Tíminn - 16.09.1941, Blaðsíða 3

92. blað
TÍMINIV, l>riðjuilaginn 16. sept. 1941
367

Eiríkur Sigurðsson, Sand-
haugum varð sjötugur 10. þ. m.
Hefir blaðinu borizt eftirfar-
andi grein í tilefni af afmæli
hans:
Eiríkur Sigurðsson og kona hans,
Guðrún Jónsdóttir.
Sá, sem ferðast um Sprengi-
sand, verður feginn, ef hann
mætir þar drengilegum og mál-
hreifum manni, vasklegum,
greindum og áttvísum.
Og hvar, sem leiðir liggja, er
gott að mæta þvílíkum manni.
í byggð er hann æskilegur fé-
lagi. Alstaðar er þörf fyrir
þann mann.
Hefirðu nokkurntima hitt
Eirík Sigurðsson á Sandhaug-
um í Bárðardal?
Þú getur hafa mætt honum á
Sprengisandi, þvi skömmu eft-
ir siðustu aldamót varðaði hann
syðri hluta leiðarinnar yfir
Sprengisand, og var um langt
skeið eftirlitsmaður með veg-
vísun á þeim fjallvegi, — að
norðan og allt suður á Sóleyj-
arhöfða við Þjórsá. Fór hann
marga ferð um Sandinn einn
síns liðs, ætíð geiglaus og ör-
uggur. Hafir þú hitt hann
þarna, þá efast ég ekki um, að
þér hafi fallið hann vel í geð
og þótt hann sóma sér vel,
hvort sem verið hefir hregg
eða sólskin á öræfunum, og
hvort sem þú hefir þegið leið-
sögu hans, eða hann hefir ein-
göngu verið þér gaman það,
sem Edda segir, að maður sé
manni.
Sértu einn þeirra manna,
sem voru með honum í Hóla-
skóla þau tvö ár, sem hann var
þar, á skólastjóraárum Her-
manns Jónassonar, rúmlega
tvítugur að aldri, þá manstu
hann sjálfsagt glöggt, því hann
var álitlegur æskumaður, —
einn þeirra, er jafnaldrar
gleyma ekki.
Hvar sem þú kannt að hafa
hitt hann, hlýtur hann að hafa
orðið þér minnisstæður, því
hann er einn þeirra manna,
sem er svo ágætt að hitta á lifs-
leiðinni.
En hafir þú hvorki séð Eirík
né heyrt hans getið fyrri, þá
máttu slá því föstu, — hvað sem
þú hefir áður um það haldið,
— að til viðbótar öllum þeim,
er þú vissir um, er enn einum
ágætismanni fleira í bænda-
stétt landsins. —
Eiríkur á Sandhaugum varð
sjötugur 10. þ. m. Hann er
fæddur að Ingjaldsstöðum í
Suður-Þingeyjarsýslu; sonur
Sigurðar Eiríkssonar bónda þar
og Guðrúnar Erlendsdóttur
konu hans. Var hann yngstur
12 systkina og missti föður sinn
fárra vikna gamall. Þriggja ára
fluttist hann með móður sinni
að Sandhaugum, til elztu systur
sinnar, Kristínar lj ósmóður,
sem þar var húsfreyja. Síðan
hefir Eiríkur alltaf átt heima
að Sandhaugum og dvalið þar,
að undanteknum þeim tveim
árum, sem hann var i Hóla-
skóla. Telur hann, að skóla-
gangan að Hólum hafi verið
sér ómetanlega mikils virði. En
líka telur hann, að það hafi á
vissan hátt orðið sér mjög holt
til uppeldis, að hann var 8 ára
gamall látinn sitja yfir 70 kvía-
ám, og ganga á beitarhús strax
og hann komst yfir fermingu.
Árið 1903 giftist Eiríkur Guð-
rúnu Jónsdóttur, Þorkelssonar
frá Jarlsstöðum í Bárðardal, —
góðri konu og myndarlegri.
Hófu þau búskap að Sandhaug-
um vorið 1906. Fyrsta búskap-
arárið misstu þau helming
sauðfjár síns í stórhríðarbyl.
Ótal örðvgleika strjálbýlisins
urðu þau við að stríða í bú-
skapnum, svo sem þeir geta
nærri, er til staðhátta þekkja.
