Vera - 01.04.1998, Blaðsíða 11

Eins og heldri kvenna stássstofa
þörf fyrir meiri grundvallarumræðu um hugmyndafræði
bæði 1991 og 1995. En hverju var breytt og hvers vegna?
cö
co
rH
W
M
Mismunandi raddir kvenna
Utgangspúnkturinn í hugmyndafræði Kvennalistans var
að konur ættu sameiginlega reynslu sem væri önnur en
karla. Þær ættu að fara að ráði skáldsins og hlýða á sína o
ínnn rodd, sem þyrfti að komast mn 1 stjornmahn, til
hagsbóta fyrir konur og þjóðfélagið allt. Það væri ekki nóg
að konur fylgdu stefnu flokkanna sem karlar hafa
mótað og byggjast ekki á kvenfrelsishugmyndum.
Þessi hugmyndafræði sætti feminískri gagnrýni úr tveim-
ur áttum. Annarsvegar voru það margmenningarfeministar sem
gagnrýndu að rödd kvenna gæti ekki verið ein því konur væru svo
mismunandi, byggju við mismunandi aðstæður og hefðu því eklci
sameiginlega hagsmuni nema að takmörkuðu leyti. Hins vegar vár
gagnrýnt að þetta sjónarmið nálgaðist eðlishyggju. Ef konur eru
öðruvísi en karlar vegna reynslu sinnar, þá virðist sumum stutt yfir
í að segja að þær séu í eðli sínu öðruvísi en karlar. Eðlinu verði ekki
breytt með stjórnmálum og við blasi að rökstyðja að staða kvenna
sé önnur en karla vegna þess að þær séu með mismunandi eðliseig-
inleika. Þó að aðgreiningin á milli reynslu kvenna og eðlis hafi á-
vallt verið skýr í hugmyndafræði Kvennalistans, gera sumar kenn-
ingar ekki greinarmun á þessu tvennu, fremur en gagnrýnendur og
sumar kvennalistakonur. Heyra mátti gagnrýni af þessum toga á
ráðstefnum sem ég sat ásamt Ingibjörgu Sólrúnu í Danmörku árið
1990, ásamt Sigríði Dúnu og Lilju Mósesdóttur í Álaborg 1991 og
á ferð okkar nokkurra Kvennalistakvenna í Minnesóta um svipað
leyti. Grein Lindu Alcoff „Cultural feminism versus post-struct-
uralism: The identity crisis in feminist theory” (Signs, 13, 3, 1988)
tók vel á þessu máli og við lásum hana margar vandlega þegar
gengið var frá hugmyndafræðigrundvelli stefnuskrárinnar 1991. Ef
eðlishyggjan hefði verið viðurkennd í hugmyndafræði Kvennalist-
ans hefði hún ekki höfðað til feminista yfirleitt, en alvarlegast væri
þó ef kvenfrelsisafl byggði á hugmyndafræði sem gæti verið heft-
andi. Breytingin sem gerð var á hugmyndafræðinni 1991 var sú
að áfram var lögð „áhersla á að konur eigi sameiginlega reynslu og
menningu samtímis því sem aðstæður þeirra séu breytilegar og
konurnar sjálfar um leið. Það sé nauðsynlegt fyrir kvenfrelsisafl að
hlusta á mismunandi raddir kvenna og taka mið af fjölbreytileika
þeirra í allri stefnumörkun. Virða verði rétt allra kvenna til að velja
sér Itfsfarveg og gera þeim um leið kleift að vera efnahagslega sjálf-
stæðar. Þetta teljum við grundvallarforsendur kvenfrelsis”. Eftir
þetta var viðurkennt að Kvennalistinn væri margradda hreyfing og
um leið má segja að það skipti meira máli uppá áherslur hvaða per-
sónur eru í forsvari. Þá er í fyrsta sinn tekið fram í stefnuskránni
að Kvennalistinn sé hvorki á vinstri né hægri væng stjórnmálanna,
heldur kvennapólitísk stjórnmálahreyfing. Árið 1995 er það ítrek-
að og að kvenfrelsisafl hljóti að hlusta á mismunandi raddir
-H
b0
•H
<H
<x>
u
A
(Ö
C
tí
0)
>
UNGBARNASUNDFÖT
Sængurgjafir - Fyrirburaföt
Handunnar rósir á skírnarkjóla
Flónelisnáttföt
Laugavegur 8
Sími 552 5455
Opið kl. 12.15-18.00
Fyrir daga Kvennalistans
hafði ég aðeins komið
nálægt Rauðsokka-
hreyfingunni, reyndar stopult
enda bjó ég ekki alltaf á land-
inu. Rauðsokkur voru
agressivar og sögðu ná-
kvæmlega hvað þeim fannst,
eða þannig upplifði ég það
allavega. Ég var með frá
byrjun þegar Kvennalistinn
var stofnaður. 1984 flutti ég
til ísafjarðar og fór að kenna
þar við Menntaskólann.
