Stúdentablaðið - 01.05.1995, Blaðsíða 14

Bls. 14
STUDENTABLAÐIÐ
STBL. • Maí 1995
Orðræða um aðild
eftir Gauta Sigþórsson og Mikael S. Mikaelsson
Avordögum birtist hér i blaðinu grein okkar,
„Þar drjúpa frankar og mörk úr hverjum
sjóði." Hún var skrifúð til höfuðs frekar
dapurlegri umræðu háskólanema um aðild
íslands að ESB. Vió röktum þar efasemdir
okkar um ávinning þess að ísland gengi í Evrópu-
sambandið. Hrafn Amórsson brást við með grein-
inni „Ei er það gálkn þar sem drjúpa frankar og
mörk úr hverjum sjóði“ (Stbl. 4.tbl. apríl ‘95), um
það hve „eðlilegt og sjálfsagt það er að ríki Vest-
ur-Evrópu eigi með sér
einn samstarfsvettvang.“
Hraftt fór þar, eins og tit-
illinn bendir til, nokkmm
orðum gegn grein okkar.
Því miður tókst hann
ekki á við okkar helstu
efasemdir. Þess vegna
viljum við svara Hrafni
stuttlega og skýra and-
stöðu okkar við ESB-að-
ild aðeins nánar.
aðrir“ með eftirfarandi orðum: „ Varnarmál að-
ildarrikja ESB eru ekki rœdd á vettvangi ESB.
Það gera flest þeirra í NA TO og [...] VES en fjög-
ur eru hlutlaus (þó að það orð haft i sögunni
gjarnan reynst blekking). Ef ísland gengi í sam-
bandið yrði því ekki aðeins auðvelt að halda her-
lausri sérstöðu sinni; það yrði ekki einu sinni
minnst á það í aðildarviðrœðunum. “ Þetta er ein-
faldlega rangt hjá Hrafni, eins og heimildir sýna.
í ritlingnum Europe in a Changing World segir að
um rökstudda vantrú á að hún muni henta íslend-
ingum í framtíðinni.
Upplognir nýbúar
Hrafn fordæmir hömlur íslendinga á ijórfrelsi
ESB: vöru- og þjónustuviðskiptum, fjármagns-
flutningum og fólksflutningum. Einhver hefur
greinilega gleymt að segja Hrafni Arnórssyni frá
samingnum um evrópskt efnahagssvæði (EES):
„Þœr [hömlurnar] hafa þó ekki verið algjörar og
Vilji fólksins
Hrafn heldur því fram að
í skoðanakönnunum hafi
„ítrekað komið fram [...] að milli 60 og 70%
landsmanna vilja aðildarumsókn ", en bendir á að
samt hafi Alþýðuflokkurinn, sem hafði aðildar-
umsókn sem stefnumið, aðeins fengið 11,4% at-
kvæða. „88,6% luku augunum fyrir málefnum og
kusu sinn gamla fokk. Það hundseðli þorra ís-
lendinga fordœmi ég. “ Eina forsenda þessa
„hundseðlis" er sú að vera ósammála Hrafni Arn-
órssyni. Hann virðist ekki geta ímyndað sér að
þjóðin hafi skynsamlega getað talið önnur stefnu-
mál vega þyngra í þingkosningunum. Evrópumál-
in voru ekki aðalatriði þessara kosninga. Þó
Hrafni finnist það súrt þá er alger óþarfi að vera
með dónaskap. Að skrifa ósigur Alþýðuflokksins
á reikning „hundseðlis" þorra íslendinga vinnur
örugglega ekki fleiri kjósendur á hans band.
löndum. Samt segir Hrafn sjálfur, einni setningu
framar, að það hafi úrslitaþýðingu fyrir Evrópu-
umræðuna að henni sé haldið málefnalegri.
