Tíminn - 16.09.1941, Page 2

366
TÍMIM, þriðjndaginn 16. sept. 1941
93. I»lað
^ímirm
Priðjudatiinn 26. sept.
Þingvellir
Straumur peninga flæðir yfir
landið. Möguleikar til mikillar
og margvíslegrar fjáröflunar
hafa aldrei verið meiri á landi
hér. Efnishyggjan hefir á uhd-
anförnum árum verið mestu
ráðandi 1 starfi flokka og
stéttafélaga. Hin aukna pen-
ingavelta er henni ný og mikil
liðveizla. Það þarf því engan
að undra, þótt efnishyggjan
skapi nú öndvegissess í hugsun
margra landsmanna.
Að þessu leyti er aðstaða okk-
ar næsta ólík flestra annarra
þjóða. Einstaklingarnir verða
nú í mörgum löndum að tak-
marka þægindi sín og leggja á
sig meira og minna þungbærar
byrðar í þágu föðurlandsins.
Styrj aldaraðstaðan skapar þar
aukinn fórnarhug og þjóð-
ræknistilfinningu. Hér á landi
stefnir þróunin í gagnstæða átt.
Hér hafa menn meiri fjárráð,
minni skatta og minni kvaðir
en áður. Þetta kann að vera
æskilegt fyrir einstaklingana í
bili, en getur hinsvegar reynzt
þjóðinni hættulegt, þótt síðar
verði. Stafar það ekki sízt af
því, að hin aukna fjárvelta
byggist á óeðlilegum forsend-
um og hinn mikli og fljótfengni
gróði getur því verið fokinn í
veður og vind fyrr en nokkurn
varir. Þá verður erfiðara að fá
menn til að sýna fórnarhug og
sjálfsafneitun, þegar þeir eru
búnir að venjast allt öðru.
Ekkert væri óviturlegra en að
gera sér vonir um, að við njót-
um aðeins góðs af styrjaldar-
ástandinu, eins og verið hefir
undantekningarlítið fram að
þessu. Við munum áreiðanlega
fá að glíma við erfiðleika þess,
þótt þeir heimsæki okkur síðar
en nábúaþjóðir okkar.
En þegar þar að kemur verð-
um við að sækja styrk og þrótt
annað en til efnishyggjunnar.
Þá verður hún ekki heppilegur
eða öruggur vegarvísir. Þjóðin
þarfnast þá nýrra leiðarstjarna.
Hvert verður þá betra og ör-
uggara að sækja hald og traust
en til sögu þjóðarinnar á liðn-
um öldum, til þess manndóms
og þrautseigju, sem hefir bjarg-
að henni yfir allar torfærur er-
lendrar áþjánar og hörmungar
elds og ísa? Er nokkuð annað,
sem betur getur talið kjark í
þjóðina í raunum hennar en
minningin um hina mörgu yfir-
lætislausu sigra, sem alþýðan
íslenzka hefir unnið með starfi
sínu, verklegu og andlegu, í þau
rúmlega þúsund ár, sem landið
hefir verið byggt?
Það kann að vera erfitt verk
að boða trúna á söguna meðan
trúin á seðlana er jafnsterk og
hún er um þessar mundir. Þeg-
ar mönnum finnst að hátt
kaupgjald, hátt afurðaverð og
lágir skattar séu hinir einu
stóru og sáluhjálplegu hlutir er
ekkert undarlegt, þótt þeim
finnist þjóðargrafreitur á Þing-
völlum og önnur aukin ræktar-
semi við þann stað, hjákátlegur
og bláber hégómi. En þeir tím-
ar munu koma, að slík verk
verða réttilega metin. Þeir tím-
ar munu koma, þegar þjóðin
finnur, að hennar mikli styrk-
ur er dáð og afrek forfeðranna,
— þegar minningin um þá mun
varða veg hennar og vera henni
hvatning til að gefast ekki upp,
hvort heldur sem við erlent of-
ríki, fjárhagsörðugleika eða
náttúruharðindi verður að etja.