Jörðin var ekki góð bújörð, og
aldrei munu þessi hjón hafa
verið talin rík. En þau voru
nógu rík til þess að geta verið
veitendur, alið upp sex mann-
vænleg börn, — 5 dætur og
einn son, — fylgst vel með í
hugheimi samtíðar sinnar og
verið sjálf hamingjusöm.
Nú er Eiríkur bilaður að lík-
amlegri heilsu og sonur hans,
Sigurður — myndarlegur at-
gjörvismaður, — tekinn við
búinu. Stendur Guðrún fyrir
búi sonar síns, enda er hún 12
árum yngri en Eiríkur.
Þegar Eiríkur lét af búskap,
gaf jörðin helmingi meiri hey-
feng, en þegar hann tók við
henni.
Dætur þeirra, Eiriks og Guð-
rúnar, eru allar að heiman
farnar. Eru fjórar þeirra giftar.
Tengdasynirnir eru: Björn Sig-
urb'j arnarson, bankagj aldkeri
að Selfossi, Halldór Kristjáns-
son, bóndi að Kirkjubóli í Ön-
undarfirði, Sigurður • Sigurðsson
bátsformaður á Stokkseyri og
Þórhallur Andrésson, bóndi að
Hafralæk í Þingeyjarsýslu.
— Mín eigin kynni af Eiriki á
Sandhaugum hafa mest orðið
á vegum kaupfélagsskaparins.
Ég mætti honum þar, þegar
veður voru válynd og ýmsir erf-
iðleikar á vegunum. Reyndi ég
hann þá sem ætíð að prýðileg-
um drengskap, hugsjónatryggð,
atorku og áttvísi. Kann ég hon-
um beztu þakkir fyrir kynning-
una, og óska honum allra heilla
á sjötugsafmælinu. Veit ég, að
allir, sem honum hafa kynnst,
munu gera slikt hið sama.
Þeir, sem reynast á örðugum
leiðum vaskir menn og góðir fé-
lagar, skulu í heiðri hafðir.
3. sept. 1941.
Karl Kristjánsson.
Sunnudagshugleiðing-
ar Morgunblaðsins
(Framh. af 2. síðu)
sinni þess verða, að hún yrði
rædd.“
Síðan er stjórnin ásökuð fyrir
þann barnaskap, að kasta á
brott, í einni svipan, um 5 milj.
kr. af ríkistekjunum, menn
verði að flýja á náðir setuliðs-
ins með áfengi, brugg, smygl
og annar ósómi hljóti að vaxa
í stórum stíl, ef áfengisverzl-
unin verði ekki tafarlaust opn-
uð.
Herferð Mbl. s. 1. sunnudag er
á sömu lund. Þar er haldið uppi
vörn fyrir setúliðssnuðrara,
bruggara og smyglara og
stjórninni bent á, að „það kosti
ríkissjóð 5 millj. króna á ári,
að halda vínverzluninni lok-
aðri“. Bindindismenn eru hund-
skammaðir sem áður og sagt, að
þessar 5 milljónir króna séu
„gjöf ríkissjóðs til hégómlegra
öfgamanna í bindindismálum",
er spili með fölskum nótum.
Lokunin sé „forsjárlaus dans
eftir tilfinningagjólu öfga-
manna, er leiðir aldrei til góðs“.
Það verður ekki annað ráðið
af þessum skrifum en að aðal-
málgagn Sjálfstæðisfl. segi öll-
um templurum og bindindis-
mönnum stríð á hendur. Og sá
hópur er áreiðanlega stærri,
en Mbl. vill viðurkenna. Frá
bindindismönnum kemur ekki
nokkurt orð í blaðinu, enda
mun það vera þeim lokað.
Stefna Mbl. og Sjálfstæðisfl.
í áfengismálunum, er þarna
mörkuð um sinn, svo að ekki
verður um villzt.