„[S]terkustu rök Nei-sinna í Noregi [voru] þau að
ESB vœri Dýrið í Opinberunarbókinni. “ Þetta er
fýndið, en rangt. Hrafn ætti að vita að untræðan í
Noregi, Svíþjóð og Finnlandi snerist um raun-
veruleg málefni á báða bóga. Dæmi hans eru und-
antekningar sem allstaðar koma upp í stjórnmála-
baráttu. Að gera þau að samnefnara nei-sinna á
Norðurlöndum er óvirð-
við stjórnmálaum-
íng
ræðu bæði hér og
nágrönnum okkar.
hjá
I
I
I
I
Evrópuumræðan í íslandi hefur allt of mikið snúist um fisk. Mörgum þykir nóg um
Hernaður
Okkar afstaða til hemaðarmála ESB er auðskilin.
Ríkjasamband með herveldi innanborðs má sjálft
líta á sem herveldi, summu hluta sinna. Hrafn
svarar fúllyrðingu okkar að „sem þegnar ESB
yrðu íslendingar kvaddir til herþjónustu eins og
í kjölfar Maastricht-sáttmálans verði ákvarðanir
um vamarmál teknar á vettvangi ESB. Undir það
mun Vestur-Evrópusambandið (VES) síðan falla:
„ Under the terms of the Maastricht Treaty, the
Twelve also agreed to work towards the framing
of a common defence policy and to integrate the
WEU [VES] into the EC's future decision-taking
procedures in this area. “ [Europe in a Changing
World; The extemal relations of the European
Community. ISBN 92-826-6046-X, útg.:
Commission of the European Communities, 1993.
Bls. 17].
Innan ESB gætum við ekki staðið utan þessarar
öryggisstefnu. Við yrðum kannski herlaus, en
ekki hlutlaus. Munum að stuðningur í hemaði er
margskonar, ekki bara mannafli heldur líka pen-
ingar, matvæli, sérfræðiaðstoð (hjúkrunarfólk,
verkfræðingar, tæknifólk) og ýmis önnur bein og
óbein þátttaka, þrátt fyrir alla „herlausa sérstöðu".
Maastricht sáttmálinn á að tryggja ESB sameigin-
lega öryggisstefnu; „ the ultimate instrument of
international diplomacy" (sama rit, 17). Við höf-
hefur sem dœmi undanfarna áratugi alltaf slœðzt
hingað eitthvert fólk bœði frá Evrópu og Ameríku
og hlotið inngöngu í sumfélag okkar. Það fólk
heftr oftar en ekki reynzt vel, orðið hér nýtir
þegnar og alið upp dugandi börn. Greinarhöf-
undarnir áðurnefndu [GS og MSM] œttu örugg-
lega ekki að gera lítið úr því. “ (innskot
GS/MSM). Við sögðum hvergi neitt um innflytj-
endur. Það skýtur skökku við að Hrafn, sem þyk-
ist skrifa gegn villandi Evrópuumræðu, skuli ekki
fínna nein betri svör en að ljúga upp á okkur ný-
búafælni.
Kjarni málsins
Fyrri grein okkar viðr-
aði efasemdir um að Is-
lendingar muni græða
eins mikið á Evrópu-
sambandinu og margir
virðast halda. Við get-
um ekki lagt trú á þá
sannfæringu að ísland
geti gengið inn án þess
að semja um stærstu
auðlind þjóðarinnar, fiskimiðin. Ekkert fæst ó-
keypis. Ef sú tilhugsun hefur valdið einhverjum
Evrópusinnum óþægindum, þá er það gott. Samt
hefur ekkert málefnalegt svar birst við því á síð-
um Stúdentablaðsins, því miður. Ef einhverjum
hópi er það skylt og sjálfsagt að ræða Evrópumál-
in á siðaðan máta þá eru það stúdentar við Há-
skóla íslands.
I
I
I
I
I
Mannasiðir
Með svo mikilvægt málefni í höndunum er það
sorglegt að málsvari ESB-aðildar, Hrafn Amórs-
son, skuli ekki meta andmælendur sína meira en
svo að skella okkur öllum undir einn hatt. Hann
lýkur grein sinni á því að gera sænskar samsæris-
kenningar um ferjuslysið á Eystrasalti, djöflaótta
norsks söfnuðar og hommafælni einstakra Svía að
samnefnara fyrir rök ESB-andstæðinga á Norður-
Að skrifa ósigur Alþýðuflokksins á reikning
„hundseðlis“ þorra íslendinga vinnur örugglega
ekki fleiri kjósendur á hans band
Það skýtur skökku við að Hrafn, sem þykist skrifa
gegn villandi Evrópuumræðu, skuli ekki finna
nein betri svör en að ljúga upp á okkur nýbúa-
fælni
Ekkert fæst ókeypis. Ef sú tilhugsun hefur valdið
einhverjum Evrópusinnum óþægindum, þá er það
gott
I
I
I
I
- Aldarháttur
eftir Ármann Jakobsson og Sverri Jakobsson
KLAUSUR
Eric Hobsbawm. Age of Extrem-
es. The Short Twentieth Century,
1914-1991. Michael Joseph Ltd,
London 1994.
