Tíminn - 25.06.1942, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
RITST JÓ R ASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A.
Símar 2353 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A.
Sími 2323.
PRENTSMIÐJAN EDDA hJ.
Símar 3948 og 3720.
26. ár.
Reykjavík, fimmtudaginn 25. júní 1942
69. blað
Kjósendaverzlun íhaldsíns
við jafnaðarmenn
Pálmi Einatsson og
illmæli MorgunbL
í gær flytur Morgunblaðið
forustugrein, þar sem jþað veit-
ist að Pálma Einarssyni með ó-
sæmilegum fúkyrðum. Ber geð-
æsing blaðsins með sér, að
það er dauðhrætt um sinn
„Dalakút“ fyrir Pálma.
Mogginn velur Pálma skraut-
nefni, svo sem.: trúskiptingur,
liðblaupi, ódrengskaparmaður,
bann verðskuldi fyrirbtning
allra o. s. frv.
AUur þessi geðofsi virðist ris-
inn af þeim misskilningi, að í-
haldið, Sjálfstæðisflokkurinn,
bafi eignazt bvern einstakUng
í Bændaflokknum og flokkinn í
heUd með því að gera við bann
kosningabandalag fyrir fjórum
árum.
Þessi hugsunarháttur er ákaf-
lega einkennandi fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn, sem þykist vera
„bandaríki allra flokka“. Slík
„bandaríki“ munar ekki mikið
um að gleypa einn Frelsisher og
einn Bændaflokk með húð og
hári.
En einhver skíma hefir náð
inn í kolamyrkur íhaldsins og
gefið þeim, er þar sitja, hugboð
um, að þeir hefðu misreiknað
sig með Bændaflokkinn.
Málefnaágreiningur Bænda-
og Framsóknarflokksins hefir
ekki verið ýkja mikill. í mörg-
um tilfellum hefir fremur ver-
ið um gamlar væringar að ræða,
sem mjög er farið að fyrnast
yfir.
• Þegar Sjálfstæðisflokkurinn
gengur svo í bandalag við jafn-
aðarmenn og kommúnista til að
ráðast á sveitakjördæmin, þá
hlýtur það að vera slíkt stór-
mál í augum Bændaflokks-
manna, að það yfirskyggj lang-
samlega þann ágreining, sem
haldið hefir verið uppi við
Framsóknarflokkinn.
1 Og hver hélt þessum ágrein-
ingi uppi á síðasta þingi? Eng-
I inn annar en Stefán Stefáns-
son, sem nú hefir gengið Sjálf-
stæðisflokknum á hönd að fullu
og öllu!
Það getur verið þægilegt fyr-
ir Sjálfstæðisflokkinn, að kalla
einn af sínum væntanlegu
frambjóðendum „Bændaflokk“
til þess að deila á Framsóknar-
menn. En svona blekking getur
varla villt kjósendum sýn.
Og svo er nú þetta: Sé það
ódrengskapur m. m. af Pálma
ÍEinarssyni að ganga í Fram-
sóknarflokkinn, hvernig er þá
með drengskap aumingja Ste-
fáns, sem nýlega teygði lopann
á Alþingi, sem sá eini sanni
Bændaf lokksmaður ?
Þorir Morgunblaðið að fara í
mannjöfnuð um þá Pálma og
Stefán fyrir dómstóli bænda í
landinu?
Hvor þeirra hefir unnið
bændastétt landsins meira gagn,
að öllum stjórnmálum sleppt-
um?
Morgunblaðið talar um mik-
inn drengskap, er flokkur þess
sýndi með því að kippa Þor-
steini sýslumanni úr héráðinu
og bjóða hann fram í kjördæmi,
þar sem víst var, að hann félli.
Á hverju byggðist sá dveng-
skapur? Á þeirri von, að íhald-
ið gæti notað þetta herbragð
sjálfu sér til framdráttar. Þess
vegna var sýslumanni sýndur sá
„drengskapur“, sem Mbl. talar
um, að hrekja hann úr hérað-
inu.
Pálmi Einarsson var Fram-
sóknarmaður. Hann fyllir nú
þann flokk að nýju, eins og eðli-
legt er, og eins og svo fjölmarg-
ir þeirra manna, sem um stutt
(Framh. á 4. slOu)
og kommúnista
Stríðsgróðamennirnir og verkamannabrodd-
arnir í Reykjavík mynda leynibandalag til að
verzla með atkvæði kjósenda úti um land,
svo að stjórnarskrá upplausnarinnar verði
ekki stöðvuð.
