Morgunblaðið - 02.10.1914, Blaðsíða 2

i V3°
MORGUNBLAÐIÐ
legri en keppinautur hans í Kiel.
England hljóti því að sjá sinn kost
vænstan í því að lækka seglin fyrir
keisaranum og vera honum þakklátt
meðan prússnesku liðssveitirnar leit-
uðu ekki á það. Þannig eru skoð-
anir þeirra.
í skóla vorum voru óteljandi
myndir af Bismarch og frá fransk-
þýzka stríðinu. í ganginum á efsta
lofti skólans voru ýmsar veggja-
myndir, sem táknuðu setningar á
»Aufruf«, ^kvæði Körners. Þessi
setning: »Þú átt að reka stálið í
hjarta fjandmanns þíns« var táknað
með mynd af alblóðugum frönskum
hermanni, lögðum í gegn með
prússnesku sverði.
Þjóðernishrokinn.
Skólapiltur nokkur, sem var kom-
inn til vits og ára ritaði eitt sinn
leikrit nokkurt og var aðalhetjan
franskur fyrirliði, sem varð uppvís
að svikum og drepinn af prússnesk-
neskum hermanni. Þessi sami stú-
dent kom litlu síðar fram á sjónar-
sviðið sem þessi fianski hermaður í
þessum leik, en honum var tekið með
fádæma fyrirlitningu og óhróðri
meðal félaga sinna sinna. Þegar
aldarminningin var hátiðleg haldin
að Dúppel, talaði danskur maður
um það hvernig Danir myndu snú-
ast við því þegar missætti yrði með-
al Þjóðverja og Frakka. A afmæli
keisarans ritaði annar maður um
þann ófrið er í vændum væri, sér-
staklega milli Þýzkalands og Frakk-
lands.
Eigin reynsla min er eingöngu
hróður á Þjóðverja hönd, því nem-
endur mínir voru bæði fróðleiksfús-
ir og námgjarnir. En svo fremi að
eg mintist á það, vildu þeir fá að
vita alt um styrkleika enska hersins
og flotans. Þeir reyndu á allan hátt
að stríða mér með orustunni við
Helgoland. Þjóðernishrokinn bland-
aðist inn í öll málefni þeirra, jafn-
hliða mentuninni. Kennarar þeirra
sögðu mér frá því hve mjög það
gleddi Þjóðverja að standa við landa-
mærin og mæla hve langt sjón þeirra
næði inn í Frakkland.
Meðan eg var við skólann, gaf hann
út fyrstu rit sín á ensku. Og fyrstu
rit hans voru laus við þjóðernis-
hroka, en í þriðja ritinu stóð þetta:
»Vér förum um Heidelberg, borgina
frægu og fögru og vér dáumst að
köstulum hennar, og þá mintumst
vér með skelfingu hvernig borgirnar
við Strasburg Minster höfðu gengið
undgn okkur og mintumst hins heil-
aga stríðs, sem háð var fyrir tæplega
árhundraði síðan, þegar ræningjun-
um og morðingjunum var hefnt fyrir
verk sín.
Kynni mín af þýzkum skólabók-
um hafa verið mér fyrirboði þess,
sem orðið er. Og það sem hér fer
á eftir getur gefið hugmynd um
galla þeirra — þjóðernishrokann.
Þeim, sem hafa mest hæst að smíði
»dreadnoughtanna« set eg hér til
yfirlits klausu úr grein, sem nefnist:
»Hvenær þörfnumst vér tíotansf*
eftir P. Koch.
— Sagan hermir oss enn fremur
að herkostnaðurinn hefir aldrei orðið
nokkurri þjóð of ægilegur. Nei, við-
skifti og verzlun hefir blómgast og
þjóðarhagur hefir vaxið við hvert
stríð . . . Þannig er það, að áhrif
flotans á sjálfstæði og öruggi þjóð-
arinnar, hefir ákaflega mikla þýðingu.
