Tíminn - 10.09.1942, Blaðsíða 3

100. blaS
TÍMIVN, flmmtudagiim 10. scpt. 1943
395
Helen Keller
Heyrnarlausa, mállausa og blinda stúlkan,
sem líkt var við Napoleon.
Mark Twain mælti einhverju sinni : — Tvær sérstæðustu
persónur nítjándu aldar eru Napoleen og Helen Keller. Þegar
Mark Twain mælti þetta, var Helen Keller aðeins fimmtán ára
að aldri. í dag getur hún talizt einhver sérstæðasta persóna
tuttugustu aldar.
Helen Keller er alblind. Þó hefir hún lesið fleiri bækur en flestir
þeir, sem sjónina hafa. Hún hefir ef til vill lesið hundrað sinn-
um fleiri bækur en hver meðalmaður, og hún hefir ritað sjö
bækur sjálf. Ævisaga hennar hefir verið kvikmynduð, og hún
lék sjálf í henni. Hún er algerlega heyrnarlaus. Þó hefir hún
meira yndi af tónlist en flestir þeir, sem fulla heyrn hafa. Um
níu ára skeið var hún mállaus. Samt hefir hún haldið fyrirlestra
um gervöll Bandaríkin og ferðazt um flest lönd Evrópu.
Þegar Helen Keller fæddist, var hún fullkomlega heil heilsu.
Um hálfs annars árs skeið gat hún séð og heyrt eins og önnur
börn og var jafnvel byrjuð að tala. En þá dundi ógæfan yfir með
óvæntum hætti. Hún veiktist alvarlegum sjúkdómi, sem svipti
hana sjón, heyrn og máli nítján mánaða gamla.
Hún tók að alast upp sem villt dýr í frumskógi. Hún braut og
skemmdi hvern þann hlut, sem henni gazt ekki að. Hún tróð
fætinum upp í munn sér með báðum höndum, og þegar einhver
freistaði þess að leiðbeina henni, kastaði hún sér á gólfið, spark-
aði og barðist um og reyndi að hljóða.
Foreldrar hennar völdu þann kostinn í örvæntingu sinni að
leita á náðir Perkin-stofnunarinnar fyrir blinda menn í Boston
og biðja um kennara. Þá kom Anne Masfield Sullivan eins og
engill ljóssins Helen Keller til hjálpar. Ungfrú Sullivan var að-
eins tvítug að aldri, þegar hún yfirgaf Perkinstofnunina í Boston
og tókst þann vanda á hendur að gerast kennari heyrnarlausrar,
mállausrar og blindrar stúlku, sem enn var á æskuskeiði. Sjálf
hafði hún löngum átt við sorg að búa og andstreymi.
Tíu ára gömul hafði Anne Sullivan verið send ásamt litlum
bróður sínum til dvalar í þurfalingaheimilinu í Tewsbury í
Massachusette. Þrengsli voru svo mikil á þurfalingaheimilinu, að
systkinin urðu að sofa í líkstofunni — stofunni, þar sem likin
voru geymd, unz þau voru jarðsett. Litli bróðir hennar var mjög
veikbyggður og lézt að misseri liðnu. Það lá svo nærri að Anne
missti sjónina, er hún var fjórtán ára gömul, að hún var send
til Perkinsstofnunarinnar til þess að læra að lesa með fingrum
sínum. En þó fór svo, að hún varð eigi blind. Sjón hennar skerpt-
ist þvert á móti. Það var eigi fyrr en að hálfri öld liðinni og
skömmu fyrir dauða hennar, sem hið mikla myrkur umlukti
hana.
Það er ógerlegt að lýsa með fáum orðum kraftaverki því, er
Anne Sullivan gerði á Helen Keller, hversu henni auðnaðist á
mánaðartíma að laða að sér barn, sem lifði í algeru myrkri og
órofaþögn. Saga sú hefir verið sögð með ógleymanlegum hætti
í bók Helenar Kellers sjálfrar, Ævisaga mín. Enginn, er les bók
þá, getur varizt því að geyma í minni frásögnina um hamingju
litla heyrnarlausa og blinda barnsins daginn, sem það komst að
raun um, að til var slíkt fyrirbæri sem málið. — Það væri efa-
laust erfiðleikum háð, segir hún, — að tilnefna hamingjusamara
barn en ég var, er ég lá í bóli mínu, þá þessi atburðarríki dagur
var liðinn að kvöldi, naut þess fagnaðar, sem hann hafði mér
fært, og þráði nýjan dag fyrsta sinni.