Það er nú orðið opinbert leyndarmál, að víðtækt kosn-
ingabrask hefir verið gert milli foringja Sjálfstæðismanna
annars vegar og jafnaðarmanna- og kommúnistaforsprakk-
anna hins vegar.
Svo hræddir eru þessir brodd-
ar kaupstaðaflokkanna við vax-
andi fylgi Framsóknarflokks-
ins, að gripið er til þess ráðs,
að reyna að fá verkamenn til
að kjósa frambjóðendur íhalds-
ins, ef með því væri meiri von
til að fella frambjóðendur
Framsóknarflokksins. Svo langt
gengur nú fjandskapur krata
og kommúnistaforingjanna gegn
sveitunum, að þeir hefja víð-
tækan og lélega falinn áróður
meðal fylgismanna sinna um
það, að kjósa íhaldsmenn á
þing. íhaldsmenn lofa svo á
móti að reyna að fá kjósendur
sína í V.-ísafjarðarsýslu til að
kjósa Ásgeir Ásgeirsson. Fram-
boðum þessara flokka mun og
hafa verið ráðið tii lykta með
tilliti til þessa bandalags.
Reykjavíkurunglingurinn, sem
íhaldsmenn bjóða Snæfelling-
um á að njóta þess hjá verka-
mönnum í þorpunum, að vera
i sifjatengslum við æðsta prest
jafnaðarmanna úr Útvegsbank-
anum.
í Barðastrandasýslu leikur
Gísli Jónsson hinn frelsandi
vin verkamanna, sem lofar
þeim flestum þessa heims lysti-
semdum, ef þeir ljái sér braut-
argengi, en gefur í skyn ógnir
og framtíðarhörmungar, ef
Steingrímur búnaðarmálastjóri
nái kosningu.
í Vestur-ísafjarðarsýslu er sú
eina von Ásgeirs, að íhaldsmenn
hlaupi ötullega undir bagga
með gömlum „heiðursfélaga úr
Sjálfstæðisflokknum“, eins og
Árni frá Múla nefndi hann einu
sinni.
Þá hefir frétzt, að í Vestur-
Húnavatnssýslu sé róið að því
öllum árum, að mynda breið-
fylkingu hinna þriggja flokka
móti Skúla Guðmundssyni.
Verkamenn á Hvammstanga eru
óspart brýndir til þess að kjósa
Guðbr. ísberg með íhaldinu, því
að það sé eina leiðin til að fella
Skúla. í austursýslunni er vit-
að, að Jón á Akri er alveg von-
laus um kosningu, nema at-
kvæði jafnaðarmanna og kom-
múnista gætu fleytt honum inn.
Á Akureyri berjast forkólfar
verkamanna fyrir því, að fá lið
sitt til þess að kjósa Sig. Hliðar.
Með þvi einu móti telja þeir
hugsanlegt, að hindra kosningu
Vilhjálms Þór.
Þeir Jónas Guðmundsson og
Árni frá Múla eru gamlir bræð-
ur í Bakkusi og hafa nú látið
sér blæða saman að fornum
fóstbræðrasið í Suður-Múla-
sýslu. Munu þeir hafa fyrir aug-
liti guðsins fest þau heit, að fá
fylgismenn sína til að kjósa sig
saman í sýslunni. Af öllu þessu
hefir meðframbjóðanda Jónas-
ar ofboðið svo, að hann hætti
að mæta á fundum með hinum
nýju bandamönnum, en tók áð-
ur skýra afstöðu gegn makki
þeirra kumpána og þeim opin-
skáu fullyrðingum Jónasar, að
markmið þessara möndulflokka
væri sá, að gera landið allt að
einu kjördæmi.
í Austur-Skaftafellssýslu þyk-
ir broddum verkamanna ófýsi-
legt að biðja flokksmenn sina
i Höfn um atkvæði til handa
frambjóðanda íhaldsmanna,
Helga Hermanni, manninum,
sem lýsti yfir því, að heldur
vildi hann sjá Reykjavík í rúst-
um eftir sprengingar, en að sjá
völd hennar í höndum andstæð-
inga sinna í stjórnmálum.
