Tíminn - 03.11.1942, Blaðsíða 2

518
TÍMIM, þriðjudagiim 3. nóv. 1942
131. blað
^ímirrn
Þriðjudag 3. nóv.
Hin gula bardagaaðferð
Millileiðin
í síðustu kosningum hefir Sjálfstæðisflokkurinn tileinkað sér
vinnubrögð og áróðurstækni, sem virðist vera nýjung I íslenzk-
um stjórnmálum af því tagi, sem kjósendum er skylt að gefa
fyllsta gaum og gjalda varhug við í framtíðinni.
Fyrir skömmu síðan var birt
grein hér í blaðinu, þar sem rök
voru leidd að því, að hér, eins
og annars staðar í heiminum,
myndi átökin á næstunni verða
milli þriggja stefna, sam-
keppnisstefnunnar, sem er
stefna Sjálfstæðisflokksins,
sósíalismann, sem er stefna
Sósíalistafokksins og milli-
stefnunnar eða umbótastefn-
unnar, sem er stefna Framsókn-
arflokksins.
Jafnframt var sýnt fram á,
að samkeppnisstefnan væri
deyjandi stefna, þar sem hún
væri aðalorsök fjármálaöng-
þveitis og styrjalda, en sósíal-
isminn, þótt margt mætti gott
um hann segja, yrði ekki fram-
kvæmdur, nema með harð-
stjórn og kúgun. Auk þess svipti
sósíalisminn einstaklingana
nauðsynlegu umráða- og at-
hafnafrelsi, sem héldi sjálfs-
bjargarhvöt þeirra vakandi.
Allar líkur mæltu þess vegna
með því, að millistefnan eða um-
bótastefnan yrði hin sigrandi
stefna eftir styrjöldina.
Þetta virðist hafa komið
mjög við kaun Alþýðublaðsins
og Þjóðviljans. Hvorugt þessara
blaða reynir þó að hnekkja þeim
dómi, sem felldur var um sósí-
alismann. í þess stað ráðast
þau bæði á umbótastefnuna.
Alþýðublaðið kallar hana aftur-
hald, en Þjóðviljinn „amerísk-
an kapitalisma“.
Hvorugt blaðið færir hin
minnstu rök fullyrðingum sín-
um til stuðnings. Það er held-
ur ekki hægt.
Hver getur með réttu lagi
kallað millistefnu' Roosevelts
Bandaríkjaforseta afturhald
eða amerískan kapitalisma?
Öll barátta hans hefir verið
gegn afturhaldinu og ameríska
kapitalismanum. Amerísku
kapítalistarnir hafa líka barizt
hatramlegar gegn honum en
nokkurum öðrum manni. Hann
hefir neytt þá til að viðurkenna
samtakafrelsi verkamanna og
veita þeim bétri kjör. Hann
hefir neytt þá til að leggja fram
margfalt meira fé til sameig-
inlegra þarfa en nokkuru sinni
fyrr. Hann hefir eflt ríkisvaldið
til þess að geta hindrað yfir-
gang og einokun auðmanna-
klíkanna.
Það fer líka sósíalistum sér-
staklega illa, að deila á Roose-
velt sem fulltrúa amerísku
kapitalistanna. Hefðu amerísku
kapitalistarnir fengið að ráða,
myndu Bandaríkin alltaf hafa
haldið frið við nazismann.
Þessi bardagaaðferð er að
vísu ekki ný. Hún er kennd við
Japana og kölluð „gula“ bar-
dagaaðferðin. Þegar þeir réðust
á Kína, sögðu þeir, að Kína
hefði ráðizt á sig. Þegar þeir
réðust á Bandaríkin, sögðu þeir,
eins og kunnugt er, að það væri
Bandaríkin, sem ráðizt hefðu á
Japan.
Óteljandi slík dæmi mætti
nefna. Á þessum ósannindum
er svo hamrað, þangað til að
fjöldanum af fólki sýnist hvítt
vera svart, — og svart vera
hvítt.
Þessa áróðursaðferð nota
Þjóðverjar einnig. Þeir eru ekki
árásarríkið, heldur er það Nor-
egur, Belgía, Pólland o. s. frv.
Þessi áróðujrsaðferð hefir nú
verið tekin í þágu Sjálfstæðis-
flokksins hér á landi. Aðferðin
er að vísu nokkuð gömul „í
þeirri ætt“. Gyðingar, sem
hröktust fyr á öldum undan illri
aðbúð í Þýzkalandi, til Suður-
Danmerkur, gerðust sumir ein-
okunarkaupmenn og selstöðu-
kaupmenn á íslandi. Þessir
menn rúðu íslendinga inn að
skyrtunni, — og jafnvel lengra.