Kvennalistinn á Vestfjörðum
var stofnaður 1987 og ég fór
í framboð til Alþingiskosn-
inga fyrir hann. Ég hafði til-
finningu fyrir að starfið væri Sigríður Bjornsdóttir er framkvsemdastjQri
mjög þróttmikið á þessum Félags háskólakennara. Hún starfaði með
árum. Þegar ég svo fluttist Kvennaframboði og Kvennalista í Reykjavík
suður 1989 ætlaði ég að og átti þátt í stofnun Kvennalista á ísafirði.
sjálfsögðu að halda áfram Sigríður var í fyrsta sæti þegar kvennalisti
að starfa innan Kvennalist- var fyrst boðinn fram á Vestfjörðum í alþing-
ans og fór oft, fyrst eftir að iskosningum 1987.
ég flutti, niður á Laugaveg
en náði einhvern veginn engum tengslum við starfsemina. Mér fannst ég
stödd í heldri kvenna stássstofu, allar voru einhvern veginn svo merkilegar
og vandaðar eins og þær væru gamaldags sýslumannsfrúr. Mér fannst ég
einfaldlega ekki eiga heima þarna, í minningunni finnst mér ekki að við höf-
um verið að tala um sömu hlutina vestur á ísafirði og svo síðar þarna á
Laugaveginum. Svo var bara ekkert gaman, engar aggressjónir, stefnumál-
in urðu smám saman þokukennd fyrir mér, mér fannst starfið snúast fyrst og
fremst um hina háskólamenntuðu konu. Ég held að flestum nýliðum hafi þótt
erfitt að koma inn í þennan félagsskap, hann virtist svo rótgróinn og alltaf
sömu konurnar í forsvari fyrir ailt, við hinar vorum bara að dreifa einhverjum
auglýsingum eða bæklingum. Auðvitað hefði maður átt að vera ákveðnari en
ég nennti því bara einhvern veginn ekki, mér leiddist þarna svo ég hætti bara
að mæta. Og hef ekki komið nálægt Kvennalistastarfinu árum saman. En ég
hef samt alltaf kosið listann - hingað til.
Sigríður Bjömsdóttir
kvenna og taka mið af margbreytileika þeirra í allri stefnumörk-
un. Þá er ítrekuð áhersla á valddreifingu og virkt lýðræði en í
fyrsta sinn tekið franr að þess vegna kjósi Kvennalistinn sér ekki
fornrann. Baráttan nriðar áfram að því að breyta samfélaginu og
setja mannréttindi og samábyrgð í öndvegi. Að breyta lögunr,
reglum og stofnunum samfélagsins þannig að reynsla og kraftar
kvenna verði metin til jafns við karla og jafnræði kynjanna verði
ríkjandi á senr flestum sviðum samfélagsins.
Árið 1982 var auðvelt að höfða til kvennasamstöðu á svipuð-
um forsendum og höfðað er til þjóðerniskenndar í sjálfstæðis-
baráttu eða blökkumenn gerðu með slagorðinu „black is beuti-
ful”: Konur eiga sameignlega reynslu og menningu sem er önn-
ur en karla. Þessi menning á erindi inn í íslensk stjórnmál og
nrun bæta stöðu kvenna, karla og barna og þarmeð þjóðfélagð í
heild. Árið 1991 þýddi ekki að höfða til samstöðu kvenna með
þessum meginrökum, frekar en að hægt væri nú að höfða til
11 víra