Það skal skýrt tekið fram, að
þótt forsprakkar þeirra þriggja
flokka, sem nú berjast í banda-
lagi gegn Framsóknarflokknum,
hafi á bak við tjöldin stofnað
til svo ógeðslegrar verzlunar,
sem hér hefir verið lýst að
nokkru, er hitt ekki líklegt, að
kjósendur þeirra verði þeim svo
leiðitamir, sem ætlazt er til.
Þeir láta ekki reka sig til að
kjósa forna féndur, aðeins til
að þóknast misvitrum og mis-
heiðarlegum broddum flokk-
anna, sem nú keppa allir að því
marki, sumir ljóst en aðrir
leynt, að svipta kjördæmin eig-
inkosnum fulltrúum í næstu
framtíð.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir
lengi beitt þeim ósannindum í
áróðursskyni, að Framsóknar-
flokkurinn væri „rauður flokk-
ur“. Hvernig halda kjósendur
að íhaldið verði á litinn, þegar
það rís úr flatsænginni með
kommúnistum ?
Framsóknarmenn:
Kosning utan kjörfunda fer fram hjá hreppstjórum,
sýslumönnum og í Reykjavík í Miðbæjarbarnaskólanum.
Framsóknarmenn, utan af landi, sem dveljið í Reykjavík,
dragið ekki að kjósa. Leitið upplýsinga og aðstoðar á kosn-
ingaskrifstofu flokksins, opin 9—12 og 1—10 alla virka daga.
Ekkert atkvæði má fara forgörðum.
Hefjið harða sókn gegn samfylkingu upplausnarinnar,
sem stendur að núverandi ríkisstjórn. Skapið Framsóknar-
flokknum stöðvunarvald 5. júlí
Kosnlngaskrifstofa Framsóknarf 1 okks-
ins, Edduhúsinu. Símar: 5099 og 2323.
Konungshugsjón Norðmanna
„Heidur láta ei£nir og óðul en beygja sig
íyrir oibeidinu ‘
Viðtal við Jakob Worm-Múller prúfessor.
Einn af kunnustu sagnfræðingum og stjórnmálamönn-
um Noregs, prófessor Worm-Muller, dvelur nú hér á
landi. Hann er fæddur í Oslo 25. des 1884. Hefir hann rit-
að margt um sögu Noregs, m. a. Siglingasögu Norð-
manna frá elztu timum, geysimikið verk og merkilegt.
Worm-Múller varð ungur dosent í sagnfræði viö Háskoi-
ann í Osló og síðan prófessor.
Hann hefir mjög látið til sín taka í stjórnmálum og
fylgt vinstri mönnum að málum. Er hann annálaður
mæiskumaður og bráðsnjall rithöfundur.
Prófessor Worm-Múller mim dvelja hér um hríð, og
hyggst að flytja nokkur erindi fyrir almenning um frels-
ísoarattu Norömanna, sem nú er háð bæði heima fyrir
og erlendis.
Blaðamenn áttu viðtal við Worm-Miiller 1 samkomu-
iiúsi Norðmanna í Reykjavík á þriðjudaginn var.
„Fyrst af öllu ætla ég að
biðja ykkur að koma á fram-
færi vinarkveðju, sem norska
stjórnin bað mig að flytja ís-
lendmgum,“ segir Worm-Múll-
er.
Annars er ég hingað kominn
í tvennum erindagerðum: Til að
kynnast Islandi og til þess að
ílytja hér nokkur erindi á veg-
um Háskóla ykkar um frelsis-
baráttu Norðmanna, sem nú er
háð bæði heima fyrir og er-
lendis.
Eg var vitni að rás viðburð-
anna frá því er ógæfan dundi
yfir 9. april 1940 þangað til ég
fór úr landi. Eg afréð að halda
kyrru fyrir í Oslo og efna til
mótspyrnu i kyrrþey ásamt
nokkrum vinum mínum.
Striðið hefir verið Norðmönn-
um harður skóli En þeir hafa
lært mikið og gagnlegt, — ef
baráttan verður ekki of lang-
vinn og hungur og drepsóttir
leggjast ekki á landslýðinn. Út
úr þessum eldi kemur endur-
fædd og gerbreytt þjóð, stælt
og samhuga.