Þegar Helen Keller var tvítug að aldri, var menntun hennar
komin á það stig, að hún hóf nám við Radcliffeháskóla, og kenn-
ari hennar fylgdist með henni. Um þær mundir gat hún eigi
aðeins lesið og skrifað eins og aðrir nemendur skólans heldur
hafði hún fengið málið aftur. Fyrsta setningin, sem henni var
kennt að segja, var: — Ég er ekki mállaus. Hún sagði hana hvað
eftir annað og réði sér vart fyrir kæti yfir undrum þessum. — Ég
er ekki mállaus.
Nú orðið talar hún líkt og maður með óljósum erlendum
hreimi. Hún ritar bækur sínar og tímaritsgreinar á ritvél þeirrar
tegundar, sem gerð er fyrir blint fólk. Vilji hún færa einhverj-
ar leiðréttingar út á spássíurnar, setur hún smágöt á pappírinn
með hárnál.
Helen Keller býr á Skógarhæðum, sem er sérstakur borgar-
hluti í New York. Ég er nágranni hennar, og þegar ég fer í
skemmtigöngur með Bostonbolabítinn minn, sé ég hana oft úti
í garðinum með hundana sína.
Ég hefi gefið því gætur, að þegar hún gengur um, talar hún
oft við sjálfa sig. En hún bærir ekki varirnar eins og þú og ég —
hún hreyfir fingurna og talar við sjálfa sig á fingramáli. Einka-
ritari Helenar hefir tjáð mér, að því fari fjarri, að hún sé ratvís.
Hún villist oft um húsið sitt, og ef húsgögnin eru færð um set,
er henni illmögulegt að átta sig á því. Margir halda því fram,
að hún muni vera gædd sjötta skilningarviti sökum þess að hún
sé blind. Vísindalegar athuganir hafa þó leitt í ljós, að tilfinn-
ing hennar, ilman og smekkur er í engu frábrugðið sömu skiln-
ingarvitum ánnarra manna.
Eigi að síður er tilfinning hennar svo næm, að hún getur skilið
hvað vinir hennar segja með því að bera fingur sína að vörum
þeirra. Hún nýtur tónlistar með því að styðja hendi við slag-
hörpu eða fiðlu. Hún hlustar jafnvel á útvarp með því að fihna
loftsveiflurnar. Hún nýtur söngs með því að bera hönd að hálsi
söngvarans, en yáifri er henni ógerlega að syngja.
Ef Helen Keller tæki í hönd þér í dag og svo aftur að fimm
árum liðnum, myndi hún þekkja þig aftur af handtakinu, hvort
heldur þú værir glaður eða hryggur.
Hún rær báti og syndir, og það er unun hennar að hleypa
hesti gegnum skóga. Hún teflir einnig, en taflið er sérstaklega
fyrir hana. Hún spilar og á spil sérstakrar tegundar. Þegar
regnviðri er á, unir. hún sér oft við að prjóna og hekla.
Flestir munu vera þeirrar skoðunar, að það sé hin mesta mæða,
er geti, að verða blindúr. Þó kveðst Helen Keller muni heldur
velja sér það hlutskipti að vera blind en heyrnarlaus. í hinu
algera myrkri og órofaþögn, sem aðskilur hana frá umheim-
inum, saknar hún einskis meira en málsins. Einkum er það henni
þungbær raun að fá eigi notið vináttuorða annarra.
*
Samband ísl. samvinnufélaga.
Afgreiðsla Samvinnunnar er í Sambandshúsinu,
þriðju hæð.
A N N Á L L
Afinæll.
Ólafur Magnússon, sundkenn-
ari á Akureyri, varð fimmt-
ugur 4. þ. m. Ólafur sundkenn-
ari, eins og hann er kallaður
á meðal Akureyringa, er orðinn
landskunnur vegna sund-
Sundlaugin á Akureyri.
kennslu sinnar og starfrækslu
og byggingar sundlaugar Akur-
eyrar. Ólafur er dagfarsgóður
og hvers manns hugljúfi. Það
má segja um hann, eins og sagt
var um góða menn og gjörvu-
lega til forna: „Hann var í-
þróttamaður eða réttara sagt
hann hefir fært eðli íþrótt-
anna inn í sín daglegu störf.
Léttur í spori og í lund, bros-
hýr og karlmannlegur, þannig
er við mótið.
Snemma tamdi Ólafur sér
íþróttir og hafði sundkennslu
með höndum á ýmsum stöðum
áður en hann settist alveg að
á Akureyri sem sundkennari.
Lárus Rist og Ólafur Magnús-
son eru þeir menn, sem mest
láta sig skipta sundmál Norð-
urlands. Þeir eru að vísu ekki
brautryðjendur, því að fyrir
þeirra dag fengust ýmsir menn
við sundkennslu á ýmsum stöð-
um, allt frá því að Kærnested
hóf sína sundkennslu að Steins-
staðalaug í Skagafirði um 1820.