Því hefur stundum verið haldið fram
að sagnfræðingum fari best að fjalia
um fortíðina. Þegar að samtíðinni
komi förlist þeim á hinn bóginn iðu-
lega, þeir sjái ekki skóginn fyrir
trjánum og stundum ekki trén heldur
vegna eigin fordóma. Þessi bók er
þá undantekningin sem sannar regl-
una. Höfundur bókarinnar tekur sér
fyrir hendur að rita sögu mannkyns
á 20. öld en áður haföi hann ritað
þrjár allmerkar bækur um sögu 19.
aldar sem heita The Age of
Revolution 1789-1848 (1962), The
Age of Capital 1848-1875 (1975) og
The Age of Empire 1875-1914
(1987).
færslu Hobsbawm er einhver heill-
andi ferskleiki sem veldur því að allt
verkar þetta spánnýtt fyrir lesanda,
þó að hann hafi haft talsverða nasa-
sjón af þeim viðburðum sem fjallað
er um fyrir.
Höfúndur bókarinnar skiptir sögu
20. aldarinnar í þrjá hluta. Tímabilið
1914-1945 kallar hann hörmungaöld
(The Age of Catastrophe), skeiðið
frá 1945-1970 gullöldina (The
Golden Age) og tímabilið frá 1970
skriðuna (The Landslide). Fyrir
þessari skiptingu og þessum nafn-
giftum færir hann stjómmálaleg,
efnahagsleg og menningarleg rök og
leitar víða fanga. Nú kemur þessi
þrískipting aldarinnar ef til vill ekki
mjög á óvart en yfir allri röksemda-
Höfundur þessarar bókar mun vera
fæddur í Alexandríu árið 1917 en er
menntaður í Vín, Berlin, London og
Cambridge. Hvort sem það stafar af
þessum alþjóðlega uppruna eða
ekki, þá stendur Age of Extremes
undir nafninu mannkynssaga. Þar er
fjallað um Argentinu, Indland og
Arabalöndin í aðalköflunum, um
leið og heimskreppuna í Evrópu og
N-Ameríku, áhrif seinni heimsstyrj-
aldar þar og fleira. Eins fá jafnréttis-
mál og staða kvenna, listir, menning
og vísindi umfjöllun í meginköflum
en ekki í sérstökum viðbæti aftan
við, eins og algengt er. 1 stuttu máli
er bókin saga alls mannkyns, ekki
einungis karla í Evrópu og N-Amer-
íku og fleiri komast þar að en stjóm-
málamenn og hagfræðingar. Um
leið næst ákveðin samfella í bók-
inni, eitt leiðir af öðm en lesandinn
er ekki sí og æ að opna skúffur sem
hver er óviðkomandi annarri.
kemur fram að í janúar 1939 hefðu
83% Bandaríkjamanna kosið sigur
Sovétríkjanna yfir Þýskalandi ef til
stríðs þessara landa kæmi og banda-
lag þessara andstæðna í seinni
heimsstyrjöldinni var því trúlega að
vilja almennings í báðum löndum.
Eins kemur fram margt athyglisvert
um menntun og lífskjör í heiminum,
ekki síst í þróunarlöndum. Við lest-
ur bókarinnar em því góðar líkur á
að lesandinn komist að því að vem-
leikinn sé flóknari en helstu yfirlits-
rit og dagblöð vilja vera láta.
asta forseta Bandaríkjanna en Ron-
ald Reagan fær rós í hnappagatið
fyrir framlag sitt til loka kaldastríðs-
ins, þó með öðmm hætti en stundum
sést í dagblöðum.