Lestu sögu þessara manna í
Sjálfstæði íslands, eftir Helga
P. Briem og þó sérstaklega í
Sögu einokunarinnar, eftir Jón
Aðils. Þú munt fyllast viðbjóði
og hryllingi. En þar sérðu þessa
líka hinnar gulu bardagaað-
ferðar.
Einokunarkaupmenn rýja og
sjúga alþýðuna með okri á
nauðsynjum og sölu áfengis og
tóbaks. En jafnframt tala þeir
fjálglega um ást sína á land-
inu og brennandi löngun sína
til að hjálpa íslendingum, sem
þei£, kæra fyrir amlóðahátt,
iðjuleysi og ráðdeildarleysi.
Lesið um baráttu Skúla fó-
geta. Þar kynnist þið einnig
þessari bardagaaðferð.
Hvort bardagaaðferð sú, sem
stríðsgróða-klíkan í Sjálfstæð-
isflokknum beitir nú, er runnin
af þessari gömlu rót, skal ósagt
látið, eða hvort hún er beinlínis
dregin af japönsku fordæmi.
Það skiptir heldur ekki megin-
máli. Hitt er meginatriðið, að
þessi bardagaaðferð hefir nú
verið innleidd af Sjálfstæðis-
flokknum í íslenzka pólitík og
er nú aðal uppistaðan í allri
bardagaaðferð hans.
Kosiiiiigaúrslitin —
og „sigrarnir“.
Tilkynningar Mbl. um „sigr-
ana“ í kosningunum eru tákn-
rænt dæmi þessarar bardagaað-
ferðar. „Hann sigraði“, sagði
Mbl. daglega, þegar minnihluta-
gæs komst að í tvímennings-
kjördæmi. „Ég lagði hann —
ofan á mig“, sagði strákurinn,
þegar hann lá undir andstæð-
ingi sínum. í vor komu gæsirn-
ar steiktar — og fljúgandi —
upp í munn Magnúsar dósents.
Nú heita það „sigrar“ að hafa
náð þeim. Hvítt skal það heita,
— þó að það sé svart. En um
„sigrana“ almennt má benda á
þessar staðreyndir úr Hagtíð-
indum íslands: Árið 1934 fær
Sjálfstæðisfl. 19 þingmenn og
21.974 atkvæði eða 42.3%
greiddra atkvæða. Bændafl. 3
þingmenn, 3348 atkvæði eða 6%
atkvæða.
Sjálfstæðisfl. fékk þegar tvo
þessara þingmanna í bandalag
við ‘sig.
Árið 1934 fékk Framsóknarfl.
15 þingmenn, 11.377% atkvæði
eða 21.9% atkvæða.
Árið 1937 ganga Sjálfstæðis-
menn og Bændafl. sameinaðir
til kosninga. Breiðfylking allra
íslendinga fékk þá: Sjálfstæð-
isflokkurinn 24.132 atkvæði,
Bændaflokkurinn 3578 atkvæði.
Samanlagt atkvæðamagn Breið-
fylkingarinnar því 27.710 atkv.
Sjálfstæðisfl. fékk 41.3% atkv.,
Bændafl. 6.1%.. Samanlagt
47.4% allra atkvæða. Framsókn-
arfl. fékk þá 14.556 atkvæði, 19
þingmenn kosna og 24.9% at-
kvæða.
Nú fær Sjálfstæðisfl. ásamt
leifum Bændafl., sem honum
fylgdu, 23.001 atkvæði, þótt at-
kvæðamagn hafi stórum auk-
izt, og er kominn niður í 38.3%
af atkvæðamagni. En Fram-
sóknarflokkurinn fær 15 þing-
menn, 15,868 atkvæði eða
26.4v2% atkvæða. Sjálfstæðisfl.
hafði 1937, ásamt Bændafl. 19
þingmenn og miklu fleiri at-
kvæði bak við hvern þingmann
en Framsóknarfl. Nú hefir hann
þingmenn í samræmi við kjós-
endur og þar eru 20 af 52.
Flokkarnir, sem 1937 hafa
nærri helming kjósenda eða
47.4% hafa nú hrapað niður i
38.3% eða 23.001 kjósendur.
Sveiirn Víkingnr:
Guðbrandur Þorláksson
Hólabiskup.
Rússum hefði þá aldrei borizt
nein hjálp þaðan. En Roosevelt
tók strax upp markvissa bar-
áttu gegn nazismanum og sigr-
aði mótstöðu kapitalistanna.
Hann hefir aldrei gert neinn
vináttu- eða hlutleysissáttmála
við nazistana, eins og Cham-
berlain 1938 og Stalin 1939.
