Norðurljósið - 05.10.1893, Blaðsíða 1

Kemur út þrisvar mánuOi
3>.,—15.,—25.), 86 blöð á ári.
Verð 2 kr. (erlendis 8 kr.).
Gjalddagi 15. júlí.
NORÐDRL JÓSIÐ.
Afgreibslustofa Þingholtsstr. 3
Uppsögn skrifleg, bundin við
áramót, ógild nema hún sje
komin til ritstjórans fyrir
1. október.
VIII. ár. Reykjavík, flmrntudaginn 5. október 1893. 28. blað.

Síöustu forvöð.
m.
Þegar vjer snúum oss að sjávarútveginum, mætum
’vjer í mörgum atriðum hinu sama framtaksleysi, sömu
verklegu vanafestunni.
Sjávarbændurnir, sem hefðu getað komið sjer upp
þilskipum, ekki fáeinum, eins og enn þá er, heldur
fjölda-mörgum, ekki fáir, einstakir menn, heldur fjöldi
manna : þeir eru ekki enn þá vaknaðir til fullkom-
innar meðvitundar um, að þeir geti gjör-umbreytt og
■endurbætt þenna rnjög svo þýðingarmikla atvinnuveg.
Allar aðrar siðaðar flskiþjóðir gjöra hverja til-
raunina á fætur annari til að endurbæta skip og veið-
arí'æri. Hjer er eins og margir álíti óhreina anda búa
í flestum verklegum nýjungum. — Þegar Sigurður Ei-
ríksson var að smíða hjer bátana með nýja laginu um
árið, var eins og maðurinn væri að fara með guðlöst-
un, í stað þess, að hið eina rjetta var, að sjómenn
hefðu styrkt hann eptir mætti til þess að gjöra hverja
tilraunina á fætur annari, þangað -til það skipalag
befði verið fengið, er fullnægt hefði sem flestum
kröfum.
Veiðarfærin eru með sama laginu og fyrir tugum
ára. Ekki kunnum vjer enn þá að veiða í miðjum
sjó, hvorki á lóðir nje í net.
Hirðing aflans er engan veginn glæsileg. Sund-
maginn t. d., sem getur verið hreinn og fallegur eins
■og mjólkurgler, er vanalega gulur og dökkur, ef ekki
blóðugur. Ekki þarf þó annað en að verka hann
þegar hann er tekinn úr fiskinum, salta hann síðan,
Terði hann ekki þurkaður þegar, og afvatna hann
síðan áður en hann er þurkaður og breiða hann svo
að eins á hreint grjót.
Áburður sá, er fá má úr sjófangi, er ekki betur
nýttur. Slorið er víða látið fúna í fjörunni. Þang-
dyngjur og þaragarðar eru hrönnum saman víðast við
sjávarströndina, sem gjöra má bezta áburð úr, sje það
látið fúna og blandað öðrum efnum. Sumir nota enn
þá klíning til eldiviðar eins og Kalmúkkar. Kemur
það sumpart af því, að mó vantar á ýmsum stöðum
■og kol er ekki að fá. Mundi það ekki borga sig með
eldiviðarsparnað, að fá járnsuðuvjelar, þótt þær sjeu
nokkuð dýrar í svipinn ? Eldiviðurinn er daglegur
eyðsiueyrir, sem nauðsyn er að læra að spara sem
mest.
Húsabyggingarnar eru enn þá almennt með fornu
lagi, þótt stöku maður sje farinn að breyta dálítið til:
baðstofa, bæjardyr, búr, eldhús með taðstáli, skemma
og smiðja, mörg smáhýsi sitt í hverju lagi, með rang-
halagöngum á milli. Kostnaðarminna yrði að búa til
eitt stórt hús með sameiginlegu þaki úr öllum þessum
sjerstöku húsum.
