Nýtt Helgafell - 01.06.1956, Blaðsíða 45

LISTIR
91
voru í móð fyrir svona tíu árum síðan. —
Það er stundum dálítið erfitt að greina hin
ákveðnu tímabil listarinnar sundur.
III. SPURNING. — Þegar ný list kemur
fram, listastefna, stíll eða hvað þú vilt kalla
það, þýðir það ekki í raun og veru að það
mál, sem náð hefir eyrum fólks, sé þá allt í
einu orðið óskiljanlegt og framandi og lista-
maðurinn fái því ekki lengur tjáð hug sinn
á því máli?
SVAR. — Sú tunga, sem listamaðurinn tal-
ar, er ekki ætluð hjarta fólksins. Hann vinn-
ur eftir eigin smekk og geðþótta, án þess að
gera sér þess nokkra sérstaka grein, hvað
fólkinu kann að falla betur eða verr. Sú list-
sköpun, sem miðaði að smekk almennings,
væri raunverulega óhugsanleg. 1 slíku tilfelli
yrði listamaðurinn að gæta þess nákvæm-
lega að segja eða vinna ekkert frá eigin
brjósti, og ef slík vinnubrögð væru möguleg,
sem þau eru alls ekki, myndi listamaðurinn
uppgötva þá staðreynd að í innsta eðli sínu
á fólkið engan sérstakan smekk sem hægt
væri að nota sem kvarða til þess að fara
eftir.
Breyting í listum er raunverulega einn þátt-
ur framvindu mannlegs lífs, eins og hún
kemur fyrir á hverjum einstökum tíma, og
ætti hverjum manni að vera skiljanleg sú
staðreynd, að hinni yngri kynslóð listamanna
hlýtur ávallt að vera það eðlilegt, að breyta
að einhverju leyti til frá því sem áður var.
Það hafa verið til listamenn, sem kallaðir
eru sígildir. Það er sagt um marga þeirra,
að samtíðin hafi á sínum tíma ekki skilið
þá: Þeir voru þess vegna ekki sígildir á sínu
eigin æviskeiði. En sá smekkur, sem þá var
ríkjandi, getur vissulega komið aftur, ein-
hvern tíma seinna.
Það hafa líka verið til listamenn, sem allt-
af haía verið sígildir, einnig á meðan þeir
lifðu. Af þeirri staðreynd er freistandi að
draga þá ályktun, að í smekk kynslóðanna,
öld fram af öld, sé þrátt fyrir allar breyting-
ar eitthvað það sem er sameiginlegt, en mér
er ekki kunnugt, hvað það kann að vera.
Ritstjórar Nýs Helgafells hafa beðið mig
að skrifa lítillega um leiklistarlífið í höfuð-
staðnum það sem af er þessu leikári. Ekki
má þó líta á þetta stutta skrif mitt sem leik-
gagnrýni, heldur aðeins athugasemdir leik
húsgests um það, sem fyrir hann hefur borið.
Vegna þess, að ég hef dvalið erlendis,
hefi ég ekki átt þess kost að fylgjast með þvi,
s©m hér hefir gerzt undanfarin ár, nema af
afspurn og úr fjarlægð. Ég ber því óhjá-
kvæmilega saman við það, hvernig hér var
íyrir tólf til fjórtán árum, en þegar sá sam-
anburður er gerður, nálgast leikár eins og
það, sem nú er að enda, ævintýri, svo margt
var að heyra og sjá,
Það furðulegasta, sem fyrir mig hefir bor-
íð í leikhúsunum í vetur, skeði þó ekki á
Ieiksviðinu, heldur í áhorfendasalnum. Ég
hefi tvisvar farið á þriðju sýningu á nýju
leikritin, og í bæði skiptin var aðeins hálf-
fullt hús. Að slíkt skuli geta komið fyrir,
finnst mér lýsa svo óskiljanlegu sinnuleysi,
að áður en farið er að skrifa um leikhúsin
og starfsfólk þeirra, verður að athuga lítil-
lega viðhorf leikhúsgesta. Það er ekki nóg að
eiga glæsilegt Þjóðleikhús til þess að guma
af, það þarf líka að veita því, sem þar er
verið að gera, traustan stuðning. Það væri
ekki hægt að lá leikurum þótt þeim féllust
hendur, þegar varla er hægt að fylla hús,