Það er vitanlega ekki góðs að
vænta í „ástandsmálunum“,
meðan stærsta blað landsins
telur það meginverkefni sitt og
ófrávíkjanlegt sunnudagsguð-
spjall, að gera gælur við og
verja lögbrot og spillingu. Væri
blaðinu sæmra að leggja sinn
skerf til að skapa sterkt gagn-
rýnandl almenningsálit, svo að
Ræða biskups
við aihjúpun minnisvarða Eínars
skáids Benediktssonar 12. sept. 1941
dóttur, sem tvímælalaust er ein
af perlunum í smásagnarskáld-
skap íslendinga.Sennilega hefir
höf. náð þar lengst í sinni skáld-
sagnagerð. Sú saga, sem birtist í
þessu nýkomna Tímariti, er öllu
fremur hugleiðing en saga. Á
yfirborðinu er allt slétt og fellt,
— hófsstilling, fegurð, jafnvægi,
undarlegur hlýleiki, sem minnir
á Skriðdalinn í fögru sumar-
veðri. — En undir niðri eru heit-
ar tilfinningar og mikið skap, og
miskunnarlaust er lesandinn
látinn horfast í augu við vanda-
mál núlifandi kynslóðar, fyrst
og fremst stríðið. Hér er það
friðarsinninn, sem með raun-
hæfni knýr sjálfan sig til að við-
urkenna nauðsyn stríðsins. En
sigurinn verður að vera meiri en
aðeins vopnasigur. Hann er í því
fólginn, að mannréttindum og
friði verði lífvænt á jörðinni.
Persónur sögunnar er öldruð
kona vestan hafs og sonur henn-
ar í kanadiska hernum á íslandi.
Nokkur kvæði eru í ritinu, eft-
ir Kristian Johnson, Steingrím
Arason, P. S. Pálsson og síðast en
ekki sizt Jakobínu Johnson. Af
þeim eru veigamest „Annar
ágúst“ og „Hann heyrði í
bernsku“.
III.
Ritið endar á Þingtíðindum
Þjóðræknisþingsins 1940. Er þar
meðal annars ávarp úr forseta-
stóli eftir dr. Richard Bech og
starfsskýrslur deilda út um
landið, sem mikið má læra af.
Ef til vill eru þingtíðindin ólygn-
astur vottur um þann áhuga,
sem enn ríkir vestan hafs á is-
lenzkum málum. —
iSaga veraldarinnar hefir
sýnt og sannað, að á alvörutím-
um var þjóðunum gott að eiga
helga staði, þar sem þeim opn-
aðist sýn inn í minningalönd-
in. Þá staði, þar sem menn ó-
sjálfrátt fundu, að þeir urðu að
draga skó af fótum sér og
beygja höfuð I lotningu. Þing-
vellir eru íslenzku þjóðinni
slíkur staður. í hinu tígulega
umhverfi fjallanna, víðsýni og
sólfegurð, í litskrúði foldar á
vordegi eða í húmblíðu hausts-
ins eiga íslenzkir menn sýnir á
þessum stað, sem þeim eru dýr-
mætar og kærar. Þjóðarsagan,
með ljósum sínum og skuggum,
með sárum sínum og tárum, líð-
ur hér fyrir hugarsjónir. Vér
sjáum í anda andlit sterkra,
göfugra manna, sem í dreng-
skap og ást á landi og þjóð báru
merki íslands, islenzkra mála,
íslenzkrar tungu, íslenzks þjóð-
ernis, sem blésu þjóðinni í brjóst
trú á guð, trú á landið og
glæddu frelsisástina, þeirra
manna, sem sungu kjark og
Tímaritið er mjög ódýrt. —
Bezta ráðið til að eignast það,
er að verða meðlimir i Þjóð-
ræknisfélaginu og þá er það
innifalið í árgjaldinu — eða
réttara sagt frítt.
þolgæði í íslenzk hjörtu og
beindu þeim að háu marki.
Þetta skyldi sérhver íslend-
ingur, ungur sem gamall, er á
Þingvöll gengur, hafa í huga.
Þá fer hér aldrei neitt fram, er
eigi sé samboðið staðnum eða
minningunum, sem við hann
eru tengdar.
Hér á þessum fagra, helga
stað á íslenzka þjóðin lítinn
grafreit.
Hingað ætlar hún á komandi
tímum að bera líkamsleifar ást-
fólgnustu og beztu sona og
dætra, þeirra, er hún stendur í
mestri þakklætisskuld við.
