Akranes - 01.02.1943, Blaðsíða 2

n
AKRANES
Vegir eöa
Hið nýstofnaða bæjarráð hefur á fund-
um sínum undanfarið rætt vegamál bæj-
arins. Nýlega gerði bæjarráð það að til-
lögu sinni við bæjarstjórn að rækileg rann-
sókn færi fram í þessu efni og bæjar-
stjórnin setti sér fastar reglur um vega-
gerðir yfirleitt. Þetta mál er þess eðlis að
það snertir alla bæjarbúa, og mjög veru-
lega einstaka lóðareigendur, svo eðlilegt
er að gera það að umtalsefni hér í blað-
inu, þótt engar tillögur hafi verið sam-
þykktar enn.
Vegakerfi bæjarins. Samkvæmt upplýs-
ingum byggingarfulltrúa bæjarins eru göt-
ur þær, sem þegar hafa verið lagðar, hér
um bil 6.3 km. að lengd eða 330 m. á
h/erja 100 íbúa. í Reykjavík er lengd
þess vegakerfis, sem þegar er lagt, kring-
um 20 km. eða 62 m. á hverja 100 íbúa.
Forráðamenn Reykjavíkur telja þetta
vegakerfi of langt og lftt viðráðanlegt,
sem sjá má m. a. af því, að nú nýlega
hefur bærinn tekið upp þá stefnu að
byggja margra hæða íbúðarhús til þess að
hamla móti of mikilli útþenslu vegakerf-
isins. Þega: reynst hefur illframkvæman-
legt að leggja og halda við 62 m. löng-
um vegum á hverja 100 íbúa í Reykja-
v:k, er ekki óeðlilegt að Akurnesingum
gangi la að halda uppi 320 m. vegum á
hverja 100 íbúa. — Ef vegakerfið hér á
Akranesi væri hlutfallslega jafnlangt vega-
kerfinu í Reykj&vík væri það 1.2 km., eða
lítið eitt lengra en Vesturgatan er ein
saman. Væri þá ólíkt viðráðanlegra að
korna vegunum í betra horf en nú er, svo
ekki sé minnzt á allt annað, sem vegunum
fylgir, svo sem skólpleiðslur, vatnsleiðsl-
ur, göíulýsingu, gangstéttir, rafleiðslur,
símalagnir og göturennur.
Þetta, sem að framan greinir, sýnir ljós-
lega, að ef hér á Akranesi eiga einhvern-
tíma að koma vegir í stað vegleysu, þarf
að breyta um stefnu í vegamálum bæjar
ins. Nú þegar eru vegirnir orðnir það
langir, að lítt er viðráðanlegt að koma
þeim í þolanlegt lag, enda er það mun
kostnaðarsamara en eðlilegt er og mikið
þyngri byrði á bæjarbúum að halda við
vegunum en raun væri á, ef fyrr hefði ver-
ið komið í veg fyrir hóflausa útþennslu
veganna.
Orræði. Það fór líkt fyrir bæjarráði í
þessu vegamáli og hinni nýju ríkisstjórn í
dýrtíðarmálunum. Bæjarráðið sá ekkert
bjargræði betra en það að reyna þegar í
stað að stöðva frekari vegalagningu, um-
fram það, sem brýn nauðsyn ber til á
sama hátt og ríkisstjórnin stöðvaði aukna
dýrtíð, þótt hún væri orðin óbærileg, þeg-
ar þetta ráð var tekið.
Það er erfiðara en ætla mætti að stöðva
frekari útþenslu veganna. Fyrst má á það
benda, að slíkar ráðstafanir hljóta að hafa
ranglæti í för með sér. Margir einstakling-
ar, sem hugsa til húsbygginga, eiga lóðir
sjálfir, sem þeir vilja nota sem byggingar-
lóðir, en geta ekki byggt sökum þess að
vegleysur
vegur liggur ekki að lóðinni. Undanfarið
hefur þessu verið bjargað við með því
móti að bærinn „opnaði“ veg að lóðum
þeirra, en þetta er í því fólgið að bærinn
kaupir lóð undir vegina, lætur taka burtu
þær girðingar, sem fyrir eru og aka nokkr-
um bílhlössum af ofaníburði í vegarstæð-
ið. En þetta er skammgóður vermir. Að
því kemur að bærinn verður að leggja í
götuslóðina vatnsleiðslu, skólpveitu og
síðar fullgera veginn. Þetta verður einung-
is til þess að auka vegleysuna í bænum.
Ef bæjarstjórnin tekur fyrir slíkar aðgerð-
ir verða margir lóðareigendur fyrir órétti,
þegar þeir bera sig saman við þá menn,
sem þegar hafa fengið vegi „opnaða“. Við
þessu er aðeins til eitt svar: Hagsmunir
almennings krefjast þess, að vegamálin séu
tekin föstum tökum og vegakerfinu haldið
í skefjum, hvað lengd þess snertir. Ekki
er hægt að ætlast til þess, að bæjarbúar
almennt greiði með opinberum gjöldum
óeðlilegt vegaviðhald og vegalagningu,
einungis vegna þess að nokkrir einstakl-
ingar þurfa að reisa hús á lóðum, sem
hafa ekki samband við vegakerfi bæjar-
ins. Þrátt fyrir þetta er ekki hægt að neita
því, að nýbreytni í þessum efnum hefur
margskonar rangiæti í för með sér gagn-
vart einstaka lóðareigendum.
