Íslendingur - 17.01.1919, Blaðsíða 2

12
ISLENDINGUR
3. tbl.
Frjettir.
Rvík. 12. jan.
Einkasölu á kolum hefir landsstjórn-
in nú tekið í sínar hendur. Vita
menn eigi gjörla hvað veldur ný-
breytni þessari, nema ef vera skyldi
ótti fyrir þvf, að kolabirgðir lands-
sjóðs seljist eigi því verði sem eigi
baki stórtjón, ef skyndileg verðlækk-
un yrði á kolum .
lnnflutningsnefnd er afnumin. Pyk-
ir eigi þörf á henni lengur með
því að nú er að rakna fram úr inn-
flutningshöftum þeim, sem á oss
hafa hvílt að undanförnu.
Eiðaskóli. Skólastjóri við hinn ný-
stofnaða alþýðuskóla á Eiðum er
skipaður síra Ásmundur Guðmunds-
son í Stykkishólmi. Auk hans sóttu
þessir: Síra Böðvar Bjarnason á
Rafnseyri, síra Sigurður Sigurðsson
á Ásum, Metúsalem Stefánsson fyrv.
skólastjóri, Páll Zophóníasson kenn-
ari, Halidór Jónasson, cand phil.
Rvík. og Siðurður Sigurösson kenn-
ari á Hólum.
Rvík 16. jan.
Biötn M. Ólsen professor andaðist
í morgun.
Tekjuskattur í Réyjavík. Hæstan
tekjuskatt greiða hjer Thor Jensen
og Coopland 41820 kr. hvor, Garð
ar Gíslason 34320 kr. Ó. Johnson
og L. Kaaper 19320 kr. hvor, Eim-
skipafjelag íslands 14385 kr. Th.
Thorsteinsson 14820, Jes Zimsen
og Hobbs 11820 kr. hvor.
Hatnarverkfall stórkostlegt er í New-
York. Tefur það «Gullfoss« að lík-
indum, en «Lagarfoss" komst af
stað 11. þ. m.
Farmgjöld lœkka. Eimskipafjelag ís-
lands hefir lækkað farmgjald sin frá
Vesturheimi. Fyrst afnumið auka-
stríðsvátryggingargjald, er nemur 22
kr. á smálest hverri, síðan lækkað
frá 5. febr. hið venjulega farmgjöld.
Mun öll lækkunin nema um 40 kr.
á smálest.
Steinolíuverð Iækkar ekki fyrst um
sinn.
Settur sýslumaður á eigin ábyrgð í
Árnessýslu er Magnús Gíslason frá
Búðum í Fáskrúðsfirði.
Mokafli á öllum veiðistöðvum hjer
syðra.
»Vínland", nýr botnvörpungur,
er komið hingað. Geir Thorsteins-
son og fl eiga þenna botnvörpung,
er nýlega var smíðaöur í Hollandi.
(Frjettaritari „ísl.* í Rvík.)
Til athugunar.
Jeg var að blaða í Lögfræðingi
Páls heitins Briems íyrir skömmu og
rakst þar á, í kafla um yfirlit yfir lög-
gjöf á EngJandi, þes'sa löglýsing:
»Lög 6 júlí 1895 ákveða, að ósann-
ar frásagnir um hugarfar eða hegðun
einhvers framboða til kosningar, skuli
sseta alt að 1800 króna sektum og
missi kosningarjettar um fimm ár, ef
frásagnirnar háfa verið bornar fram í
þeim tilgangi, að hafa áhrif á kosning-
arnar, kosningin skal jafnan ógild, ef
ósannindin hafa haft áhrif á kosninguna,
svo og ef sá sem kosinn er, eða er-
indreki hans, hefir sagt ósannindin,
stutt eða samþykt útbreiðslu þeirra.«
Þannig ákveður löggjöfin annaror
eins menningarþjóðar og Breta, að
hegna stfanglega fyrir róg og ósann-
indafleypur um frambjóðanda við kosn-
ingar n. 1. til þess, að reyna að spilla
uájr kosningu einstakra manna. Jafn-
ströng ákvæði eru naumast til f fsl.
lögum, en svo siðíerðislega þroskaðir
eru þó margir íslendingar, að þeir
íyrirlíta þá menn, sem vaða uppá
keppinauta sfna, með ósönnum áburði
og rangri frásögn þeim til hnjóðs.