Það hefir nýlega verið geng-
ið frá þessum reit. Húsameist-
ari ríkisins hefir gert uppdrátt
af reitnum og látið byggja
hann í samráði við Þingvalla-
nefnd samkvæmt ósk ríkis-
stjórnar. Grafreiturinn er lát-
laus, en talar þó sínu máttuga
máli: Hann minnir á umhverf-
ið — hamrabelti gjánna hér á
Þingvöllum. Hann er hring-
myndaður og minnir á hið ó-
endanlega og eilífa líf, þeirra,
sem fallnir eru og bendir þang-
að, sem ódauðleg þrá manns-
andans leitar. Merki krossins er
sétt á reitinn frá austri til vest-
urs og suðri til norðurs, og
minnir á hinn fagnaðarríkasta
og glæsilegasta sigur. Sigur
(Framh. á 4. síðu)
Góða og ábyggílega
stúlku
vantar nú þegar í Kvennaskól-
ann í Reykjavík til léttra inn-
anhússtarfa.
Auglýsíng um verðlagsákvæði
Verðlagsnefnd heflr, samkvæmt helmild í
lögum nr. 118, 2. júlí 1940, ákveðið hámarks-
álagnlngu á vörur þær, er hér segir:
Upplýsingar gefur forstöðu-
kona skólans.
Draumur um
Ljósaland
heitir nýjasta skáldsaga ÞÓR-
UNNAR MAGNÚSDÓTTUR. —
Þórunn er stórvirkur rithöf-
undur og á hraðri framför.
Þessi nýjasta bók hennar iðar
af rómantík og lífsþrótti. —
Sagan gerist að mestu leyti í
íslenzkri sveit, ekki á löngu
liðnum öldum svörtustu eymd-
ar heldur í nútímanum, þar
sem bifreiðar, sláttuvélar
rakstrarvélar og traktorar létta
lífið og stytta vinnudaginn. —
Bókin er geysistór, 18 arkir,
prentuð á þykkan, vandaðan
pappír. Þetta er í raun og veru
fyrsta íslenzka skáldsagan um
fegurð íslenzks nútíma sveita-
lífs.
VÍKINGSÚTGÁFAN.
Hverfisgötu 4.
bruggurum og smyglurum verði
hvergi vært. Enda verður að
krefjast þess, að lögreglan geri
skyldu sína í því að taka fyrir
þau lögbrot sem önnur. Verða
allir bindindismenn að vera hér
á verði og gera skyldu sína. Um
leið og sambúðin við setuliðið
er endurskoðuð, þarf að taka
upp baráttu fyrir auknu bind-
indisstarfi og heilbrigðari lífs-
háttum. Og þótt sú fylking, sem
kýs sér lífstefnuna, bindindis-
mennirnir, eigi víðlesið blað
eins og Mbl. í hópi andstæðinga
sinna, mun það engu breyta um
sóknarhug.
En mörgum þætti fróðlegt að
fá svör Mbl. við eftirfarandi
spurningum.
1. Hvers vegna er nauðsyn-
legra að ríkið selji áfengi nú en
1935—1939?
2. Man blaðið ekki, að lokun
áfengisverzlunarinnar var eitt
af helztu loforðum Sjálfstæðis-
flokksins í síðustu kosningum?
3. Var ekkert mark takandi á
skeytum lögreglustjóranna, er
blaðið birti seint í júní, og þess
eigin lýsingum af ölæðinu, er
það gaf 29. júní s. 1.?
Morgunblaðinu væri þarft að
melta þessar spurningar fyrir
næsta sunnudag. Svari það
ekki, má draga lærdómsríkar á-
lyktanir af því. D. Á.
Kaupum falleg
KÓPASKIM
OG
LAMBSKIM
HÆSTA VERÐI.
TIMBUR:
1. Allur algengnr liúsu- og skipavlður, svo
sem fura, greni, eik (skipaeik), piteh
pine og oregon pine 35%
2. Krossviður, gabon og masonite 35%
3. Allur annar viður 40%
4. Sé viður úr 1. flokki keyptur hing-
að full fmrrkaður, skal gílda sama
álagning, en sé hann þurrkaður
hér, má reikna 10% aukaálagn-
ingu eða samtals 45%
Ef timburverzlun kemur fram sem heildsali gagnvart
annarri timburverzlun og þurfi af þeim ástæðum að
skipta álagningunni, skulu gilda sömu reglur og birt-
ar eru aftan við 8. gr. byggingarvöruflokks í auglýs-
ingu í 39. tbl. Lögbirtingablaðsins 25. júlí þ. á.
UMBtTOAPAPPtR:
t heildsölu 14%
Þetta birtist hér með öllum þeim, er hlut
eiga að máli.