Þá er og þess að geta, að á einhvern
hátt verður að sjá bæjarbúum fyrir bygg-
ingarlóðum. Svo er háttað, að enn eru
margar óbyggðar byggingalóðir við þá
vegi, sem þegar eru Iagðir, en lóðir þess-
ar eru flestar í einstaklingseign og þá
sjaldnast falar til kaups.
Einn bæjarfulltrúanna hefur lengi hald-
ið því fram, að eðlilegasta lausnin sé sú,
að bærinn leggi veg í landi sínu, vísi
mönnum á byggingarlóðir við hann, en
leggi síðan ekki fleiri götur fyrr en sá
vegur er fullbyggður. Með þessu móti
er hægt að byggja bæinn skipulega, en
á þenpa hátt hafa í Reykjavík verið byggð
heil bæjarhveífi.
í bæjarráði kom fram sú skoðun, að
ekki væri eðlilegt að taka með öllu fyrir
vegalagningu eða opnun vega eftir beiðni
einstaka manna, sem eiga lóðir, er ekki
liggja að vegi, en allar slíkar framkvæmd-
ir þyrfti að athuga í hverju einstöku til-
felli og leggja veginn því aðeins að það
lengdi ekki vegakerfið meir en nauðsyn
bæri til, og legði ekki of miklar fjárhags-
legar kvaðir á bæinn.
í Reykjavík hefur síðan árið 1919 ver-
ið fylgt alveg ákyeðnum reglum í þessu
efni. Þær eru í stuttu máli þær, að ef ein-
staklingur fer þess á leit við bæinn, að
hann breyti lóð í byggingarlóð, er það
einungis gert með þessum skilyrðum: 1.
Lóðareigandi leggur fram ókeypis lóð
undir veginn. 2. Lóðareigandi greiðir
vegna vegagerðarinnar kr. 2.00 fyrir
hvern fermeter byggingarlóðar, sem mynd-
ast við hinn nýja veg. 3. Lóðareigandi
greiðir '/5 af söluverði lóðanna í bæjar-
Hver verðnr rnest?
Fyrir nokkru síðan var Kvenfélagi
Akurnesinga afhentar þúsund krónur, dán-
argjöf frá Jóni Guðmnudssyni skósmið til
húsmæðraskólasjóðs Akraness. Mun eigi
fjarri sanni að ætla, að Jón sálugi hafi
með því að styrkja einmitt þessa stofnun,
verið að sýna, hversu hann mat samfylgd
hinnar góðu konu, Gróu Jónsdóttur. Er
mér kunnugt um frá nákomnum ættingj-
um, að honum var síðustu æviárin tíð-
hugsað til hennar og þess alls, er hún
hafði honum gott gert.
Nú munu þeir menn eigi vera allfáir,
sem varðveita dýrar minningar einhverrar
konu, er þeim hefur veitt ástúð og um-
hyggju. Varð þessi áður umgetna gjöf til
þess, að mér datt í hug að vekja máls á
því hér í blaðinu, hvort enginn væri sá
Akurnesingur, ungur. eða gamall, sem vildi
minnast konunnar, er hann unni, með ein-
hverri gjöf til húsmæðraskólans. Hver veit
nema að sú gjöf geti á sínum tíma borið
margfalda ávöxtu. Hver veit nema að svo
kunni að fara, að með bættri menntun
húsfreyjunnar sé lagður traustur grund-
völlur að lífshamingju þjóðarinnar. Hver
og einn getur spáð í þær eyður svo sem
honum sýnist. En eitt er víst, að fjölmarg-
ar íslenzkar húsfreyjur, Iífs og liðnar,
mundu unna kynsystrum sínum, hinum
ungu og ófæddu, að ganga betur undir-
búnar út í baráttu og vanda húsfreyju- og
móðurstöðunnar en þær sjáifar áttu kost
á. Því er þeirra allra minnzt á viðeigandi
hátt með því að leggja stein í byggingu
húsmæðraskóla.
Akurnesingar, utan bæjar og innan!
Hver verður næstur til þess að minnast
konunnar, sem honum var kærust, með
því að senda húsmæðraskólasjóði Akra-
ness minningar- eða dánargjöf?
Kvenfélag Akurnesinga og Kvennadeild
V. A. veita slíkum gjöfum viðtöku.
Svafa Þórleifsdóttir.
sjóð. Vegagerðaskylda hvílir þó aðeins á
bæjarstjórn, að vegurinn eða holræsið
liggi ekki yfir lóðir eða erfðafestulönd
einstakra manna, sem óbreytt eru í bygg-
ingarlóðir.
Hér er kostnaðinum af vegagerðinni
skipt niður eftir vissum reglum milli bæj-
arins og lórðaeigenda. í bæjarráði komu
fram raddir um það að eðlilegt væri, að
lóðareigendur tækju á sig nokkurn hluta
kostnaðarins við vegalagningu, þegar veg-
ur er lagður að beiðni einstakra manna,
legðu a. m. k. fram vegarstæðið ókeypis.
Enn sem komið er hafa ekki verið
gerðar ákveðnar tillögur um þetta mál. Eg
tel því ekki tímabært að ræða það frekar
en orðið er, á því stigi sem það er nú.
Hinsvegar er vert að gera sér það ljóst, að
málið er ekki auðvelt viðfangs. Ef hér á
Akranesi eiga einhverntíma að koma
sæmilegir vegir í stað vegleysu, verður
það ekki gert án róttækra aðgerða, sem
geta komið illa niður á einstaka mönnum.
A. G.
1