í Harms’s »Vaterlandische Erd-
kunde«, sem er einhver bezta landa-
fræði á þýðverska tungu, stendur
þetta skráð um orustuna við Helgo-
land:
Það er athlægisvert að England
skuli hafa fengið keppinautum sín-
um vopnið i hendur. Það skorti
eigi að gys væri gert að því árið
1890 þegar Vilhjálmur keisari skifti
á Zanzibar og Helgolandi. Þá voru
ensku blöðin full af sigurhrósi. En
nú er komin önnur öld.
Enn fremur má minnast á það, að
vigahugs gætir hjá Þjóðverjum í
kenslubókum þeirra um Frakkland.
Til dæmis má nefna Dubislav og
Boek’s kenslubók í frönsku (Franz-
ösisches Uebungsbuch) þar sem þessi
setning er þýdd úr franskri tungu:
»Nú vita Frakkar það vel, að þeir
eru minni máttar. Það er þess
vegna ómögulegt að þeir ráðist á
oss nema því að eins að þeir hafi
öfluga bandamenn. Að visu er það
satt, að Frakkar eru okkur vitrari
sem stendur, en bráðum erum við
jafnokar þeirra i þeim efnum«.
Áuðvitað gætti og þessa þjóðern-
ishroka Þjóðverja í ljóðum þeim,
sem stóðu i kenslubókum þeim er
notaðar voru við skóla okkar. Eg
minnist þess glögt, hverja áherzlu
sumir skólapiltarnir lögðu á þessar
setningar i »Das Deutsche-Vaterland«
eftir Ernst Moritz Amdt:
Þetta er föðurland Þjóðverja, þar
sem hver Frakki er fjandmaður.
En seinasta kvæðið er um Vil-
hjálm keisara og er eftir Felix Dalm.
Úr því kvæði vil eg nefna þessar
línur:
»Þú sækist eigi eftir herfrægð
heldur friðarfrægð. Friðurinn er
frægð þín og laun. En rétt og
heiður landsins ver þú með vopnið
í hönd. Eldur brennur þér úr aug-
um, og hina stærilátu hrokagikki
skal eldörn þinn sundur tæta«.
Grein þessi er rituð af enskum
manni, sem hefir verið kennari við
prússneska alþýðuháskóla (Ober-
realschule) síðastliðið ár.
Símfregnir.
Ágætt veður í dag. Tíð fremur
hagstæð til sveita.
Slátrun byrjuð þessa dagana.
Heillaskeytí.
Forsetar alþingis sendu konungi
vorum svohljóðandi símskeyti á fæð-
ingardegi hans 26. sept.:
Við flytjum hér með yðar Hátign
þegnsamlegastar heillaóskir fyrir al-
þingis hönd á fæðingardaginn, ásamt
von og ósk um mörg farsæl og
heillarík stjórnarár.
Rvík 26. sept.
Jul. Havsteen, Ben. Sveinsson
pt. forsetar.
SVar konungs:
Havsteen og Sveinsson þingfor-
setar, Rvík.
Sorgenfri 26. sept.
Bið yður að flytja alþingi hjartan-
legt þakklæti mitt og kveðju.
Christian R.
Panamaskurðurinn
opnaður.
Um miðjan síðastliðinn mánuð var
Panamaskurðurinn opnaður til al-
mennings afnota. Er það tæpu */2
ári fyr en gert var ráð fyrir þegar
Bandaríkjamenn byrjuðu að grafa
skurðinn.
Til merkis um það, hve útlend
blöð flytja nú litið um aðra viðburði
en þá, sem snerta ófriðinn að ein-
hverju leyti, má geta þess, að blöð
þau sem vér höfum séð, segja frá
þessum merkisviðburði i 5—10 lin-
um.
«=3 DAGBÓfJIN. C=S
Afmæli í dag:
Dórothea Þórarinsdóttir, húsfrú.
Guðlaug Jónsdóttir, húsfrú.
Jófríður Zoéga, jungfrú.
Gunnar Gunnarsson, bifreiðarstjóri.
Bjarni Magnússon.
Hannes Thosteinsson, cand. jur.
Gísli Guðmundsson, gerlafræðingur.
Jón Torfason.
Sig. P. Sivertsen, dócent.
