar
náðu völdum. Henni var þó
jiyrmt og var hún flutt til Krim
og höfð þar í gæslu ■ uns Eng-
lendingum tókst að koma henni
úr landi. Fluttist hún j)á til Dan-
merkur og dó jiar í hárri elli
i sumarhöll sinni á Hvidövre,þar
sem hún hafði lifað ánægju-
legustu daga æfi sinnar.
Dagmar elskaði Finnlendinga
og unni Jieim alls góðs og tók
því sjer sárt hve hundeltir og
kúgaðir þeir voru undir stjórn
Bobrikoffs. Hún grátbænir son
sinn í brjefinu að hætta Jiessu
grimdaræði, reyuir að finna
orð, sem vekji tilfinningar hans,
reynir að sannfæra hann um,
að hann sje að drýgja glæp. En
hann hefir talað við Bobrikoff
og sannfærst um, að bann geri
aðeins það, sem rjett er.
Maðurinn sem keisaraekkjan
lcallar Björneborg og' sem hafði
reynl að koma vitinu fyrir keis-
arann, var Fredrik Björnberg
Iandstjóri í Vasa. Hann hafði
alist upp í Pjelursborg, verið i
lífverði keisarans og var kunn-
ingi hans á yngri árum. Hann
fór þrásinnis til Pjetursborgar
lil Jiess að tala máli Finnlend-
inga við keisarann. „Elias nokk-
ur Launrok“ sem Dagmar minn-
ist á, var Elias Löroth, hinn
l'rægi endurvekjandi „Kale-
vala“-kvæðanna.
Hjer kemur svo brjef keis-
araekkjunnar:
Jeg skrifaði áðuv til að segja
f)jer lwe vænl mjer þótti þegar
jeg heyrði að Bobrikoff œtti að
víkja úr sessi. En nú hefi jeg
frjett með örvætingn og
gremju — um allar þær aðgerð-
ir, sem hann leggur til við þig
að framlwæma skuli, og sem
þú hefir lagt blessun þína yfir.
Og hjer sit jeg sorgmædd og
vonsvikin.
Mjer er það fullkomin rdð-
gáta hvernig þú, elsku góði
Nicky minn, sem ávalt hefir
haft svo næma tilfinningu fyrir
rjettlætinu, fæst nú til að láta
leiða þig og blekkja þig af öðr-
um eins lygara og Bobrikoff!
Og vonbrigði mín eru þvi meiri
fyrir þá sök, að seinast þegar
við ræddum um þetia mál —
það var í mars í skrifstofu þinni
i Vetrarhöllinni — þá lofaðir
þú mjer að skrifa honum og
skipa honum að hægja á sjer.
Þú manst þetta áreiðanlega ■—:
jeg stóð upp og þakkaði þjer
fyrir loforðið með kossi.
En síðan þetta skeði hefir
liann sjálfur verið á ferð í Pjet-
ursborg og hefir tekist að telja
þjer hughvarf og snúa þjer í
öllum atriðum. Þú hefir hvað
eftir annað lýst yfir því, að þú
ætlaðir þjer ekki að gera nein-
ar breytingar á stjórn Finn-
lands, og að þetta væri fastnr
ásetningur J/inn — og nú gerir
þú þveröfugt. Þar í landi, sem
alt gekk svo vel, og fólkinu leið
vel og var áinægt, er nú alt
brotið niður, öllu breytt, þið sá-
ið sæði óróa og haturs — og
alt er þetta gert i nafni svo-
Sikutás II. siðasti keisari Rússlands,