Tíminn - 20.12.1941, Page 2

TÍME\I\, lawgardagiim 20. des. 1941
132. blað
524
JQMS JÓXSSOX:
Hvíldartími í listum
og bókmenntum
ÍUÍM
^íminn
Luufíardafiinn 20. des.
Vetrarhjálp »banda-
ríkjanna(<
Þeim Vísismönnum hefir sýni-
lega brugðið illa í brún við smá-
grein um Vetrarhjálpina hér í
blaðinu. Var þar mjög hógvær-
lega á það bent, að margir
kynnu því illa, að fremsti og
helzti kosningasmali Sjálfstæð-
isflokksins hér í bænum væri
einvaldur, að heita mætti, um
starfsemi Vetrarhjálparinnar
svo nefndu.
Vísir setur upp helgisvip og
fárast yfir því, að með þessu sé
verið að spilla fyrir því, að fá-
tæku og einmana fólki sé veitt
jólaglaðning frá þeim, sem nóg
hafa efnin.
Það er svo langt frá því, að
Tíminn vilji draga eða hafi
dregið úr því. En hitt er jafn
augljóst mál, að enginn ein-
stakur stj órnmálaflokkur ætti
að lúta svo lágt að gera þessa
starfsemi að pólitískri féþúfu
sinni. Öllum bæjarbúum er
ætlað að leggja í eina allsherj-
ar guðskistu eftir efnum og á-
stæðum, og þá er það líka skylt
að haga starfinu þannig, að
enginn minnsti grunur geti á
fallið um pólitíska sérdrægni í
sambandi við það. —
Þetta hefir verið vanrækt.
Og því verður ekki leynt, sem
allir bæjarbúar hafa verið sjón-
arvottar að, við undanfarnar
bæjarstjórnarkosningar og al-
þingiskosningar, að Sj álfstæð-
isflokkurinn hefir flutt á kjör-
stað ótrúlega mikið af örvasa
fóiki og jafnvel orðið að bera
það að kjörborðinu.
Um þetta getur hver og einn
gert sínar hugleiðingar.
Vetrarhjálpin safnar allmiklu
fé á ári hverju í peningum, auk
annarra nýtilegra hluta. Fyrir
nokkuð af þessum peningum
munu vera gefnar út ávísanir á
vörur, föt • og matvörur. Ekki
fer það leynt, að viðskipti þessi
þykja ganga nokkuð ójafnt yf-
ir. Eðlilegt má telja, að meiri-
hlutinn lendi til hinna stærri
verzlana, sem hafa fjölbreytt-
astar vörur, eða til þeirra, sem
eru í næsta nágrenni við styrk-
þegana. Hitt er og vitað, að al-
veg virðist gengið fram hjá
vissum verzlunarfyrirtækjum
án þess, að ástæður liggi í aug-
um uppi.
Hvað skyldi Vetrarhjálpin
beina mörgum slíkum ávísun-
um til KRON? Þær munu vart
vera til. Af hverju? Er KRON
ekki samkeppnisfært um verð-
lag? Hefir það ekki sæmilegt
úrval af vörum? Er það svo illa
sett í bænum með útbúum sín-
um, að erfitt sé að sækja þang-
að vörur?
Eða er hér um blákalda hlut-
drægni að ræða frá kaupmann-
inum, safnaðarformanninum
og kosningastjóranum, sem
veitir Vetrarhjálpinni forstöðu?
Vísir veit það vel, að gagn-
rýni á starfsemi Vetrarhjálp-
arinnar nær langt inn í fylk-
ingar Sjálfstæðismanna hér í
borginni. Margir þeirra fara þar
um hörðum orðum, meira að
segja.
Þess vegna bregður Vísi svona
ónotalega við smáklausu í
Tímanum. Þar var að vísu vikið
að því, sem satt er og á allra
vitorði, að þessi starfsemi var
tekin hér upp, að þýzkri fyrir-
mynd, af manni, sem var vel
kunnugur í Þýzkalandi. En þar
er Vetrarhjálpin starfrækt á
vegum nazistaflokksins.