Þetta ættu verkamenn á Akureyri
að athuga og gæta þess að fulltrúa
efni þeirra geri þeim ekki meiri van-
heiður en sæmd, með þvf að gera sig
að skjaifestum ósannindamanni, f árás-
um sfnum, á keppinaut sinn, við bæj-
arstjórnar kosninga undirbúning, eins
og efsti maður á íyrirhuguðum lista
þeirra, er nú búin að gjera f árás
sinni á Ragnar Ólafsson, t. d. í skýrslu
sinni um kolabryggjur og að Akureyrar-
bær hafi eigi keypt lóð undir götu
og ef til vill í fleiru og að lítil sæmd
er í, að dingla neðan í slfkum foringja
á lisja.
Kjósandi.
Fjórðungsaldarafmæli
Kvenfjelagsins »Framtíðin«.
Þ. 13. jan. hjelt »Framtíðin« 25
ára afmæli sitt. Þetta er eista kven-
fjelagið á Norðurlandi. Fjelagið er eins
og kunnugt er, góðgjörðafjelag og
stofnað aðeins f þá átt. Það hefir á
hinum liðnu árum rjett mörgum bág-
stöddum hjálparhönd og hafa fjelags-
konur árlega varið miklu starfi til þess
Bæjarbúar hafa líka ætíð stutt íjelagið
á ýmsan hátt. Mikið gladdi það fjelags-
konur f fyna, að sama dag, sem þær
samþyktu á fundi, að elda miðdegis-
m^t handa íátæklingum, var fjelaginu
sent 100 króna gjöf. Margt mætti
fleira segja um þennan fjelagsskap,
sem jeg álft að hafi meiri þýðingu en
margur hyggur.
Aí stofnendum íjelagsins eru nú að-
eins tvær konur eftir í þvf, sem
altaf hafa starfað þar. Það eru
þær frú Guðrún kona sjera Matthfasar
og frú Dómhiidur kona Magnúsar
Kristjánssonar alþingismanns. Þessar
tvær konur voru, lyrir sitt mikla og
ianga starf f fjelaginu, gjörðar að heið-
ursfjelögum fyrir fimm árum síðan, er
fjelagið varð 20 ára.
Samsætið fór vel fram. Salurinn
var skreyttur á ýmsan hátt. Horna-
flokkurinn Ijek ýms lög. Bæjarfógcti
hjelt ágæta ræðu fyrir minni fjelagsins.
Fjelaginu bárust mörg heillaóska skeyti.
Þar á meðal frá verkakvennfjelaginu
>Eining« og kvenfjelaginu »HjáIp«
f Eyjafirði og frá gamalii fjelagskonu
og íylgdi þvf 100 krónu seðill. Skeytið
hljóðaði þannig:
Þýðir hljómir — hjartans wál
hœkka vonir — göfga sál.
Láta yl um aöta streyma
• aldrei hinum smáu gleyma.
Hcerra ! — Hœrra!
upp i Ijðsiö
öll vor menning stefna þarf.
Ástar jiakkir fœri jeg >Framtið<
fyrir samleið — unnið starf.
Áramót.
Er nú þetta ár að kveðja,
annað heilsar, vill oss gleðja,
bœta hin köldu kjör.
Finnið ekki, að þið dragið
andann Ijettar, hjartaslagið
jœrir meira jjör.
Hauðbr geislar gullnir mála
gleður hjörtu þúsund sála,
leggja þreyttum lið,
i lœgsta koja, hœstu höllum
Himna jaöir veitir öllum
Ijós og Ijúfan jrið.
Unaðs blíður andblœr titrar,
alheims hvolj af Ijósum glitrar,
geisli á hjarni hlœr.
Ljettar öldur Ijóðum hreyja,
lauga landsins tœr.
Frœga móðir, jjalla drotning,
jegurð þinni veitum lotning,
skrauti hvltu klætt.
Brosir þú til barna þinna,
blessun þlna’ oss lœtur finna,
kosta gnótium gœdd.
Pú hejir okkar örlög grátið,
ojani skaut þjer fal/a látið
ótal trega tár.
Sjá, nú afiur er að morgna,
endur-fœðast Ijósið horfna,
gróa hin sollnu sár.
Lyft er nú af landsins niðjum
löngum þungum hlekkja viðjum,
færð úr jjötrum hönd;
Ijettir frelsis hlátrar hljóma,
hörpu. strengir þýðir óma
yfir lög og lönd.
Þá er stigið þyngsta sporið,
þá oss a/tur gleður vorið,
bráðum sjáum blóm,
blóm i akri bliðra vona,
best er tengja fslands sona
hjörtu, hug og röm.