Afmæliskort fást bjá Helga í
Safnahúsinu.
24. vika sumars hefst.
Lesið Morgunblaðið.
V e S r i ð í gær.
Vm. logn, hiti 2.8.
Rv. logn, hiti 3.3.
ísf. n.v. kul, frost 0.2.
Ak. logn, hiti 1.5.
Gr. logn, frost 1.3.
Sf. logn, hiti 2.1.
Þh., F. n.n.v. andvari, hiti 4.5.,
P ó s t a r á morgun :
Ingólfur til Garðs og þaðan aftur
samdægurs.
Flóra á aS fara til Austfjarða og
útlanda.
F 1 e s t i r skólar bæjarins voru settir
í gær.
Þorsteinn skáld Erlingsson
var kistulagður í gær' kl. 12 á hádegi;
kistuna smíðaði Eyvindur Árnason.
Verkamenn voru að hreinsa
Hafnarstræti austanvert í gær. Var
þess sannarlega ekki vanþörf, þvf
óhreiuindi voru þar afarmikil.
Af þingtíðindunum eru
nú þegar prentaðar 25 arkir af um-
ræðum neðri deildar og 12—15 arkir
af umræðum efri deildar. . ,
G a m 1 a B i 0 byrjar í kvöld að
sýna mynd, sem vakið heflr mikla
eftirtekt erlendis. Er það glæpamynd
frakknesk, sem kallast »Fantomas«
og er alls 3800 metrar að lengd. Mun
það vera lengsta myndin, sem hér
hefir verið sýnd. Ógjörningur væri að
sýna alla myndina á einu kvöldi og
verður hetini því skift í þrent. Byrjar
fyrsti hlutinn f kvöld.
S æ b o r g i n, skipstjóri Jón Magn-
ússön, kom inn í fyrra dag eftir 7
vikna útivist. Hafði aflað 24 þúsund
af vænum fiski.
Þinglýsingar: Afsal frá Þorv.
Þorvarðarsyni dagsett 22. apríl þ. á.
til Sturlu Jónssonar fyrir húseign nr.
19. C við Grettisgötu.
» A 11 a n t i s «, hin stórmerkilega
og annálaða mynd, sem stærsta kvik-
myndafólag Norðurlanda, Norðisk
Films Co., lét gera fyrir 1 eða 2 ár-
um, kvað nú vera komin hingað til
lands og verða sýnd hór bráðlega.
Fáar eða engar myndir hafa farið aðra
eins frægðarför um allan heim, enda
telur fólagið hana meistara verk sitt.
Tilkostnaðurinn var gífurlegur og
ekkert til sparað, t. d. keypti fólagið
gamalt stórskip ög sökti því, til þess
að sýna með sem eðlilegustum hætti
ógurlegt sjóslys. Nýja Bíó fær myndir
frá fólagi þessu og setti það ekki fyrir
sig, þó að mynd þessi só óvenjulega
dýr og munu menn kunna því þakkir
fyrir, er þeir hafa sóð hana. Myndin
er með allra stærstu myndum, stend-
ur yfir fulla 3 klukkutíma; er þetta
ekki f fyrsta skiftið, sem Nýja Bíó
ræðst í að fá hingað stórmyndir,
menn muna, t. d. víst eftir hinni
ágætu mynd »Yesalingarnir«. Naut hún
hór mikilla vinsælda og varla mun
þessi þykja síðri.
Akureyri í gær.
Karl Schiött kaupm. og Jónína
Valdimarsdóttir frá Winnipeg voru
gift í gær.
Vesta var á Seyðisfirði í gær-
morgun.
Douro kom hingað í dag og hefir
meðferðis um 200 smálestir af mat-
vörum.
Verð á kolum er hér nú 22 kr.
smálestin (2000 pund).
Sólarupprás kl. 6.39.
S ó 1 a r 1 a g — 5.55.
H á f 1 ó ð kl. 4.8 f. m.
og 4.23 e. h.
Hannes Hafstein fyrv. ráð-
herra flutti í gær úr ráðherrahÚBÍnu í
Klrkjustræti nr. 8.