Þetta er aukaatriði. Hitt er
kjarni málsins, sem Vísir geng-
ur steinþegjandi fram hjá, að
það er brot á velsæmi og skort-
ur á háttvísi, að velja kosninga-
stjóra ákveðins stjórnmála-
flokks til þess að hafa tögl og
hagldir um vetrarhjálp fyrir al-
menning hér í bænum. Flokk-
urinn ætti þá hreinlega að láta
slíka Vetrarhjálp ganga undir
sínu nafni. Hún gæti þá heitið
„Vetrarhjálp bandaríkjanna.“
Nei, Vísir sæll. Það er ekki til
neins að ætla sér að fela kjarna
málsins bak viö helgigrímu. Það
grisjar of mikið gegnum hana.
Það er heldur ekki til neins að I
XVIII.
Svo sem fyr er sagt, sömdu
þrír kommúnistar innan óró-
legu deildar myndlistarmanna
sóknarskjal á hendur mennta-
málaráði og borgurum hins ís-
lenzka þjóðfélags. Var skjalið
birt í öllum dagblöðum höfuð-
st.aðarins. Verða hin mörgu óá-
nægjuefni höfundanna tilfærð
hér, og um leið krufin til mergj-
ar. Kemur þá í ljós, hve senni-
legt er, að höfundarnir séu
færir um að bæta á sig þeirri
byrði í mannfélagsmálum, sem
þeir telja sig færa um að bera.
Fyrsta sóknaratriðið er sam-
anburður á höfundum fornbók-
menntanna og höfundum um-
rædds plaggs. Segja þeir jafnt
á komið. Höfundar fornbók-
menntanna hafi farið út í lönd,
drukkið í sig menntastrauma
þar, komið heim með mikinn
forða, ávaxtað útlenda lær-
dóminn í ritum sínum og með
þessu gert þjóðina fræga. Sama
segjast þeir gera, sækja útlend
áhrif og bregða frægðarljóma
yfir land sitt.
Höf. er ókunnugt um, að
frægð hinna fornu rithöfunda
liggur í því, að þeir brutu nýj-
ar leiðir. Þeir öpuðu ekki eftir
að skrifa á klerklega vísu á lat-
inu. Þeir voru brautryðjendur
sem höfundar og skáld á sinni
tíð. Þeir rituðu á móðurmáli
sínu, einir allra menningar-
þjóða á þeim tíma. Frægasti
rithöfundurinn á þessu tíma-
bili var Jíóndasonur, alinn upp
í sveit, og bóndi á mörgum
jörðum alla sína manndóms-
tíð. Hann var á fertugs aldri er
hann fór fyrst til útlanda, al-
gerlega fullmótaður og há-
menntaður af sveitamenningu
og tómstundaiðju. Aftur á móti
hafa forsprakkar órólegu deild-
arinnar farið ungir utan, stund-
um með litla kjölfestu, drukk-
ið gagnrýnilítið í sig erl. stefn-
ur, og þær stundum ærið öfga-
kenndar, gerzt gagnrýnilitlir
eftirlíkjendur útlendra fyrir-
mynda og ekki brugðið áber-
andi frægðarbirtu yfir land sitt
utanlands. Eina íslenzka lista-
manninn, sem hafði vakið eft-
irtekt í Ameríku og Englandi,
Kristján heitinn Magnússon,
eltu afbrýðisamir stéttarbræður
með kaldyrðum og viðurkenn-
ingarleysi fram á grafarbakk-
ann. Samanburður lítt þrosk-
aðra íslenzkra myndgerðar-
manna við höfunda gullaldar-
ritanna er þess vegna rangur og
óviðeigandi hvernig sem á er
litið.