Formaður Þingvallanefndar
skýrði blaðamönnum frá því á
dögunum, að það hefði verið
hugmynd Jóns forseta, að Þing-
vellir héldu áfram að vera há-
tíðarstaður þjóðarinnar, þótt
þingið væri flutt þaðan. Þar
væru haldnar stórar þjóðhátíð-
ir öðru hvoru, mikil íþróttamót,
sem sýndu líkamlegt atgerfi
þjóðarinnar, og þar væru
haldnar ýmsar ráðstefnur hinna
beztu og vitrustu manna. Þing-
vellir héldu áfram að vera hinn
míkli sameinandi þáttur í þjóð-
lífinu, þótt þingið væri þar ekki
lengur. Það er nú markmið
Þingvallanefndar, að vinna að
framkvæmd þessarar hugmynd-
Sundmál Áusturlands
Eítír Aðalsteín Sigmundsson kennara
í íþróttalögunum frá 1940 er
svo á kveðið, að „öll börn á
landinu skulu læra sund, nema
3au séu óhæf til þess að dómi
skólalæknis...... Skal hver
nemandi hafa lokið þessu námi
fyrir 14 ára aldur og hafa leyst
af hendi ákveðnar raunir í
sundi og björgun, samkvæmt
reglugerð, er ráðherra setur.
Þar sem sundlaugar eru svo
nærri skólúm, að sundiðkun-
um verði við komið samhliða
öðru námi, skal ætla þeim
tíma á stundaskrá skólanna.
Að öðrum kosti skal kenna
sund með námskeiðum, og skal
hver nemandi eiga kost á hálfs
mánaðar kennslu a. m. k. Þar,
sem sækja skal langt til slíkra
sundnámskeiða, skal ríkissjóður
taka þátt í ferðakostnaði nem-
enda, eftir reglum, sem
fræðslumálastjórn setur ....“
(13. gr.).
ar. Fyrstu skilyrðin eru, að bæta
húsakost staðarins, vegakerfi
hans, láta gera íþróttasvæði,
koma upp tjaldstæðum o. s. frv.
Undirbúningur hefir verið haf-
inn að öllu þessu, en fram-
kvæmdir fara vitanlega eftir
fjárframlögum rikisins.
Enginn staður er betur til
þess fallinn en Þingvellir að
vera samkomustaður fyrir stór-
ar og veglegar þjóðhátíðir, en
þýðing þeirra getur orðið þjóð-
inni ómetanleg. Þar er auðveld-
ast að tengja böndin við for-
tíðina. Þar er einna mest nátt-
úrufegurð á íslandi. Þangað
liggja laiðir úr öllulm áttum.
Þingvellir hafa engu síöur skil-
yrði til þess nú en í fornöld að
vera ákjósanlegasti samkomu-
staður þjóðarinnar.
Til þess að hrinda i fram-
kvæmd hugmynd Jóns Sigurðs-
sonar, sem Þingvallanefnd hef-
ir tekið upp, þarf ekki nema
brot af því fjármagni, er nú
flæðir yfir landið. Framkvæmd-
ir þessa máls munu verða góð-
ur prófsteinn á hugarfar þjóð-
arinnar um þessar mundir. Ef
hér ríkti sami andi fórnfýsi og
þjóðernistilfinningar og í styrj-
aldarlöndunum myndi okkur
ekki verða skotaskuld úr því, að
hefja Þingvelli til þess vegs, sem
þeir verðskulda og okkur er
þjóðleg nauðsyn. Ef til vill verð-
ur reynslan að kenna okkur að
vera ekki of mikil börn efnis-
hyggjunnar áður en þessu og
öðrum þjóðlegum málum fæst
hrundið í framkvæmd. Þ. Þ.
Nú eru lög þessi komin til
framkvæmda. Mun verða lögð
rík áherzla á það, að sund-
námsskyldunni verði fullnægt
um allt land, svo fljótt sem á-
stæður gera það með nokkru
móti kleift. En meginskilyrði
til þess, að sundkennsla geti
farið fram reglulega, svo að
mynd sé á og árangurs að
vænta, er sundlaug eða tjörn
með svo hlýju vatni, að börnin
þoli að vera niðri í því nægi-
lega lengi til að fá þjálfun í
sundtökum og ná sundleikni, án
þess að hætta sé á heilsuspjöll-
um af því.
