Börn og menning - 01.04.2013, Blaðsíða 34

34
Börn og menníng
I I
Upplýsingaveitur og leiðindi
Þegar barnabörnin segja mérfrá merkilegum
fyrirbærum eins og bláum „rauðufuglum"
eða að maður lýsi þegar maður verður
logandi hræddur (samanber Hattífattana)
rifjast stundum upp fyrir mér sólgylltar
stundir um miðjan sjötta áratug síðustu aldar
og krakkar sem þá skiptust á upplýsingum
um hvernig börnin yrðu til (kálgarðar komu
við sögu) eða garnaflækjuhættuna af
tyggjói (sem þá var sjaldséð hnoss, oft tínt
af götunni og endurnýtt) og margt fleira
nytsamlegt. Upplýsingasamfélag barna lifir
enn góðu lífi þótt fullorðnara fólk búi nú
við hraðbraut Internetsins og gúgli lausnina
á lífsgátunni. Svörin sem eldra fólkið finnur
eru samt ekki endilega áreiðanlegri en
þau sem þriggja og fjögurra ára kríli miðla
hvert öðru í sandkassanum á leikskólanum
og mikið af svörum yngra fólksins fékkst
reyndar með eins konar gúgli: spurningum
um hitt og þetta og allt mögulegt á meðan
mamma, pabbi og eldri systkinin voru að
hugsa um eitthvað annað eða túlkun á
orðum sem var ekki endilega beint til yngstu
fjölskyldumeðlimanna. Upplýsingar fengnar
með hlerun eru síður en svo nýtt fyrirbæri;
helsti fróðleikur minn (og ranghugmyndir)
Magnea J. Matthíasdóttir
um kvensjúkdóma og meðgöngu í æsku
fékkst með því að sitja undir eldhúsborðinu
og hlusta á mömmu ræða við vinkonur sínar
yfir kaffibolla.
Því vissulega erum við fullorðna fólkið
upplýsingaveita ólæsra barna og miðlum
þeim af þekkingu okkar og heimssýn. Núna
erum við til dæmis að kenna heilli kynslóð
drengja að þeim leiðist í skólanum (af því
að hann sé einkum ætlaður stelpum), að
strákum gangi illa í námi (af því að þeir geti
ekki lært hjá kvenkyns kennurum) og að
strákar lesi ekki bækur (af því að ... ja, af
hverju í ósköpunum?) - og úr öllu þessu ber
að bæta ekki síðar en strax með rafrænum
lausnum. Vegna þess að strákar hafa gaman
af græjum. Og þá er spurningin bara hvort
græjugleði þeirra vegi svo mikið upp á
móti lestrarleiðanum að þeir taki að kynna
sér námsefni og heimsbókmenntir af kappi
en eyði ekki öllum sínum tíma í Minecraft
og FIFA eða hvað þeir nú heita, allir þessir
ágætu leikir.
Stelpur hafa reyndar líka gaman af
græjum. Það þarf ekki annað en að sjá
systkinaslagsmál um hver má hafa Æpaddinn
núna til að vita það. Og ég er svo sannarlega
ekki að segja að tölvur eigi ekki erindi í
kennslustofuna, fjarri því. Ég tel þvert á móti
mikilvægt að börn læri snemma og vel á
alla tækni og tól samtíma síns. Mér finnst
eðlilegt að þau kunni ekki bara að nota
tölvur og Internet heldur viti líka hvernig
fyrirbærin virka, kunni eitthvað fyrir sér í
forritun til að geta nýtt sér þau sem best
og ekki síður að þau geri sér grein fyrir að
þótt margan fróðleik sé að finna á netinu sé
þar líka heilmikið af upplýsingum sem eru
ámóta áreiðanlegar og þær sem fást með
því að sitja undir eldhúsborði og hlusta á
kaffibollaspjall.
Einu efasemdir mínar um græjuvæðingu
skólastofunnar tengjast lestri. Ég er ekki viss
um að lestur verði endilega meira spennandi
í spjaldtölvunni eða Kyndlinum eða námið
svo skemmtilegt að börnin vakni fyrir allar
aldir á morgnana til að mæta örugglega ekki
of seint í tíma. Þegar nýjabrumið er farið af
spjaldtölvunum verða þær líka leiðinlegar.
Ég skal segja ykkur leyndarmál: Krökkum
- bæði strákum og stelpum - leiðist í
skóla. Alveg eins og ykkur leiðist í vinnunni.
Börnum leiðist meira að segja í leikskólanum.
Ég hef enga trú á að kynjaskipting bæti