Eimreiðin - 01.04.1938, Blaðsíða 115

Rimheibin
*';i ut Licstöl: UPPRUNI ÍSLENDINGA SAGNA. Iijörn Guðfinnsson
liýddi. — Reykjavik. MCMXXXVIII. (Bókadeild Menningarsjóðs.) —
Hej-rst hafa raddir uin það upp á síðkastið, að lestur íslendinga sagna
fíeri minkandi ineð þjóðinni, og er það að visu að sumu leyti cðlilegt
sdkum aukins lestrarefnis af öðru tagi, en má þó teljast illa farið, slik
ngaitisrit sem liinar heztu þeirra eru og lestur þeirra nauðsj-nlegur til
andlegrar auðgunar og viðhalds tungunni. Þetta rit, sem hér um ræðir,
er vel til ]>ess fallið að vekja áhuga á lestri íslcndinga sagna og greiða
Ur ýmsum vandaspurningum í sambandi við þær, t. d. því, hvort, eða að
nve miklu lejti, ]>ær séu skáldskapur eða sögulegur sannleiki.
Það hefur verið mikil tizka með fræðimönnmn nú um skeið að telja
Islendinga sögur að miklu lej-ti skáldsögur og rengja sem mest sann-
frieði þeirra. Hafa verjendur sögulcgra sannindá ]ieirra liaft að þvi lej-ti
örðuga aðstöðu, að hliðstæður hefur vantað. Nú sýnir Knut Licstöl fram
a l>að með samanburði við abessinskar og (einkum) norskar bj-gðasögur,
scm geymst liafa, óbrjálaðar í aðalatriðum, frá þvi um 1600 og fram á
tuttugustu öld, að slikar sögur bafa getað varðveizt nokkurnveginn réttar
a Islandi i fornöld, þó að þær bali gengið i munnmælum kringum 300 ár.
'msar fleiri stoðir renna og þar undir, að meginhluti hinna beztu (áreið-
anlegustu) íslcndinga sagna sé sögulega sannur, — sé, i einu orði sagt,
sagnfrœði, eins og þeim var óefað fj-rst og fremst ætlað að vera, þó að
niargt i meðferð efnisins beri á séi- skáldskaparblæ.
Mikilvægt er það líka, að liér er sýnt fram á það, að sagnalist af svip-
uðu tagi og íslendinga sögur hefur blómgast með Norðmönnum fram á
lienna dag, og því auðsætt, að Islendinga sögur eru sprotnar upp úr lik-,
Uru eða svipuðum jarðvegi og ]iess vegna 'óþarfi að leita fyrirmýhda
beirra í keltneskum (írskuin) sögnum, scm eru íslendinga sögum miklu
fjarskjldari en l>ær norsku sögur, sem liér um ræðir. Höf segir þó rétti-
leSa, undir bókarlok: „Þær (]>. e. íslendinga sögur) eru einstaðar, af þvi
að i þeim, — og aðeins í ]>eim, — komst hin forna germanska frásagn-
arIist óhrcytt á bókfellið. Þær eru og einstæðar af þeim orsökum, að á
Islandi náði frásagnarlistin glæsilegri ]n-oska en hún hefur sennilega náð
Uokkurn tima annars. Þær Jiafa sérstöðu i ölluni bókmentum miðaldanna.
I’eini verður ckki skipað þar i neinn flokk. Með sérstöðu sinni bera þær