Þessi skilyrði eru fyrir hendi
á miklum hluta landsins. Á
öllu svæðinu frá Mýrdalssandi
(eða jafnvel Skeiðarársandi)
vestur um að Jökulsá í Öxar-
firði (eða Öxarfjarðarheiði) eru
bíýjar sundlaugar nægilega
þéttar til þess, að vel er sækj-
andi fyrir öll skólabörn á því
svæði til sundnáms í þeim. —
Öðru máli gegnir um svæðið
austan Mýrdals- (eða Skeiðar-
,ár-)sands og Öxarfjarðar. Þar
eru hvergi hlýjar sundlaugar
og engin viðunandi aðstaða til
sundkennslu. Nothæfur jarð-
hiti til hitunar sundlauga er
aðeins á einum afskekktum
stað á þessu svæði.
Nú liggur fyrir að bæta úr
þessum algerða skorti skilyrða
til sundkennslu á Austurlandi,
svo að sá landshluti fái þar að-
stöðu til jafns við aðra, og hægt
sé að fullnægja sundnámsskyld-
unni um allt land. Þetta er mest
aðkallandi allra þeirra mörgu
viðfangsefna, sem bíða úrlausn-
ar í íþróttamálum íslendinga.
Skal nú gerð grein fyrir því í
stuttu máli, hvernig ráða má
fram úr . þessu mikilsverða
vandamáli á viðráðanlegan og
viðunandi hátt, svo að Austur-
land verði ekki — eða a. m. k.
minna en verið hefir —, útund-
an í þessu efni.
Vegna staðhátta og sam-
gangna skiptist þessi sund-
laugalausi hluti landsins í fernt.
1. Austurhluti Norður-Þing-
eyjarsýslu og Skeggjastaða-
hreppur í Norður-MúIasýslu.Þar
er þegar hafinn undirbúningur
sundlaugarbyggingar í Þórshöfn
Eru allar horfur á, að hrepp-
arnir og ungmennafélögin þar
sameinist um bygginguna og að
hún komist upp þegar á næsta
ári. Á þessum slóðum er enginn
jarðhiti, en í Þórshöfn fer til
spillis hiti, sem fáanlegur er og
líklega nægir til að hita laug-
ina kostnaðarlítið. Er það kæli-
vatn frá hreyflinum í frysti-
húsi Kaupfélags Langnesinga.
Má hita það til viðbótar með
„pústinu“ frá hreyflinum.
Laugin mun verða gerð úr járn-
bentri steinsteypu, opin, með
hituðum búningsklefum og
ræstibaði.
2. Vopnafjörður. Þar er eini
jarðhitastaður, sem um er að
ræða til sundlaugahitunar á
öllu Austurlandi. Uppsprettan
er í bakka Selár, skammt fyrir
ofan Hróaldsstaði. Þar hefir ver-
ið gerð steypt sundþró fyrir
nokkrum árum, en sett of neð-
arlega, svo að áin hefir brotið
hana í vorvöxtum. Laug þessa
þarf að endurbyggja hærra í
gilinu, og hafa þar sundkennslu
fyrir Vopnafjarðarbyggð. Stað-
urinn er að vísu nokkuð útúr-
skotinn, en þó ekki svo, að
verulegum örugleikum sé bund-
ið að sækja þangað námskeið
úr þorpinu og eystri dölunum,
a. m. k. eftir að brú kemur á
Vesturá.