Næst benda höfundarnir á,
að sumir íslendingar reyni að
stunda. myndlist í tómstundum
sínum. Einn sé meira að segja
sveitabóndi og hafi fengið að
skreyta Búnaðarbankann, en
ekki verið til þess fær, af því
að hann sé bóndi og eigi heima
í sveit. Hér gleyma höf. að svo
að segja allar íslenzkar bók-
menntir frá fornöld til þessa
dags eru tómstundavinna og
unnin í sveit. Egill Skallagríms-
son seldi ekki ljóð sín. Ekki er
vitað að Hallgrímur, Bjarni,
Jónas, Matthías, Steingrímur,
Hannes, Þorsteinn, Einar Bene-
berja sér á brjóst og segja, að
svona séu þessir Framsóknar-
menn illa innrættir og harð-
brjósta. Þeir vilji ekki unna fá-
tæku fólki jólagleði.
Framsóknarmenn munu í
þessum efnum vera eins og fólk
er flest. Sumir hafa einhverju
að miðla, sumir ekki. En þeir
munu margir þannig skapi
farnir, að þeir vilja heldur buga
einhverju að náunganum í
kyrrþey en leggja það í guðs-
kistu Sjálfstæðisflokksins, enda
þótt þess verði þá getið á prenti.
Og það eru ekki alltaf þeir,
sem sækja um styrk til Vetrar-
hjálparinnar, sem erfiðast eiga.
Þeir verða oft harðast úti, sem
fæst mæla.
Það færi óefað betur á því, að
Vetrarhjálpin yrði eftirleiðis
háð opinberu eftirliti eða þá
falin einhverjum viðurkennd-
um félagsskap á borð við Rauða
krossinn t. d.
Þeirri kröfu mun mikill fjöldi
bæjarbúa samsinna. +.
diktsson eða Stephan G. Step-
hansson hafi verið atvinnu-
skáld. Allir þessir menn höfðu
listina í hjáverkum. Það vill
meira að segja svo til, að sá
málari, sem höf. vilja óvirða,
Ólafur Túbals, er alinn upp á
sveitabæ í sömu sýslu og
Snorri Sturluson, — langfræg-
asti listamaður þjóðarinnar. —
Það má kalla kaldhæðni örlag-
anna, að sama dag, sm höfuð-
staðarblöðin birtu umrædda á-
rás á Ólaf Túbals, seldi hann 4
málverk eftir sig verkfræðing-
um frá verzlunarfyrirtæki, sem
starfar í mörgum löndum. Þeir
fordæmdu ekki listamanninn
fyrir að eiga heima í sveit.
Þriðja árásin var beinlínis á
menntamálaráð fyrir að hafa
leyft sveitabóndanum að
skreyta Búnaðarbankann. Höf-
undarnir voru líka í þessu efni
svo illa að sér, að vita ekki, að
forstjóri bankans valdi sjálfur
mann til þess verks. Hann einn
hafði rétt og myndugleika til
þess og datt ekki í hug að
spyrja menntamálaráð eða óá-
nægða listamenn um ráð í
þessu efni.
Fjórða ástæðan til sjálfhóls
er að dómi höfundanna, að þeir
séu eftirmenn hinna snjöllu
forfeðra, sem rituðu fornritin
á skinn með mikilli prýði. Hér
ber enn að sama brunni. Höf-
unlarnir vita ekki, að hér var
um að ræða íslenzka listaiðju.
Sveitamenn framkvæmdu hana
í sveitaheimilum, við sams-
konar lífsskilyrði og íslenzkir
bændur, þar á meðal Ólafur Tú-
bals, iga við að búa þann dag
í dag.
XIX.
Fimmta ákæran er á hendur
öllu hinu íslenzka mannfélagi,
en sérstaklega þó þeim mönn-
um, sem fyr eða nú hafa átt
sæti í menntamálaráði. Þeir
segja, að engir nema listamenn
geti dæmt um gildi listaverka.
Almennir borgarar hafi ekkert
vit á þeim efnum. Þeir segja, að
ekki væri fjarstæðara að láta
blinda menn velja bækur handa
Landsbókasafninu, heldur en að
fela venjulegum borgurum að
kaupa listaverk í söfn ríkisins.