Sundkennslustörf allra þess-
ara manna ná yfir fá ár, og
sundnám er ekki samhangandi
nema e. t. v. hjá Páli sál. Jóns-
syni að Gili í Fljótum frá 1892
—1932.
Þeir Lárus Rist og Ólafur
Magnússon leggja bæði grund-
völl að sundmennt Akureyr-
inga og byggja svo ofan á
samhangandi áframhald, þann-
ig, að á Akureyri verður til á
tiltölulega fáum árum sund-
mennt og sundstaður. Það er
mál þeirra, sem bezt þekkja til
sundlauga, að súndlaug Ak-
ureyrar sé viðfelldnasta sund-
laug landsins.
Ólafur sundkennari er hinn
hægi maður, sem setur sér
takmark og nær takmarkinu í
ákveðnupi áföngum. Upp úr
torflauginni köldu er komin
steypt sundþró með heitu
vatni. í kringum sundþróna
eru vistlegar grasbrekkur með
grashjöllum. Við enda sund-
laugarinnar er ein af fyrstu
rafhituðu baðstofum lands-
ins, og jafnframt sú stærsta
og fullkomnasta, sem lands-
menn eiga.
Allt var þetta tekið í áföng-
um, borað eftir heita vatninu,
leiðsla gerð fyrir það nokkurra
km. veg, sundþróin og gras-
brekkurnar með hjöllunum
byggð, umbætur á ræstiböðun
og klefum og síðast rafhitaða
gufubaðstofan. Það er áreiðan-
legt, að Ólafi sundkennara er
engin launung á því, að næsti
áfanginn er: nýir, hentugir
búnings- og ræstibaðklefar,
byggðir eftir nútíma kröfu og
lítil yfirbyggð kennslusundlaug.
Hið háleita takmark Ólafs
sundkennara hefir alltaf verið
það, að vinna að byggingu
hins fullnasta baðstaðar á Ak-
ureyri og að hver Akureyring-
ur verði syndur, sér til ánægju,
hreysti og öryggis. Margir
munu hafa orðið til þess að
óska hinum vinsæla sundkenn-
ara til hamingju á þessum
tímamótum og þakka honum
fyrir hina ágætu áfanga, sem
hann hefir náð í hinu mark-
l
vissa starfi sínu.
Vinur.
Lesendur!
Vekið athygli kunningja yð-
ar á, að hverjum þeim manni,
sem vill fylgjast vel með al-
mennum málum, er nauðsyn-
legt að lesa Tímann.
StoSnun lýðveldis
á Islandi
(Framh. af 2. síðu)
(Framh. á 3. síðu)
1. Hún er fljótlegust. Það get-
ur vel staðið svo á í því
ölduróti, sem nú er í heim-
inum, að Alþingi verði að
stofna lýðveldi á íslandi,
án þess að viðhafa þau
form, sem krafizt er við
venjulega stjórnarskrár-
breytingu. Ekki voru þau
form viðhöfð 10. apríl 1940,
þegar lýðveldisfyrirkomu-
lag var upp tekið hér á
landi raunverulega, enda
enginn tími til slíks.
2. Hún er virðulegust. Ef hægt
verður að koma því við,
virðist sjálfsagt, að Alþingi
það, sem lýsir yfir stofnun
lýðveldis, verði haldið á
Þingvöllum og að þjóðhátíð
verði haldin þar um leið.
Á þingi á Þingvöllum yrði
erfitt að koma við deilda-
skiptingu og að viðhafa 6
umræður, eins og þarf að
vera um lagafrumvörp.
Miklu einfaldara væri og
um leið virðulegra, að gera
þar aðeins eina samþykkt í
sameinuðu þingi, n. 1. þá,
að lýsa yfir stofnun lýð-
veldisins og kjósa síðan
ríkisforseta.
3. Hætt er við, ef lýðveldiö
verður stofnað með stjórn-
arskrárbreytingu, að sú
stjórnarskrá verði ekki
nægilega undirbúin og
flaustrað af. Þjóðin er
sammála um, að lýðveldi
eigi að stofna, en um stjórn-
skipun þess hefir lítið ver-
ið rætt og virðist þar allt á
reiki, t. d. um vald forset-
ans, hvort hann eigi að vera
kosinn af Alþingi eða þjóð-
inni, o. fl.
Cvuggara virðist því, að gefa
sér góðan tíma til að athuga
þessi mál sem bezt, áður en
gengið er frá þeim til fullnaðar
og gæti sú athugun jafnvel tek-
ið mörg ár. Hins vegar virðist
það alveg hættulaust að fela
lýðveldisforseta til bráðabirgða
að fara með það vald, sem nú-
gildandi stjórnarskrá veitir
konungi.
Þegar ég var að skrifa þessi
síðustu orð, barst mér í hend-
ur frumvarp til nýrra stjórn-
skipunarlaga, sem ríkisstjórnin
leggur fyrir Alþingi nú í dag.