3. Norður-Múlasýsla sunnan
Smjörvatnsheiðar og Suður-
Múlasýsla öll. Þetta er stórt
flæmi, víðlent, fjölmennt og
byggilegt, um 20 hreppar og
tveir kaupstaðir (Seyðisfjörð-
ur, Neskaupstaður). En þrátt
fyrir víðáttu og fjölmenni er
unnt að fullnægja sundkennslu-
skyldunni þar, í bili, með einni
sundlaug að Eiðum. Að vísu er
slík lausn málsins ekki til
frambúðar, og á næstu árum
hljóta og verða að koma sund-
laugar víðar, svo sem brátt
verður drepið á. En sundlaug að
Eiðum getur orðið öllu Austur-
landi að notum í bráð, og hún
verður kennslulaug til fram-
búðar fyrir allt Hérað og Jökul-
dal, hvað sem meira verður.
Má því fullyrða, að ekkert í-
þróttavirki á landinu, utan
Reykjavíkur a. m. k., kemur að
jafn-víðtækum og aökallandi
notum og Eiðalaugin og ekkert
slíkt mannvirki vantar jafn-til-
finnanlega og hana. Ef hún
fæst fullgerð, er sundnáms-
skyldan þegar framkvæmanleg
um allt land. Má því með engu
móti dragast, að hún komist
upp.
Fyrirhugað er, að sundlaug
Eiðaskóla, sem um leið verður
héraðssundlaug Austurlands,
verði yfirbyggð (leikfimissalur
yfir lauginni) og hituð með
raforku frá stöð skólans. Verk-
inu er það á veg komið, að
laugin sjálf er fullsteypt, og
var synt í henni, í köldu vatni,
á íþróttamóti Austurlands 3.
ágúst s. 1. En hitunartæki,
hreinsitæki fyrir vatnið og yf-
irbyggingu vantar. Tækin mun
vera hægt að smíða hér á landi.
Ætti því að vera unnt að full-
gera laugina og ljúka þessu
(Framh. á 3. síðu)
Sunnudagshugleiðmgar
Mbl. um áfengísmálin
Afstaða Sjálfstæðisflokksins í
áfengismálunum þann tíma,
sem hann var í stjórnarand-
stöðu, er öllum kunn. Þá taldi
hann áfengissöluna hina verstu
spillingu í þjóðfélaginu og
stjórnina fremja hinn svívirði-
legasta verknað með henni og
sýna þar bezt úrræðaleysi sitt
og svik við þegnana, með því
að eygja ekki betri fjáröflunar-
leiðir „en hina svívirðilegu
bruggunarstarfsemi.“
Eftir að flokkurinn komst í
stjórnaraöstöðu féll gagnrýnin
fljótlega niður, þótt meira væri
selt af áfengi og gróðinn stór-
kostlegri en dæmi voru til áður.
Þegar dýrtíðarmálin voru af-
greidd á Alþingi, þá barðist
Sjálfstæðisflokkurinn fyrir 50%
viðbótarskatti á áfengið, til
þess að mæta dýrtjíðinni, en
beitti sér gegn ýmsum heil-
brigðum fjáröflunarleiðum, sem
til greina komu.
Með þessu var enn viðurkennt
af Sjálfstæðisflokknum, að á-
fengið væri ómissahdi tekju-
lind fyrir ríkissjóðinn. Má það
teljást einstök stjórnvizka í
þessu árferði, að ætla að láta
afkomu ríkissjóðs byggjast meir
en undanfarið á áfengisgróð-
anum.
Um þriggja vikna tíma í júní
var áfengisverzlunin lokuð
vegna vöruskorts. Þegar skyldi
opna aftur, birti Morgunblað-
ið skeyti frá lögreglustjórum í
flestum kaupstöðum landsins,
er lýsa ánægju sinni yfir lokun
áfengisverzlunarinnar og telja
hana sjálfsagða framvegis, a.
m. k. meðan erlent setulið dvelji
í landinu.
Þegar opnað er seint í júní
urðu snögg umskipti. Jafnvel
Mbl. gat ekki látið hjá líða að
lýsa þeim með sterkum orðum
29. júní síðastl. Telur blaðið þá,
að eina ráðið til bóta í áfengis-
málunum sé að taka fyrir á-
fengissöluna. Enda hlaut það
að verða öllum blöskrunarefni,
að 30 menn að meðaltali og
stundum 60—70, voru teknir
„úr umferð“ á sólarhring. Og
þó var ástandið miklu verra en
þessar tölur sýndu, því eigi var
húsrúm fyrir alla, er taka þurfti
„úr umferð“ og oft var lögregl-
an kölluð á heimilin, til þess að
að afstýra vandræðum.