Barátta Roosevelts við auð-
hringana er þó aðeins fyrsta
skref hinar frjálslyndu milli-
stefnu. Takmarkið er enn stór-
felldari efnajöfnun og aukið af-
komuöryggi vinnustéttanna.
Þetta næst aðeins með sterkari
íhlutun og aðhaldi ríkisvaldsins,
án þess þó að öll framleiðslu-
tækin séu þjóðnýtt og allt sett í
hinar þvingandi skorður ríkis-
rekstursins.
Skilningur hinna góðgjörn-
ustu og framsýnustu manna á
því, að vandamál næstu ára
verða hvorki leyst með sam-
keppnisstefnu eða sósralisma,
fer líka óðum vaxandi. Þessa
skilnings verður ekki síður vart
hjá mörgum þeim mönnum,
sem áður hafa fylgt annari
hvorri þessari stefnu. Þessum
mönnum er ljóst, að hið nýja
þjóðskipulag verður að þræða
bil beggja. Ríkisvaldið verður að
eflast, en það má heldur ekki
leggja óþörf bönd á sjálfsbjarg-
arhvötina og einstaklingsfrels-
ið. Millileiðin er vegurinn til
hins nýja þjóðfélags. Þ. Þ.
— Fjögur hundru
Á þessu ári eru 400 ár liðin
frá fæðingu herra Guðbrandar
Þorlákssonar Hólabiskups, en
hann var, svo sem kunnugt er,
einn hinn mikilhæfasti kirkju-
höfðingi, er setið hefir á bisk-
upsstóli á landi hér.
Samkvæmt ákvörðun bisk-
ups og kirkjuráðs var þessa
merka afmælis minnzt sunnu-
daginn 1. nóv. í kirkjum lands-
ins, og þá um kvöldið var dag-
skrá útvarpsins að verulegu
leyti helguð minningu hr. Guð-
brandar. Biskup íslands, herra
Sigurgeir Sigurðsson, flutti er-
indi um hinn merka kirkju-
höfðingja, líf hans og störf og
áhrif hans á íslenzka bókagerð,
trú og menningu. Þá voru og
lesnir valdir kaflar úr ritum hr.
Guðbrandar, leikin forn kirkju-
lög og sungnir sálmar, þar á
meðal erindi úr sálmi, er Guð-
brandur biskup hefir sjáfur
orkt, og prentaður er í hinni
fyrstu sálmabók íslenzku kirkj-
unnar, er herra Guðbrandur gaf
út á Hólum árið 1589.
Guðbrandur biskup Þorláks-
son fæddist að Staðarbakka í
Miðfirði árið 1542, en fæðingar-
dagur er óviss.
Foreldrar hans voru Þorlák-
ur prestur Hallgrímsson Svein-
bjarnarsonar prófasts í Múla
Þórðarsonar, og Helga Jóns-
in, að nokkur fslendingur hafi
I ára miiiiiing. —
Guðbrandur var ungur til
mennta settur, og útskrifaðist
hann úr Hólaskóla aðeins 17 ára
gamall, og mun hafa siglt sam-
sumars til Kaupmannahafnar.
Eftir 5 ára nám við Kaup-
mannahafnarháskóla hvarf
hann aftur heim til íslands, og
gerðist þá, aðeins 22 vetra gam-
all, skólameistari í Skálholti.
Frá því starfi hvarf hann þó
þrem árum seinna, og gerðist
þá prestur að Breiðabólstað í
Vesturhópi, en lét af því em-'
bætti fljótlega og tók nú að sér
skólameistarastarfið á Hólum í
Hjaltadal árið 1569. En þenna
sama vetur andaðist Ólafur
Hjaltason Hólabiskup, og er
Guðbrandur boðaður utan árið
eftir og situr í Kaupmannahöfn
þann vetur (1570—1571). Að
visu höfðu Norðlendingar þá
kjörið sér biskup séra Sigurð
Jónsson á Grenjaðarstað, en
það kjör var að engu haft af
konungi, er bauð Sjálandsbisk-
upi Páli Madsen að vígja Guð-
brand til biskups yfir Hólastipti
8. apríl 1571, og er hann þá að-
eíns 29 ára gamall.
Þess munu fá dæmi eða eng-
in, að nokkur íslendingur hafi
hlotið svo skjótan frama og
Guðbrandur Þorláksson, að
verða skólameistari við æðsta
skóla landsins 23. ára gamall
og biskup áður en náð hafði
(þótt kjósendatala í landinu sé
nú hærri) á móti 15.868-f-ll.060
-f-8460 eða samtals 35.388 kjós-
endur, sem allir hafa lýst van-
þóknun sinni á ríkisstjórn og
stefnu Sjálfstæðisflokksins.
En sjáið þið nú til. Þrátt fyr-
ir þessar staðreyndir, sem sýna
hraðfara hrun flokksins, segist
flokkurinn ailtaf vera að sigra.