Hjörtu, sem að hlýrra tala;
hendur, sem til fjalls og dala
vinna kœrleiks verk;
róm, sem lœtur Ijúft t eyra,
laðar að sjer, vinnur meira,
hreyfir hugtök sterk.
Látum eining tryggjast, tvinnast,
iifalt meira þá mun vinnast
fyrir land og lýð.
EJ að sjerhver annan styður,
enginn fellur — sannur friður
eflist ár og sið.
Upp með frelsis fánann bjarta,
fyllist gleði sjerhvert hjarta,
böii’ er unnin bót.
Nú er gullöld göfug runnin.
giœsilegur sigur unninn,
inndœl ára mót.
Stöndum fast, þvi fengna höldum,
frelsi tryggjnm nœstu öldum,
eflum bróður bönd.
Grjóti burt úr götu ryðjum,
göfugt alt til sigurs styðjum,
. beitum hraustri höndt
Tr. Reykdal.
Jeg vil vera meö.
»Auditor« og »Plausor« hafa í 1..
og 2. tbl. »íslendings< skrifað álit sitt
(dóm) um söng Kvartettins »Bragi«
og þar eð dómar þeirra eru mjög
ólíkir vil jeg með (áum orðum segja
álit mitt. Jeg er í öllum atriðum sam-'
mála Plausor, það sem sönginn snertir
yfiirhöfuð, n. 1. að söngurinn fór vel
meðan Aage Schiöth ekki þreittist, en
þá gat hann ekki haldið tónunum ná-
kvæmlega í rjettri hæð, einkum veiku
tónunum.
Þess ber að gæta, að Aage Schiöth
er ekki fullra 17 ára og nýlega búin
að fá breytta rödd (Tenor rödd) og
allir sem bera nokkurt skynbragð á
söng, vita að allir byrjendur þreytast,
en hitt er rjett bjá Auditor: góðir
söngmenn syngja sig upp, en það
gyldir einungis um æfða söngmenn,
sem hafa fengið fullan þroska f röddina.
Jeg þykist sannfærður um, að Aage
Schiöth eigi bjarta og glæsilega fram-
tíð á sönglistar — brautinni, því hann
hefir fagra rödd og óvanalega mikla
fyllingu svo ungur.
Hinir þrír söngmennirnir eru allir
talsvert æfðir, enda ekkert út á þá að
setja, nema bassarnir voru of dempaðir
einkum 1. bassi.
Þökk Bragi fyrir sönginn og lengi
lifi hann!
Magnús Einarsson.
Nýbýli—nýlendur.
Eftir Jón Dúason.
(Framh,)
Á Grænlandi eru miklir iðnaðar-
möguleikar. Þar er mikið vatnsafi,
geysimikil kolalög og margir nytja-
málmar, svo sem: grafit, íssteinn (kryo-
lit), kopar, asbest, silfur, gull, járn 0. fl.
Alls hafa fundist á Grænlandi um 200
málmar og steintegundir. íasteinsnám-
an við Ivigtut geíur ein af sjer ca3/*
miljón kr. á ári f rfkissjóð, en hluta-
brjeíaeigendurnir íá mikinn gróða auk
þess. Málmauðlegð Grænlands er þó
hvergi nærri rannsökuð til hlítar, en
þó er það, hvað málmatöluna snertir,
nú þegar eitt af allra íremstu löndum
og af jarðmyndun þess má vænta, að
það verði geysimikið námu og iðnaðar-
Iand.
Einn galli er þó á. gjöf Njarðar;
það er hafísinn og lagísinn. Við Norður-
Grænland leggur firði og sund á vetr-
um. ÁSuður-Grænlandi,jafnvel íEystri-
Bygð, leggur firðina innanverða að
vetrinum og annesjum í Eystri-Byggð
og Suður-Grænlandi, yfir leitt leggur
hafnir aldrei á vetrum. Mest af hafísnum
mylst og bráðnar á rekinu suður með
Austurströnd Grænlands, en Polstraums-
kvísl sú sem rennur norður með
Eystri-Bygð ber með sjer haflshrafl.
Við norðurenda Eystri-Bygðar ber
þenna fs til hafs. Þar heitir Hvarf.
Hvarf er ekki suðuroddi Grænlands
heldur ysta nöf f eyjaklasa við norð-
urenda Eystri Bygðar. Þar má jafnan
sigla að landinu og svo suður með
Eystri-Bygð innan eyja. ísrekið fyrir
Eystri-Bygð getur byrjað í mars og
staðið fram í ágúst. Á öðrum tfmum