Vera - 01.04.1998, Blaðsíða 8

/
Islenska
kvennahreyfingin
//Þori ég,
vil ég;
get ég.......................
Hvers vegna eru konur hættar að fjölmenna á bar-
áttufundi? Hvar eru skrautlegu göngurnar niður
Laugaveg, aðgerðir í matvöruverslunum, fegurðar-
drottningar á borgarstjórnarfundum, pallbíll sem
keyrir um bæinn og básúnar „oft var þörf en nú er
nauðsyn", hvar er gleðin, ákefðin, sköpunarkraftur-
inn í kvennabaráttunni? Þannig spyrja margar kon-
ur og oft er fátt um svör.
Það er ekkert nýtt að kvennabaráttan gangi í
sveiflum, rísi og hnígi eins og sjávarföUin. Engin
ástæða er samt til að Uta á sbkar sveiflur sem nátt-
úrulögmál, þær eru það ekki. Þær eru mannanna
verk og eiga sér skýringar, oftast margar í senn.
Þar sem KvennaUstinn hefur verið miðlæg hreyfing
í íslenskri kvennabaráttu frá byrjun síðasta áratug-
ar snerta flestar skýríngamar hann með einhverj-
um hætti.
þjóðfélaginu og því ekki lengur þörf á sérstakri kvennahreyfingu
eða framboðslista kvenna. Víst er að Kvennalistinn geldur þess nú
að hafa í byrjun virst leggja áherslu á að koma konum að frekar en
að koma hugmyndum að, hugmyndum um kvenfrelsi og réttlæti í
samskiptum kynjanna sem er kjarni kvennabaráttunnar, en ekki líf-
fræðilegt kyn þeirra sem bera hana fram.
Lítum fyrst á íslensku ofurkonuna sem er að niðurlotum kom-
in og hefur hvorki tíma né krafta til að standa í kvennabar-
áttu, mæta á fundi eða dreifa bárátturitum á götuhornum.
Ólaunuð vinna í kvennabaráttu leggst yfirleitt á herðar sömu
kvennanna sem láta sig hverfa með sektarkennd þegar þær geta
ekki meira. Sköpunargleðin sem einkennir frjóa kvennabaráttu fer
hins vegar ekki eftir þreytustigi kvenna og reyndar má halda því
fram að hún endurnæri og hvíli konur frá daglegu striti. Það hefur
heldur engin kvennahreyfing frá upphafi kvennabaráttu á íslandi
verið jafn fjáð og Kvennalistinn, með konur á launum við að reka
kvennabaráttu og fé til að reka málgagn og kosta önnur verkefni
baráttunnar. Skortur á nauðsynlegri, ólaunaðri sjálfboðavinnu
hefði því ekki átt að vera hreyfingunni fjötur um fót. Góður fjár-
hagur gæti hins vegar hafa verið það, þar sem konur sjá þá ekki
jafn knýjandi ástæðu til að leggja sitt af mörkum.
Síðan má nefna að margt hefur breyst síðan Kvennalistinn varð
til. Mikið hefur áunnist í baráttumálum kvenna og stjórnmálaum-
ræðan er orðin kynjuð. Leit er hins vegar að þeirri baráttukonu
sem telur að björninn sé unninn og mál til komið að fara heim og
njóta afrakstursins. Þá hefur verið bent á að konum hefur fjölgað
á þingi, í sveitarstjórnum og margvíslegum stjórnunarstöðum í
Hvorki til hægri né vinstri
Kvennalistinn var á sínum tíma myndaður af konum úr öllum átt-
um í þjóðfélaginu og með margvíslegar skoðanir utan þá að vilja
bæta hag kvenna. Fyrstu árin fór mikill tími og orka í að samræma
skoðanir kvenna í hinum ýmsu málum, enda stóð ekki á þeim
röddum sem hrópuðu að hér væri á ferðinni samsafn af pólitískt
villuráfandi kerlingum sem aldrei gætu orðið sammála um
nokkurn hlut. Gengi Kvennalistans þegar leið á síðasta áratug, og
afl hans til að fá konur til að fjölmenna á baráttufundi (og til að
kjósa hann), lá vafalítið að stórum hluta í því að það tókst að sýna
fram á að konur gætu verið sammála þvert á hefðbundnar pólitísk-
ar flokkalínur og að kvennabarátta þyrfti hvorki að vera til hægri
né vinstri. Jafnframt var mikilvægt að það tókst að móta hug-
myndafræði sem gerði ráð fyrir að konur hefðu val um hvers kon-
ar félagslegar persónur þær væru, hugmyndafræði sem rúmaði alls
konar og annars ólíkar konur.
Hugmyndafræðileg stöðnun
Þegar kemur fram á þennan áratug er eins og þessi reynsla hafi
gleymst. Kvennalistanum tókst ekki að bregðast á sannfærandi
8 v£ra