Ályktunin er vitanlega sú, að
þar sem málarar og mynd-
höggvarar einir hafi vit á að
meta listaverk, þá eigi þeir að
velja sín eigin verk í hendur
hinna blindu, og þar á meðal
fyrir allsherjar samsafn hinna
blindu, sem sé mannfélagið
sjálft.
Hér er um að ræða mjög
frumlega kenningu. Ef hún er
rétt, þá eiga listamenn ein-
göngu að vinna fyrir sína stétt.
Engir nema listamenn eiga að
hafa listaverk í heimilum sín-
um, af því að engir aðrir hafa
vit á gildi þeirra.
Ef veröldin færi eftir þessari
kenningu myndu allir lista-
menn sálast úr hungri innan
árs frá því að kenningin hlyti
allsherjarviðurkenningu. Lista-
menn hafa yfirleitt litlar mæt-
ur á verkum keppinauta sinna,
og langar að öllum jafnaði ekki
til að hafa þau fyrir augum
sér. Auk þess eru listamenn,
jafnvel á íslandi, svo fáir, að
þeir skapa sáralítinn markað
að sínum eigin verkum.
Reynslan er þveröfug við það,
sem höfundarnir segja. Lista-
menn þrá mest af öllu lof og
viðurkenning samborgara sinna
og þykir sú lind sjaldan streyma
of örlega. í öðru lagi hafa þeir
hinar mestu mætur á að selja
verk sín hversdagslegum borg-
urum, og fá sem mest fé fyrir
þau. Má af þessu sjá, að höf-
undarnir hafa ekki grundað
dóma sína glögglega, þegar þeir
misskilja hin óbreytanlegu lög,
sem frá upphafi hafa gilt í öll-
um löndum um viðskipti lista-
manna og borgaranna sjálfra.
Sjötta ádeiluefnið leiðir af
hinu fimmta. Ef borgararnir í
landinu hafa ekkert vit á list-
um, er það sannað mál, að
þeir fimm borgarar, sem Al-
þingi velur í menntamálaráð,
eru flís úr því tré, sem þeir eru
“teknir úr. Ef venjulegar mann-
eskjur eru steinblindar á list,
þá eru menntamálaráðsmenn
það líka. Ef raunin er hins veg-
ar sú, að hver listamaður eigi
frægð og fé algerlega undir
dómum venjulegra borgara, þá
er það hygginna manna hátt-
ur, að láta nefnd venjulegra
borgara koma fram í þessu efni
fyrir almenning, því að hann er
lánardrottinn og lífgjafi lista-
mannanna.
Sjöunda sökin er sú, að hið
íslenzka mannfélag vanræki
listamenn sína. Hér kemur
greinilega fram mótsögn hjá
höfundunum. Ef almennir borg-
arar hafa ekkert vit á list, er
eðlilegt, að þeir vilji ekki miklu
fórna fyrir þau gæði, sem þeir
hafa engin skilyrði til að meta.
En sjálf ásökunin bendir á hitt,
sem hér er haldið fram, að
listamenn eru mjög fíknir í
allskonar viðurkenningu og þó
einkum mikinn orðstír og fé
frá meðbræðrum sínum. Kem-
ur líka að því, að höf. segja
mannfélagið of naumt í fjár-
útlátum til listamanna sinna.
Hér kennir mikillar fákænsku
hjá höf. Engin þjóð leggur til-
tölulega jafn mikið fé fram til
listamanna sinna eins og ís-
lendingar. Engin þjóð nema ís-
lendingar hefir tekið marga
listamenn á laún ríkissjóðs,
hjálpað þeim með sérstökum
ríkisaðgerðum til að byggja sér
hús, veitt fé úr ríkissjóði til að
kaupa verk þeirra og tryggt
fjölmörgum þeirra með ríkis-
aðgerðum ókeypis ferðalög til
annarra landa. Vel menntur og
víðförull Breti, sem dvalið hef-
ir hér á landi um stund hefir
sagt við þann, sem þetta ritar,
að hann hafi hvergi séð jafn
mikið af listaverkum í húsum
manna eins og í Reykjavík, ef
miðað sé við íbúatölu bæjar-
ins. Höfundarnir hafa þess
vegna orðið glámskyggnir í
þessu efni.