Viðskiptamálaráðuneytið, 12. ágúst 1941,
Eysteinn Jónsson.
/Torfi Jóhannsson.
Héraðsskóíínn í Reykholtí
Borgaríírði
verður settur 25. októþer næstkomandi — fyrsta vetrardag. —
Enn er hægt að bæta við fáeinum nemendum í skólann, ef þeir
sækja strax. — Af sérstökum ástæðum er ennfremur hægt að
taka 2—3 pilta 1 smíðadeild skólans, ef þeir hafa áður stundað
nám í héraðsskóla, eða geta lagt fram meðmæli, helzt frá tré-
smið, þess efnis, að þeir séu lagtækir og hafi áhuga á slíku námi.
Reykholt, 8. september 1941
Skólastjórinn.
Reykjavík. Sími 1249. Simnefni: Sláturfélag.
Reykhús. — Frystihús.
Niðursuðuverksmiðja. — Bjúgnagerð.
Framleiðir og selur í heildsölu og smásölu: Niður-
soðið kjöt og fiskmeti, fjölbreytt úrval. Bjúgu og álls-
Jconar áskurð á brauð, mest og bezt úrval á landinu.
Hangikjöt, ávallt nýreykt, viðurkennt fyrir gæði.
Frosið kjöt allskonar, fryst og geymt í vélfrystihúsi, eftir
fyllstu nútímakröfum.
Verðskrár sendar eftir óskum, og pantanir afgreiddar
um allt land.
MAGJVf 0.F.
Egg frá Eggjasöiusamlagi Reykjavíkur.
176 Victor Hugo:
um konan í serknum, vegna klæðaburð-
ar síns.
Konurnar þrjár, því að Gervaisa hafði
þrengt sér á milli Majettu og Ovdördu,
rýndu inn. En vesalings konan virtist
ekki verða þess vör, þótt höfuð þeirra
hömluðu dagsljósinu að komast inn.
— Við skulum ekki trufla hana; hún
er að biðjast fyrir.
En Majetta blíndi með vaxandi at-
hygli og hryllingi á hið dauðalega, skin-
horaða og steinrunna andlit konunnar.
Augun hennar fylltust tárum.
— Þetta er kynlegt, sagði hún.
Hún tróð höfðinu milli j árngrindanna,
og tókst þá að gjóta augum inn í skot-
ið, er turnbúinn þrástarði í.
Tárin flóðu niður kinnarnar, þegar
hún dró höfuðið til baka.
— Hvað heitir þessi kona? spurði hún
Ovdördu.
— Við köllum hana systir Gudulu,
svaraði Ovdarda.
— En ég, sagði Majetta, ég kalla hana
Pakvettu Chautifleuri!
Svo lagði hún fingur á varir sér og
benti Ovdarda að stinga höfðinu milli
gluggarimlanna og líta inn I skotið.
Ovdarda gerði það. Inni í skotinu,
sem einsetukonan festi augun svo mjög
á, var lítill, rósrauður silkiskór með í-
saumi af gulli og silfri.
Esmeralda 173
bráðlátur, hefði hann beðið enn nokkra
stund og borið þessa spurningu fyrst
fram, þegar þau voru komin heim í i-
búð sína hjá meistara Andry Mus-
nier í la Valeneestræti. En nú vakti
þessi ógætilega spurning athygli Ma-
jettu að nýju.
— Það er satt, hrópaði hún. — Við
höfum gleymt einbýliskonunni. Vísið
mér á „Rottuholuna“, svo að ég geti
keypt kökuna handa henni!
— Já, það er sjálfsagt, svaraði Ov-
darda. — Það er góðverk!
Þetta var Eustache sízt gleði.
— Ó, kakan mín, kveinaði hann.
II. KAFLI.
Gamall kunnlngl.
Konurnar þrjár héldu aftur heim-
leiðis. Þegar þær voru ko'mnar að Ro-
landsturninum, mælti Ovdarda til
hinna tveggja:
— Við skulum ekki gægjast inn allar
í einu; þá gerum við hana skelkaða.
Einbýliskonan þekkir mig lítils háttar.
Ég skal líta fyrst inn til hennar og gera
ykkur aðvart, þegar þið megið koma.
Hún gekk yfir að Rottuholunni. Þegar
hún leit þar inn, færðist meðaumkun-
arsvipur yfir ásjónu hennar. Það var