Er efni þess aðeins það, að
„þegar Alþingi samþykkir þá
breytingu á stjórnskipulagi ís-
lands, sem greinir í ályktunum
þess frá 17. maí 1941, hefir sú
samþykkt eins þings gildi sem
stjórnskipunarlög, er meiri
hluti allra kosningabærra
manna í landinu hefir með
leynilegri atkvæðagreiðslu sam-
þykkt hana.“
Tilgangurinn með þessu frv.
mun vera sá, að eitt þing geti
sett lýðveldisstjórnarskrá, án
þess þing sé rofið á eftir og á
þetta því að vera til þess, að
flýta fyrir stofnun lýðveldis,
þegar þar að kemur. En eins og
rök hafa verið færð að hér að
framan, þarf alls ekki að setja
neina slíka heimild í stjórnar-
skrána til þess að hægt sé að
stofna lýðveldi og sú aðferð,
sem stungið er upp á í frv. (t.
d. þjóðaratkvæðið) getur orðið
hættulega seinfær, ef snögg-
lega þyrfti til að taka, t. d. í
lok stríðsins. Þetta frv. er því
gagnslaust og færir okkur ekki
hænufeti nær fullu sjálfstæði
og auk þess er það að ýmsu
leyti varhugavert. Hér skal þó
ekki frekar um það rætt.
Alþingi, 7. sept. 1942.
Bernh. Stefánsson.
Tílkyoníng frá Bað-
húsí Reykjavíkur.
Verð á böðum verður fyrst
um sinn eins og hér segir:
Kerlaugar kr. 1,75
Steypiböð — 0,90
Leiga á handklæði — 0,20
tltbreiðið Tímann!
rækifœrisgjafir,
í góðu úrvali.
Trúlofunarhringar,
Sent gegn póstkröfú.
Guðm. Andrésson
gullsmiður.
Laugavegi 50. — Sími 3769.
Vitmið ötuUega fyrir
T ímann.
Stúlkur
óskast til flskflökunar í vetur. —
Hátt kaup og fritt húsnæði.
Einar Sigurðsson,
Vestmannaeyjum.
fr------------------------::-:------------------------------
Hafið það hugfast, að und-
irstaða góðs heilbrigðis eru
sterkar, fallegar tennur.
Þess vegna er nauðsynlegt,
að börnin byrji snemma að
hirða tennur sínar, en til
þess þurfa þau að hreinsa
þær vel og vandlega á hverj-
um degi, án þess þó að
skemma eða rispa glerung-
inn.
Þetta gera þau bezt með
því að nota SJAFNAR TANN-
KREM, sem hefir alla þá
kosti, sem tannkrem þarf að
hafa.
Það hindrar skaðlega sýru-
myndun, rispar ekki, en
hreinsar og hefir hressandi
gott bragð. — Notið
SJAFNAR tannkrem
Sápuverksmiðjan S j ö i n
Akureyrí.
Nýkomtð:
Matskeiðar, Gafflar, Teskeiðar, Vatusglös,
þykk, Mjólkurkönnur.
K. EINARSSON & BJ0RNSSON.
Bankastræti 11.
Ódýrar bækur,
sem, eru að hverfa
Laugaveg 12
í dag og næstu daga verða seldar ódýrar bækur, sem annars
eru horfnar úr bókaverzlunum. Þar á meðal eru margar ágætar
bækur, svo sem eftir E. H. Kvaran (Ofurefli, Vestan hafs og aúst-
an, Gæfumaður, Hallsteinn og Dóra, Jósafat o. fl.). Frá San
Michele til Parísar, eftir Munthe, Gott land, eftir Pearl S. Buck.
Bækur Kristmanns Guðmundssonar. Bækur eftir Þorstein Erl-
ingsson, Gunnar Gunnarsson, Guðmund Daníelsson, Harald Níels-
son, Alexander Jóhannesson, Guðmund Friðjónsson, sr. Friðrik
Hallgrímsson, Huldu, Fontenay, Þorst. Jósepsson, Sigurð Helga-
son, Sjóferðasögur Sveinbj. Egilson, Sjómannasögur eftir ýmsa
höfunda, Saga Eiríks Magnússonar, Neró keisari eftir Weigall,
Draumar Hermanns Jónassonar, Rit um jarðelda á íslandi og
FJÖLDI ANNARRA GÓÐRA BÓKA.
Vegna þess að bókaverð er nú ört hækkandi, má benda á, að
flestar þessar bækur eru seldar undir hálfvirði.
Skrá yfir bækurnar fæst í búðinni.
Laugaveg 12.
Gleymíð ekki að borga
T í m a n n.
Bóndi - Kaupir þú húnaðarblaðið FREY?
Kennið bðrnunum
að bursta vel tenn-
ur sínar