íslenzkir borgarar hafa verið
og eru æðsti dómstóll um ís-
lenzka list. íslenzkir borgara
höfðu hinn þjóðlega fróðleik
um hönd öldum saman, unnu
því, sem bezt var og vernduðu
það. Það eru íslenzkir borgarar,
sem hafa uppgötvað Hallgrím
Pétursson og Jón Vídalín og
öll þau skáld, ræðusnillinga og
andans menn, sem síðar hafa
lifað hér á landi. Fólkið í Ör-
æfum, Mývatnssveit, Vatnsdal
o. s. frv. vill ekki flytja burt
úr byggðum sínum, af því að
það metur fegurð þeirra með
dómgreind hins listþroskaða
manns. Öll menning íslendinga
fyr og síðar byggist á þessum
þroska almennings. Öll fram-
tíð íslenzkrar listar byggist á
þessari staðreynd.
Áttunda ádeiluefnið er það, að
listamenn sjálfir velji ekki verk
sín handa væntanlegu lista-
safni, en í stað þess kaupi
menntamálaráð nú árlega nokk-
uð af verkum í því skyni. Ég
hefi áður fært fram aðalrökin
gegn þessari ósk. Viðbótarrök
liggja fyrir hendi í undangeng-
inni lýsingu á samkomulagi
listamanna. Myndi ein klíkan
virða aðra? Myndi órólega
deildin kaupa af þeim mönnum,
sem hún fyrirlítur, og leyfir
ekki húsrúm með sér á almennri
sýningu? Menn geta svarað hver
fyrir sig. En til frekari skýring-
ar vil ég nefna eitt dæmi, þar
sem listamaður átti að velja úr
sínum eigin myndum handa
væntanlegu listasafni og tókst
það mjög illa. Fyrir nokkrum
árum, og áður en ég tók sæti í
menntamálaráði, bauð nefndin
Jóni Stefánssyni málara að
kaupa af sjálfum sér og verð-
leggja sjálfur málverk eftir sig,
handa væntanlegu listasafni.
Honum var fengin rífleg fjár-
hæð í þessu skyni. Jón er, svo
sem kunnugt er, mjög dugandi
málari. Hefir ríkisstjórnin og
menntamálaráð fyr og síðar
keypt af honum margar myndir
og flestar mjög góðar.
En þegar hann átti að velja
sjálfur, brást honum bogalistin.
Hann valdi eftir sig mynd, sem
er svo andstyggilega ljót og
klúr, að óhugsandi er að láta
hana vera á almannafæri,
hvorki í safni né húsum ein-
stakra manna. Myndin er af
Þorgeirsbola, þar sem hann
veður fram, allur fleginn, og
dregur húðina. Hann er í gífur-
legu ástríðuástandi og er ekki
farið leynt með hin ytri tákn
þess, fremur en samsvarandi
atvik í seinni skáldsögum Lax-
Nokkrar nýjar bækur
Roald Amundsen: Sókn
min tii heimskautanna.
Jón Eyþórsson þýddi. —
Bókaútgáfan Edda. Ak-
ureyri. 1941. Bls. 204. —
Verð: Kr. 32.00 í skinnb.
Æfisagnaritun hefir átt vax-
andi vinsældum að fagna sein-
ustu árin. Ný æfisagnagerð hef-
ir rutt sér til rúms, þar sem
þess hefir verið gætt jöfnum
höndum, að hafa frásögnina
skemmtilega og skapa glögga
og heilsteypta mannlýsingu.
Slíkar sögur, ef þær takast vel,
eru í senn hið skemmtilegasta
og lærdómsríkasta lestrarefni.
Nokkrar æfisögur í þessum
stíl hafa verið birtar á íslenzku,
en yfirleitt hafa þær verið vald-
ar með tilliti til þeirra lesenda,
er hneigjast að lestri reyfara.
