Peningamál - 01.03.2004, Blaðsíða 2

PENINGAMÁL 2004/1 1
Undanfarna mánuði hefur verðbólga verið lítillega
undir 2½% verðbólgumarkmiði Seðlabankans og
heldur minni en þegar Peningamál komu síðast út.
Samkvæmt verðbólguspá sem birt er í þessu riti
verður verðbólga undir markmiði þar til á seinni
hluta árs 2005. Um það leyti má gera ráð fyrir að hún
fari upp fyrir markmiðið, miðað við óbreytt gengi og
stýrivexti Seðlabankans. Þegar lagt er mat á
verðlagsþróun og horfur er hins vegar mikilvægt að
hafa í huga að gengi krónunnar er að öllum líkindum
nokkru sterkara um þessar mundir en sennilegt er að
haldist til langframa. Nýleg verðlagsþróun og spár
sem byggðar eru á þeirri forsendu að gengi
krónunnar haldist áfram hátt kunna því að fela í sér
vanmat á duldum verðbólguþrýstingi. Fjármagnsinn-
streymi á næstu tveimur árum kann að vísu að halda
genginu fremur sterku, þótt ekki sé hægt að ganga að
því vísu meðal annars sakir þess að aðstæður gætu
breyst.
Umtalsverður framleiðnivöxtur á sl. ári virðist
hafa stuðlað að lítilli verðbólgu að undanförnu, þrátt
fyrir meiri hagvöxt en reiknað var með í spá bankans
í nóvember. Haldi framleiðni áfram að aukast meira
en vant er mun það létta á verðbólguþrýstingi á
næstunni. Kjarasamningar sem nýlega voru undirrit-
aðir og í stórum dráttum virðast geta samrýmst
verðbólgumarkmiðinu fela í sér ákvæði er gætu ýtt
undir frekari hagræðingu. Að undanförnu hefur það
einnig létt á verðbólguþrýstingi að ör vöxtur þjóðar-
útgjalda hefur fyrst og fremst fundið sér farveg í
meiri innflutningi. Hann hefur því þrýst minna á
innlenda framleiðsluþætti og verðlag en ella, en birst
í vaxandi viðskiptahalla, sem nam u.þ.b. 5½% af
landsframleiðslu á sl. ári. Viðskiptahallinn skýrist að
hluta af þeirri miklu fjárfestingu sem nú er hafin
ásamt stöðnun í útflutningi, en er nokkru meiri en
gert var ráð fyrir í fyrri spám. Óhóflegur viðskipta-
halli gæti til lengri tíma litið grafið undan gengi
krónunnar og leitt til aukinnar verðbólgu, en hættan
virðist ekki mikil á tímabilinu sem verðbólguspáin
sem hér er birt nær til.
Þjóðhagsspá Seðlabankans sem birt er að þessu
sinni er ekki heildstæð spá, þar sem farið er yfir allt
sviðið, heldur uppfærsla á nóvemberspá bankans.
Veigamesta frávikið frá nóvemberspánni er að nú er
reiknað með framkvæmdum vegna stækkunar
Norðuráls, sem leiðir til þess að hagvöxtur verður
nokkru meiri en áður var spáð, 3½% 2004 og 4½%
2005. Vegna hærra gengis, mikillar framleiðni-
aukningar í fyrra og hárrar hlutdeildar erlends
vinnuafls við stóriðjuframkvæmdir verður þrýstingur
á innlenda framleiðsluþætti og verðlag minni en ella.
Stýrivextir Seðlabankans hafa verið óbreyttir í
rúmt ár. Aðhald peningastefnunnar sem í þeim felst
er líklega nálægt því að vera hlutlaust og eru
vextirnir svipaðir og í þeim verðbólgumarkmiðs-
löndum sem eru í líkri stöðu. Í síðustu Peninga-
málum var sagt að vaxtahækkanir væru líklega
framundan, jafnvel þótt ekki kæmi til stækkunar
Norðuráls, enda fór verðbólga samkvæmt spánni sem
þá var birt upp fyrir verðbólgumarkmið bankans eftir
tvö ár að óbreyttri peningastefnu. Til þessa hefur
Seðlabankinn þó ekki talið tímabært að hækka vexti.
Verðbólga var að vísu meiri á fjórða ársfjórðungi
2003 en bankinn spáði í nóvember, en hjaðnaði á
fyrstu mánuðum þessa árs og var í byrjun mars 1,8%
eða nokkru undir verðbólgumarkmiði bankans.
Gengi krónunnar tók enn fremur að hækka undir lok
Inngangur
Horfur varðandi vexti mjög svipaðar og í nóvember