Eftir mánaðar ófremdará-
stand var aftur lokað og hefir
svo verið síðan eða í röskan
hálfan annan mánuð. Virðist
stjórnin hafa tekið þá ákvörð-
un, að lokað verði um sinn og
áfengi hvergi selt.
Yfirgnæfandi meirihluti þjóð-
arinnar mun fagna þessari ráð-
stöfun stjórnarinnar og telja
hana fullkomlega tímabæra.
Þegar í fyrra var vilji þjóðar-
innar í áfengismálunum augljós
af undirskriftum þeim, er
fram fóru úm land allt að til-
hlutun bindindismanna, þar
sem skorað var á stjórnina að
loka áfengisverzluninni tafar-
laust. Samþykktir ýmsra félaga
og stétta um þetta mál að und-
anförnu eru á sömu lund. Jarð-
vegurinn fyrir bann var mynd-
aður og flýttl hernámið vissu-
lega fyrir því.
Engum gat að vísu komið á
óvart, að til væru nokkrar sál-
ir, sem sættu sig ekki við áfeng-
isleysið, og aðrir, sem fyrir á-
girndarsakir biðu eftir að draga
menn niður í sorprennurnar.
En hitt hefir sennilega komið
mörgum á óvart, að Mbl., aðal-
málgagn Sjálfstæðisflokksins,
tæki upp harðvítuga baráttu
fyrir áfengissölu ríkisins, sem
það hafði gagnrýnt látlaust í
4 ár, við allt aðrar aðstæður
en nú eru fyrir hendi.
Þegar lokunin hafði staðið í
nokkrar vikur hefst áróður
blaösins fyrir alvöru. Og nú
virðist baráttan fyrir áfenginu
eiga að verða fastur sunnudags-
boðskapur Mbl. Tvo undan-
farna sunnudaga hafa forustu
greinar blaðsins fjallað um á-
fengismálin á mjög ósvífinn
hátt.
Fyrra sunnudag skammar
það lögregluna, sem gaf áður-
nefnda yfirlýsingu, templara og
alla þá, sem á einhvern hátt
beittu sér fyrir lokuninni, og
svo ríkisstjórnina, sem fram-
kvæmdi hana.
Ein af röksemdum blaðsins
er sú, að þar hafi stjórnin ó-
virt þingviljann, er greinilega
hafi komið fram á aukaþing-
inu í sumar. Sannleikurinn er
sá, að aðeins 19 þingmenn af
49 greiddu atkv. á móti því, að
áfengismálið væri tekið til um-
ræðu og það var vitað um
suma þeirra, að þeir greiddu
atkv. sitt þannig af þeim á-
stæðum að þinghaldið átti að
vera stutt og þeir óttuðust að
fleiri mál kæmu á eftir, ef þetta
yrði tekið á dagskrá. Með þess-
ari atkvæðagreiðslu var af-
staða þeirra í áfengismálinu
því ekki mörkuð.
Samt leyfir Mbl. sér að segja:
„Allir vita, aS þingviljinn kom
hér eins greinilega í ljós og
hugsast gat. Þingið hafnaði til-
lögunni, taldi hana ekki einu
(Framh. á 3. siðu)
Séra Jakob Jónsson;
Tímarit Þjóðræknisiélagsíns
Tímarit Þjóðræknisfélags
íslendinga. 22. árg. 1940.
Ritstjóri Gísli Jónsson.
Winnipeg, Man.
I.
Það er eftirtektarvert, að þeg-
ar leita skal að elstu blöðum
íslenzkum, þeir er enn eru lífs,
verður að fara vestur um haf.