Þessvegna hafa bækur um Neró,
Maríu Antoinette, Maríu Stuart
og Kleopötru verið valdar. Hinu
hefir verið meira sleppt, að
kynna þjóðinni æfisögur raun-
verulegra mikilmenna og hug-
sjónamanna. Er það áreiðan-
lega rangt mat á íslenzkum les-
endum, að þeim myndi síður
geðjast bækur um slíka menn
en vitfirrta grimmdarseggi og
flagðkvendi.
Roald Amundsen er vafalaust
í hópi þeirra afreksmanna, sem
heilbrigðum íslenzkum lesend-
um mun þykja hollt að kynn-
ast. Þegar á unga aldri tók
hann tryggð við þá hugsjón, að
gerast landkönnuður og rjúfa
hina dularfullu leynd heims-
skautanna. Alla æfi sina vann
hann þrotlaust að því starfi, en
þó hefði hann ekki náð slíkum
árangri og raun ber vitni um,
ef viljaþrek hans og kjarkur
hefði ekki verið óbilandi. Hann
hlaut mikla frægð fyrir afrek
sín, en varð einnig fyrir marg-
víslegu aðkasti og rógburði,
eins og títt er um mikla menn.
Sárast sveið honum andblástur
landa sinna, en Amundsen var
ættjarðarvinur mikill og reyndi
jafnan að tryggja þjóð sinni
fulla hlutdeild í sigrum sínum.
Það var fyrst eftir hið skyndi-
lega fráfall hans, er öllum
Norðmönnum skildist, hvílíkan
afburðamann þeir höfðu átt og
hversu vítt hann hafði borið
hróður Noregs.'í dag er Amund-
sen viðurkennd þjóðhetja Norð-
manna og hinn sterki vilji hans
mun vera þeim öflug hvatning
til að láta ekki bugast, þótt
strangur mótbyr blási um stund.
í bók þessari segir Amundsen
frá hinni viðburðarríku æfi
sinni. Hann byrjar á uppvexti
sínum, getur atvikanna, sem
réðu hinni örlagaríku ákvörðun
hans, lýsir hinum markvissa
undirbúningi að æfistarfinu og
síðan koma frásagnirnar um
hin mörgu afrek.
Þá skýrir hann frá sorgleg-
asta þætti æfi sinnar, er fjár-
brallsmönnum tókst að gera
hann félausan, Varpaði það um
skeið rýrð á álit Amundsen,
og mun honum ekki hafa fallið
annað þyngra um dagana.
Frásögnin er lipur og laus við
málalengingar. Ýmsum kann
þó að finnast kaflinn um við-
skipti Amundsen og Nobile
fulllangur, en orsök þess er nán-
ar skýrð í formála bókarinnar.
Jón Eyþórsson hefir þýtt
bókina á gott mál og skrifar
auk þess stutta skýringagrein
með hverjum kafla og loks all-
•ítarlega grein um Amundsen
sjálfan. Er mikill fengur að
þessum greinum Jóns, einkum
aðalgreininni. Amundsen gerir
lítið að því að lýsa sjálfum sér
og verður mynd hans því miklu
gleggri í huga lesendanna eftir
að þeir hafa lesið viðbæti Jóns.
þessa bók Amundsens.
Margar góðar myndir og
teikningar prýða bókina og er
allur frágangur hennar mjög
vandaður.
Þeir, sem telja það holla
dægrastyttingu að kynnast
dugmiklum, reglusömum í-
þróttamanni, traustum, forsjál-
um leiðtoga í mannraunum, og
drenglyndum þrekmanni, sem
aldrei lét bugast, ættu að lesa
þessa bók Amundsen.
Þ. Þ.
Kjartan J. Gíslason frá
Mosfelli: Vor sólskinsár.
Útg.: Jens Guðbjörnsson.
Rvík 1941. Bls. 110. Verð:
Kr. 10.00 ób., kr. 13.00 b.
Kjartan frá Mosfelli er sér-
stætt skáld. Hann hefir aðal-
lega valið sér það hlutverk að
yrkja gamankvæði,-, en bak við
kímnina lætur hann þó oftast
felast spaklega hugsun. Það
gefur ljóðunum stórum meira
gildi en venjulegum gaman-
kvæðum.