Enginn maður í Noregi vissi
lengi vel, hvað var að gerast,
skildi ekki undirrót ófriöarins.
Viðkvæðið var þannig hjá
mörgum: Þetta er stórvelda-
styrjöld milli Þýzkalands og
Bretlands, sem bezt er að leiða
hjá sér.
Jafnvel eftir hernámið var
afar; erfitt að átta sig á rás við-
burðánna. Fréttir bárust ekki
nema eftir krókaleiðum. En,
fæstum kom til hugar, að slík'
ógnarstjórn væri í vændum, sem ;
reynslan hefir leitt í ljós. Stór- j
þingið skildi heldur ekki, hvað
var á seiði. Hefðu Þjóðverjar
verið hyggnir, er ekki gott að
segja, hvað þeim hefði orðið
ágengt.
En Þjóðverjar e’ru ekki
hyggnir — og það bjargaði okk-
ur. — Þegar menn sáu, að þeir
lögðu alla stund á að ráða Há-
kon konung og ætt hans af
dögum, skyldu þeir, að það átti
að ráða niðurlögum norsku
þjóðarinnar. Norðmenn voru
ekki konungsdýrkendur og því
síður konungsþrælar. En allt í
einu varð konungurinn eins og
til forna merkisberi þjóðarinn-
ar, tákn sjálfstæðis henn-
ar. Andi Snorra kom til lið-
veizlu við Norðmenn á nýjan
leik. Þjóðin varð sem gripin af
„konungshugsjón“ sögunnar.
Ólafur helgi mun verða kon-
ungur Noregs um alla framtíð.
Það, sem bjargaði
Noregi.
Þjóðverjar reyndu að beita
brögðum. Þeir vildu semja við
forsetaráð Stórþingsins um að
setja ríkisstjórnina og konung-
inn frá völdum og mynda nýja
stjórn, löglega norska stjórn,
sögðu þeir. Þeir notuðu tæki-
færið, þegar Frakkland gafst
upp og hertu á kröfum sínum.
Allt benti til að Þýzkaland væri
aö sigra. Forsetaráðið beygði sig,
og það var • ráðgert að kalla
Stórþingið saman í júlí.
En Stórþingið var aldrei kvatt
saman sem betur fór. Og það
varð aldreí neitt úr hinni „lög-
legu“ norsku stjórn, hún varð
aldrei mynduð, enda var fyrir-
ætlunin sú frá upphafi vega að
troða Qvisling inn í hana.
Þetta einkennilega tímabil
eftir fall Frakklands, þegar Hit-
ler hafðist ekki að, bjargaði
Noregi, bjargaði heiminum. Þá
var það, sem Hitler „varð af
strætisvagninum“, sem frægt er
orðið.
Svo kom sept. 1940, þegar
Þjóðverjar hófu stórárásir á
Lundúnaborg. Þá voru Stór-
þingsmenn kvaddir til flokks-
funda í Osló og reynt að semja
við þá um nýja stjórnarmynd-
un. En þá var það of seint. —
Allir neituðu.
Þá hafði þjóðin áttað sig svo
á hlutunum, að hún stóð sem
múrveggur um sjálfstæði Nor
egs. Einn þingmanna komst svo
(Framh. á 4. síSu)
Erlendar Sréttir
Eftir fall Tobruk, hafa engar
stórfréttir borizt frá vígstöðv-
unum. Sebastopol verst enn,
þótt Rússar játi, að horfurnar
þar séu ískyggilegar. Á Karkow
svæðinu hafa Þjóðverjar gert
allsnörp áhlaup, en ekki náð
neinum teljandi árangri, segir
í fréttum Rússa. '
Laval hefir í ræðu til frönsku
þjóðarinnar lýst yfir þeirri ein
dregnu ósk sinni, að Þjóðverjar
sigruðu í stríðinu. Hann hefir
og reynt að fá franska verka-
menn til þess að fara til Þýzka
lands og vinna þar fyrir nazista.
Segir hann, að Hitler lofi — af
göfugleik hjarta síns — að láta
lausa jafnmarga franska fanga
(Framh. á 4. slðu)
Á víðavangi
GÆSASMALINN.