I
II
I
Annar kostur þessarar bókar er
fundvísi höfundar á smáatriði sem
hinn almenni lesandi veit ekki, jafn-
vel þó að sögufróður sé. Þannig
Það sem einkum vekur þó virðingu
íyrir höfundinum er öfga- og
kredduleysi hans. Hann er skynsem-
ishyggjumaður og efnishyggjumað-
ur fram í fingurgómana en hefur
þann sjaldgæfa kost að vera óháður
algengum fordómum um söguna.
Þannig fájafnt Bandaríkin og Sovét-
ríkin verðskuldaða gagnrýni og tal-
inn er upp kostur og löstur jafnt á
Churchill og Hitler. Þjóðemishyggja
er þó trúlega sú hugmyndafræði sem
minnstrar samúðar nýtur hjá höfundi
en hann hefur áður ritað sérstaka
bók um það fyrirbæri. Oft eru skoð-
anir höfundar á mönnum og málefn-
um eins og ferskur andblær, einkum
og sér í lagi þar sem einstefna hefur
lengst af ríkt í allri umfjöllun.
Þannig telur Hobsbawm jafnaldra
sinn, John F. Kennedy, vera ofmetn-
Því miður gefst hér ekkert færi á að
fjalla hér um allt það sem þessi bók
gæfi tilefni til því að hún er enda-
laus uppspretta umræðna og vanga-
veltna um samtíð og sögu. í stuttu
máli er hún vin í eyðimörk fyrir
hvern þann sem hefur áhuga á sögu
sinnar eigin aldar og á því erindi til
allra háskólamanna, í hvaða grein
sem er. Höfundur hennar sameinar
fádæma greind, gagnrýna hugsun,
fordómaleysi og þá yfirburðaþekk-
ingu á víðu sviði sem þarf til að
skrifa yfirlitsrit af þessu tagi. Hon-
um förlast ekki nema einstöku sinn-
um, eins og þegar hann gerir Vigdísi
okkar að forsætisráðherra. Betur ef
svo væri, kynni einhver að segja.
Launaskýrsla á leiðinni
Flestir minnast mikillar umræðu um launamun
kynjanna rétt fyrir kosningar. Grundvöllur þeirrar
umræðu var skýrslu sem Félagsvísindastofnun m
vann fyrir Jafnréttisnefnd. Nú er Félagsvísinda- I
stofnun með aðra ámóta skýrslu í smíðum og
beinir nú sjónum að launamun kynjanna í Há-
skólanum. Skýrslan er enn í vinnslu en endan-
legra niðurstöðu er að vænta í sumar. Þar er t.d.
könnuð rækilega launakjör prófessora, lektora og
dósenta, m.a. með tilliti til tekna utan Háskólans.
Fróðlegt verður að sjá hvað þessi könnun mun
leiða í ljós, en allir starfsmenn Háskólans tóku
þátt í henni. Vafalítið mun Stúdentablað næsta
árs fylgjast grannt með.
I
I
I
Vonandi eiga margir lesendur Stúd-
entablaðsins þá ánægju í vændum að
lesa Age of Extremes áður en öldin
er úti.
Ármann Jakobsson
Sverrir Jakobsson
Atvinnumiðlun að slá öll met
Atvinnumiðlun námsmanna hefur nú verið opin í
rúman mánuð og nú þegar hafa rétt rúmlega eitt-
þúsund einstaklingar skráð sig. Á sama tíma í ■
fyrra var þessi fjöldi nálægt 650 manns. Ýmsa |
skýringar geta legið að baki þessu. Eflaust eru
margir ótryggir með sumarvinnu og vilja skrá sig
fyrr en venjulega og aðrir hafa einfaldlega trölla-
trú á að Atvinnumiðlunin útvegi þeim vinnu.
Góðu fféttimar eru þær að fyrirtæki virðast vera
að taka við sér og tæplega eitthundrað atvinnu-
rekendur hafa þegar leitað til AN enda starfsliðið
sem er á skrá, hreinn og beinn akkur hverju
metnaðarfullu fyrirtæki.

■’J&J
se*«S5aE»