Hvers vegna kemur enginn hingað til Reykjavíkur
til að læra að kljúfa grjót til bygginga hjá steinsmið-
unum ? Það væri eins þarflegt, að sú kunnátta breidd-
ist út hjeðan sem sumt annað.
leiðir, að færri verða leiknir í einu sjerstöku verki.
Flestir kunna fjölda verka meira eða minna, en það
segir sig sjálft, að færari yrðu menn í hinuin einstöku
verkum, ef þeir stunduðu færri verk. Landbúnaður
og sjávarútvegur eru hvort fyrir sig svo þýðingai'-
miklir atvinnuvegir og vandlærðir svo vel sje, að ekki
veitir af að þeir sje stundaðir eingöngu.
Eigi lausamennskulögin að verða að gagni fyrir
landið, útheimtist, að lausamennirnir taki fyrir sig að
stunda einn atvinnuveg og læra hann svo vel, að eptir
þeim verði sótzt til að vinna einmitt það, sem þeir
kunna öðrum framar. Sá sem kann eitt verk vel framar
öðrum, má jafnan vænta þess, að verða tekinn til að
inna þetta verk af hendi fremur en 10 eða 20 aðrir,
sem ekki kunna það nema í meðallagi.
Til þess að fá góða sjómenn á þilskipin, þurfa
menn að venjast við þaö frá unglingsárum. Með því
móti fellur þeim verkið mikið ljettara, og skipi og
mönnum er betur borgið, ef háska ber að höndum, og
meiri von um góðan afla, eptir því sem sjómennirnir
eru vanari starfinu.
Þegar um sauðfjárhirðing er að ræða, riður ekki
síður á, að fjárhirðirinn sje vanur starfl sínu, eigi það
að koma að sem beztum notum. Það er vandasamara
verk en svo, að heppilegt sje að fela það þeim á
hendur, er sjaldan heflr fengizt við það áður.
En svo er að sjá eins og menn viti ekki þetta.
Almenningur hleypur frá einu verkinu til annars, hálf-
lærðu, og fær við það miklu minni áhuga á, að gjöra
verk sín vel, áhuga á, að verða öðrum færari í einu
einstöku verki, og landsvenjurnar og lifnaðarhættirnir
kenna mönnum eirðarleysi og eljuleysi við hið sama
verk.
Sú hefir verið tíðin — hamingjan má vita, hvort
hún er ekki enn — að sá heflr ekki verið talinn full-
gildur vinnumaður, sem ekki heflr getað farið til sjós
fyrir sjósótt, enda þótt hann hafl unnið heimilinu opt
og einatt þarfara verk heima fyrir heldur en sá, sem
komizt hefir í eitthvert skiprúm að nafninu til, fengið,
ef til vill, svo lítinn afla, að það hefir ekki hálfborgað
útgerðina, hvað þá meira, en hinn heflr varið fjenað-
inn heima frá að farast í illviðrum. Það er, ef til vill,
honum að þakka, að fienaðurinn lifir yflr veturinn.
En á vorin, þegar sjómaðurinn kemur »úr verinu«,
er honum tekið tveim höndum, eins og sækonungi
forðum daga, sem kom heim að haustinu með mörg
skip hlaðin herfangi. 0g þó er aflinn ekki nema 100,
og helmingurinn ýsa, — það er svona rúmlega fyrir
ferðakostnaðinum ; — fæði, skinnklæðum og tímanum
er hartnær kastað í sjóinn. Sjómaðurinn hefir haft
30—40 hvíldardaga á vertíðinni að minnsta kosti.
Hinum, sem hirt heflr skepnurnar í illviðrunum,
þegar hinn hljóp frá þeim, — honum er gleymt. Hann
er naumast talinn í verkfærra manna tölu. Og þó
heíir hann naumast haft neinn hvíldardag á öllum
vetrinum.
IV.
Nú sem stendur streyma menn hópum saman að
«jónum á vetrum, en í sveitir á sumrum, og af því