„Heimskringla" og „Lögberg“
hafa bæði komið út meir en
fimmtíu ár. Ber það ekki aðeins
vott um dugnað og áhuga, held-
ur og meiri þrautseigju við
sama verkefni en oss íslend-
ingum yfirleitt er gefin. Fáein
tímarit eru einnig gefin út með-
al íslendinga vestra, og það
langmerkasta í þeim hóp er
Tímarit Þjóðræknisfélagsins,
sem nú hefir komið út í 22 ár.
Frá upphafi hefir sami mað-
ur verið ritstjóri Tímaritsins,
dr. Rögnvaldur Pétursson.
Hann hélt ritinu í því horfi, að
hiklaust má telja það eitt af
allra merkustu tímaritum.
Sumir af ritfærustu íslending-
um vestan hafs hafa skrifað í
það og auk þess allmargir af
rithöfundum heimaþjóðarinn-
ar. Að efni til hefir Tímaritið
ávalt verið hið merkilegasta, og
verðskuldar alla þá útbreiðslu
hér á landi, sem unnt er að
veita því. Eins og kunnugt er,
andáðist séra Rögnvaldur 30.
janúar 1940. Tók þá við rit-
stjórninni Gísli Jónsson, skáld
og prentsmiðjustjóri í Winni-
peg. Betri maður gat ekki orð-
ið fyrir valinu en hann.
Gísli er fæddur og uppalinn í
Jökuldal, gekk ungur í Möðru-
vallaskóla, en nam síðan prent-
iðn á Akureyri. Þegar eftir
komu sína vestur, settist hann
að í Winnipeg og hefir ætíð
síðan komið þar mikið við sögu
íslenzks félagsskapar. Hann er
vel ritfær maður, söngvinn og
smekkvís, ágætlega lesinn bæði
i íslenzkum og erlendum bók-
menntum. Kona hans er Guð-
rún Finnsdóttir skáld, og er
heimili þeirra blátt áfram
menntabrunnur í beztu merk-
ingu þess orðs. Gísli er vara-
forseti Þjóðræknisfélags ís-
lendinga í Vesturheimi og hef-
ir árum saman átt sæti í fram-
kvæmdanefnd félagsins.
II.
Eins og vænta má, hefst ritið
í þetta sinn á ítarlegri grein
um dr. Rögnvald Pétursson og
verður æfistarfi hans tæplega
betur lýst í stuttu máli en þar
er gert. Höfundur greinarinnar
er séra Guðmundur Árnason,
vinur og samherji Rögnvaldar
frá því að báðir voru ungir
menn. Séra Guðmundur ritar
ágætt mál og ber allt, sem frá
honum kemur, vott um hóf-
stillingu, óhlutdrægni, glöggva
hugsun og yfirlætisleysi, að við-
bættri óvenjulega mikilli þekk-
ingu. (Mig langar til að skjóta
því hér inn í, að séra Guðmund-
ur mundi vera al-hæfasti mað-
urinn til að halda áfram því
verki, sem Þorsteini Þ. Þor-
steinssyni hefir misheppnazt,að
rita sögu Vestur-íslendinga).
í grein sinni um Rögnvald seg-
ir séra Guðm. frá æfiatriðum
hans, og er það út af fyrir sig
merkileg saga, en auk þess eru
sérstakir kaflar um kirkjulegt
starf hans, þjóðræknisstarf,
ritstörf og bókaútgáfu. Ungir
menn, sem vilja kynna sér sögu
mestu mannanna, sem þjóð vor
hefir átt, fá gott heimildarrit,
þar sem grein séra Guðmundar
er, um einn af fremstu mönn-
um íslendinga á þessari öld.
Ritstjórinn birtir, eftir sjálfan
sig, kveðju í ljóði til Rögnvald-
ar Péturssonar. Þau kvæði, sem
komið hafa eftir Gísla í Tíma-
ritinu síðustu árin, hafa verið
hvert öðru betra, og er þetta
ekki sízt. Þar er klökkvi hraust-
mennisins, sem saknar en æðr-
ast ekki, og þakkar hið liðna,
þó að fenni í sporin.
„Nú löngu er horfin vor land-
námsöld —
með lífinu borguð vor hinztu
gjöld
og fent í flestallra spor.