Á fundi á Norðurlandi ekki
alls fyrir löngu, þar sem Magn-
ús Jónsson var að flytja póli-
tiska ræðu fyrir áheyrendur og
tala um hinar „steiktu gæsir“,
þ. e. væntanlega minnhluta-
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
úr tvímenningskjördæmunum,
kom gestur einn seint inn á
íundinn, er ekki kenndi ræðu-
mann. Er hann haíði hlustað
iiua stund, laut hann að síðu-
naut sinum og mælti fram
visu. Hann komst aðeins ekki
lengra en yfir þrjár fyrstu
hendmgarnar, því að þá greip
sá, er hann ávarpaði, fram i og
botnaði. Og vísan er svona:
Hver er að fleipra froðu í eyra,
fleðumáll og laus í tali?
Maðurinn heitir — má ég heyra?
Magnús Jónsson, gæsasmali.
FULLTRÚAR
MJOLK URVERKFALLSINS.
Mbi. er aíar sárt við Egil
kaupfélagsstjóra í Sigtúnum
fyrir það, að hafa á fundi á
Stórólíshvoli lýst undrun sinni
yfir því, að íhaldið skuli hafa
brjóstheilindi til þess að bjóða
kjósendum Rangárvallasýslu
upp á fulltrúaefni frá flokki
mjólkurverkfallsmanna í Rvik.
Rangvellingar eru ekki enn
búnir að gleyma mjólkurverk-
falli fyrrverandi þingfulltrúa
þeirra úr íhaldsflokknum og
skoðanabræðra hans i höfuð-
staðnum. Þeir muna enn, bænd-
ur austan fjalls, ráðleggingar
fina íhaldsfólksins í Reykjavik,
um að betra væri að drekka grá-
blöndu en að kaupa „samsull“
bændabýlanna af Suðurlands-
undirléndinu, en samsull kall-
aði það mjólk frá búum nær-
sveitanna.
LÉT BUGAST FYRIR
KAUPSTAÐAVALDINU.
Fulltrúa Reykjavíkurvaldsins,
Ólafi Thors, hefir tekizt að
beygja Ásgeir frá Fróðá til að
afturkalla framboð sitt á Snæ-
fellsnesi. Mun Ásgeir hafa átt
allmarga trausta fylgismenn
þar vestra, er hétu honum ör-
uggri fylgd, en óskuðu ekki eft-
ir ókunnum Reykjavikurung-
ling sem þingfulltrúa. Efalaust
hafa fylgismenn Ásgeirs búizt
við meiri festu og skörungs-
skap af honum, en raun varð á.
En þótt hann léti bugast fyrir
kostum Ólafs Thors, er hitt með
meiri ólíkindum, að fylgismenn
Ásgeirs láti beygjast fyrir skip-
an höfuðstaðarvaldsins.
ÞJÓÐVILJINN SKRÖKVAR
FIMMFALT!
Það eru vitanlega ekki mikil
tíðindi eða ný, þótt Þjóðviljinn
búi sér til söguefni líkt og Guð-
brandur býr sér til þær nafn-
bætur, er hann þráir.
í gær segir blaðið m. a., að
Jónas Jónsson hafi fengið tvær
bifreiðar hjá einkasölu ríkisins
á tveimur árum og þá vitanlega
selt aðra með góðum hagnaði!
Hið sanna í þessu er, að J. J.
afhenti einkasölunni til ráð-
stöfunar gamlan bíl, sem hann
átti, og fékk í staðinn keyptan
notaðan bíl hjá einkasölunni.
Það má til sanns vegar færa,
að J. J. hafi fengið tvo bíla — en
ekki á tveimur, heldur tíu árum.
Fáir ljúga meira en um helm-
ing. En Þjóðviljinn gerir svo vel
að ljúga fimmfalt!
„HÁLFT UM HÁLFT“.
Morgunblaðið var að hlakka
yfir því á dögunum, að Ólafur
Tryggvason Jensen Thors væri
Hálfdani. Fögnuður þess mun
þó aukast til muna, er það
sannast af reynslunni, að Ólaf-
ur er „hálft um hálft“ í fleiru.
T. d. virðist margt benda til
þess, að hann sé hálft um hálft
að missa fylgi i kjördæmi sínu,
að loforðum hans sé ekki nema
hálft um hálft treystandi, að
hann sé hálft um hálft forsæt-
isráðherra kommúnista, og er
þó fátt eitt talið.
t.