Þetta er þriðja ljóðabók
Kjartans. Hinar tvær hafa afl-
að honum viðurkenningar. Síð-
asta bók hans er þó órækt
merki þess, að hann er enn í
framför.
Gamankvæðin, sem eru um
margvísleg efni, en þó oftast
um ástina og kvenfólkið, taka
mest rúm í bókinni. Eins og
gefur að skilja, eru þau mis-
jöfn að gæðum, en nokkur
þeirra má hiklaust telja í
fremstu röð slíkra kvæða.
Þessi Ijóðabók sýnir það
gleggra en kunnugt var áður, að
Kjartan á til fleiri strengi en
kímnina. Þar eru nokkur aðdá-
unarljóð um íslenzka náttúru,
t. d. Skógarsálmur og Göngu-
ljóð.
í Skógarsálmi farast Kjartani
m. a. þannig orð:
Hér kennir mér að biðja
björkin græn,
svo beiskja og kuldi víki
úr mínu geði,
því hér er skógarlauf hvert
lítil bæn
til ljóssins föður,
þrungin trúargleði.
í Gönguljóði segir hann:
í fjallalofti finnst mér gott,
að fá mér heilnæmt andlitsbað.
Hvað yngir betur útlit manns?
Og ekkert kostar það.
Með eyrun full af fuglasöng
ég fótgangandi held minn veg,
og ekkert ferðafólk í bíl
er fagnandi sem ég.
Stundum bregður líka fyrir
viðkvæmum, þunglyndum tón-
um og sennilega býr Kjartan
yfir meira af þeim en kímni-
ljóð hans bera vott um. Ein-
hvern veginn finnst mér að Vís-
ur leikarans minni á hann
sjálfan, en þar segir hann:
Því þó að lífið lami þrátt
mitt létta skap á margan hátt
og færi sérhvert bros í bann, -
er bezt að leika glaðan mann.
Frágangur bókarinnar er
vandaður.
Þ. Þ.
ness. En til að fullkomna mynd-
ina, sést ung og saklaus stúlka,
sem horfir í draumamóðu til-
finningalífsins á hina trylltu
æsing skepnunnar.
Þannig liggur málið ljóst fyr-
ir. Ofan á hin almennu rök, sem
mæla móti því, að myndagerð-
armenn selji ríkinu sín eigin
verk með sjálfsmati, bætist sú
staðreynd, að eina myndin, sem
ríkið á, sem er algerlega óboð-
leg í listasafn var seld rík-
inu af dugandi listamanni, þeg-
ar honum var falið sjálfdæmi.
Ef svo fer með hið græna tréð,
hvað myndi verða um hin
visnu lauf?
XX.
Níunda árásarefnið er það,
að menntamálaráð kaupi of
lítið af þeim myndgerðarmönn-
um, sem fylgja öfgastefnum.
Hér er úr vöndu að ráða. Flestir
þessir menn búa við mjög
þröngan fjárhag. Borgarar vilja
ekki kaupa myndir í klessustíl.
Menntamálaráð hefir alla tíð
keypt allmikið af myndum eftir
slíka menn, bæði til að láta
sjást öll straumhvörf í listaþró-
uninni, en einkum í þeirri von,
að með því að hlynna nokkuð
að mönnum, sem sýnilega voru
á afvegum, kynnu þeir með
meiri reynslu að sjá að sér og
verða menn að meiri. Meðan
ekki er til listasafn eru málverk
landsins geymd í ýmsum skrif-
stofum ríkisins, skólum, bústað
forsætisráðherra, ríkisstjóra o.
s. frv. En þegar verið er að
leita í geymsluhólfi mennta-
málaráðs í þessu skyni, þá verða
jafnan eftir málverk öfga-
mannanna, svo sem skip, sem
ekki er unnt að greina frá
kólgubakka á himninum, fólk
sem er helmingi lægra og helm-
ingi gildara heldur en mann-
(Framh. á 4. slðuj