En þökk sé þeim tíma, er þig
oss gaf
og þá hina aðra, sem báru af —
hið liðna, vestræna vor.“
Ritstjórinn skrifar einnig
fróðlega og skemmtilega grein
um fimm alda afmæli prent-
listarinnar.
Prófessor Richard Beck skrif-
ar grein um Huldu skáldkonu.
Er þar glöggt yfirlit um rit-
smíðar hennar, og rakin þróun
þeirra. Greinin er skemmtileg
aflestrar og dregur vel fram
megineinkennin á skáldskap
Huldu.
„Andinn frá Berlin og áhrif
hans“ nefnist grein eftir séra
Valdimar J. Eylands. Séra Valdi-
mar er ungur prestur og þjónar
stærsta lútherska söfnuðinum
meðal íslendinga. Áður átti
hann heima á Kyrrahafsströnd-
inni. Eftir að hann fluttist til
Winnipeg var hann þegar kos-
inn í framkvæmdanefnd Þjóð-
ræknisfélagsins og er hinn nýt-
asti maður í islenzkum félags-
skap í Winnipeg. Grein hans
fjallar a^allega uhi þróun
þeirra lífsskoðana og heim-
spekistefna í Þýzkalandi, sem
myndað hafa grundvöllinn
undir nazismann. Er þar fljótt
yfir sögu farið, sem vænta má,
en ljóst sagt frá i höfuðdrátt-
um.
Af smærri greinum má minna
á tvær, önnur er um skáldið
Helen Swinburne, dóttur Svein-
bjarnar Sveinbjörnssonar tón-
skálds, — hin „um ýms ósam-
ræmi í Hænsna-Þórissögu“, eftir
próf. Pierre Naert. Er það mjög
eftirtektarvert, að vestur í Am-
eríku skuli birtast á íslenzku
grein um slíkt efni eftir fransk-
an prófessor, búsettan í Svíþjóð.
Tvær sögur eru í ritinu og báð-
ar eftir þekkt skáld, Guðrúnu
Finnsdóttur og J. Magnús
Bjarnason. Bæði eru þau nú að
komast á efri ár, en halda enn
beztu einkennum stíls og frá-
frásagnar. — Magnús dregur upp
eina skapgerðarmynd enn af
„týndum íslendingi“, en í þvi er
hann blátt áfram sérfræðingur.
Önnur tegund af skáldskap
Magnúsar, dæmisögurnar, hefir
þegar á allt er litið meira skáld-
skapargildi, en ég hefi þó aldrei
lesið „íslendingasögur" hans
öðruvísi en mér til stakrar
ánægju. Þær eru dregnar skýr-
um dráttum, alltaf bæði trúleg-
ar og ótrúlegar í senn, og hjart-
að, sem bak við slær, er þrungið
af mildum kærleika og aðdáun
á eðliskostum íslendingsins.
Sagan um Bessa er þar engin
undantekning. Magnús trúði mér
einu sinni fyrir ástæðunum til
þess, að hann fór að rita þessar
smásögur. Hann sagði, að sér
hefði sárnað undirlægjuháttur
sá og uppgjöf þjóðernisins, sem
sumsstaðar varð vart fyr á ár-
um, þegar jafnvel ýmsir af leið-
togum landa vestra hvöttu til
þess, að þeir legðu allt íslenzkt
á hilluna, þ. á. m. nöfn sín og
mál, til þess að vera metnir jafn
mikils og einstaklingar annarra
þjóða. Þá fór Magnús að reyna
að vega upp á móti þessum hugs-
unarhætti með því að skrifa
smásögur, þar sem hann dró
fyrst og fremst fram dug og
dáðir íslenzkra manna. (Þó eru
Skotar í slíku uppáhaldi hjá
Magnúsi síðan á bernskuárum
hans í Nova Scotia, að hann get-
ur helzt ekki látið Skota bíða al-
varlegan ósigur fyrir íslend-
ingi).
í síðasta hefti Tímaritsins
kom saga eftir Guðrúnu Finns-