Það er þessi gula aðferð: Svart
sagt vera hvítt, þangað til að
fólki sýnist það hvítt. Lands-
mönnum er hins vegar sagt, að
Framsóknarflokkurinn sé að
tapa. Staðreyndirnar: 1934:
11.377% atkvæði, 21.9%. 1937:
14.556 atkvæði, 24.9%. 1942:
16.033 eða 27.6%% í hinum
fyrri, en 15.868 eða 26.4%% í.
í þeim seinni, (þegar kjörsókn
í sveitum er erfiðari en í kaup-
stöðum).
En prófið nú fyrir ykkur,
kjósendur góðir. Þið munuð
reka ykkur á kjósendur í Sjálf-
stæðisflokknum, sem þessu
hefir verið borað inn í höfuð-
ið á, einfeldinga, sem halda, að
hinn hrynjandi flokkur þeirra
sé að sigra, fólk, sem er mót-
tækilegt fyrir þessa bardagaað-
ferð, að segja það sigur, sem er
ósigur, hvítt, sem er svart. —
Sjálfstæðfsmálið.
í byrjun ársins 1941 birti
Hermann Jónasson, þáverandi
forsætisráðherra, í Tímanum
orðsendingu frá brezku stjórn-
inni, þar sem þess var vinsam-
lega óskað, að ekki yrði slitið
sambandinu við Dani fyrr en
1944, en þá höfum við skýlausa
heimild til sambandsslita við
Dani. Það var vitað, og frá því
skýrt, að Bandaríkin mundu
sammála þessari orðsendingu
brezku stjórnarinnar. Sam-
þykktirnar, sem gerðar voru í
sjálfstæðismálinu á þinginu
1941, voru í samræmi við þess-
ar óskir brezku stjórnarinnar.
Sambandinu var ekki slitið við
Dani, en skyldi þegar gert í
stríðslok, þó aldrei síðar en
1944.
Þegar Ólafur Thors, Jakob
Möller og Magnús dósent gefa
hvað eftir annað yfirlýsingar
um, að ekkert væri í vegi fyrir
að leysa sjálfstæðismálið í
haust álitu flestir, að eitt af
tvennu lagi fyrir:
1. Að stjórnin hefði tryggt sér
að England og Bandaríkin væru
horfin frá fyrri skoðun og and-
stöðu i sjálfstæðismálinu.
2. Að ríkisstjórnin ætlaði sér
þrítugs aldri. Ber þetta traust
afburða gáfum og glæsimennsku
vitni.
Guðbrandur Þorláksson sat á
biskupsstóli að Hólum allra
biskupa lengst," þeirra, er verið
hafa á íslandi, eða í 56 ár. Mun
ekki ofmælt, að hann hafi ver-
ið einn meðal hinna atkvæða-
mestu, röggsamlegustu og á-
hrifamestu kirkjuhöfðingja
þessa lands í lútherskum sið.
Hann var allt í senn, prýðilega
lærður á þeirra tíma vísu, á-
hugasamur um allt, er að kristni
og kirkju laut, eljumaður með
afbrigðum og stjórnsamur, en
þótti skapharður nokkuð, ef því
var að skipta.
Guðbrandur biskup lét sér
mjög annt um klerka sína og
bætti hag þeirra og kjör á
margan hátt, en gerði jafn-
framt til þeirra meiri kröfur en
þeir áður höfðu átt að venjast.
Góðklerkum var hann ljúfur og
mildur og gerði þá sér að vinum
og samstarfsmönnum, en þeim
prestum, er honum þótti brot-
legir gerast, eða hirðulausir
vera um embætti sín, reyndist
hann þungur í skauti og hlífð-
ist ekki við að vikja þeim frá
embætti, ef honum bauð svo við
að horfa. Urðu jafn vel fyrir
þessu nánir frændur biskups
svo sem séra Ólafur Erlends-
son systursonur hans.
Hér verður ekki, í stuttri
minningargrein, rakin afskipti
Guðbrandar biskups af kirkju-
legri löggjöf þeirra tíma, eða
átökum hans til þess að. hefja
prestastétt landsins úr fáfræði,
sinnuleysi og volæði, sem ein-
kenndi marga þeirra á fyrstu
öldinni eftir siðaskiptin. Því
síður verða hér rakin hin marg-
að hafa vilja þeirra að engu.
Án þessa var yfirlýsing ríkis-
stjórnarinnar grunnfærni á
ekki lágu stigi. Síðar tilkynnti
svo ríkisstjórnin konunginum,
að hann væri settur af, — en
konungur svaraði engu og sit-
ur enn. —
Þegar tilkynning kom frá
Bandaríkjunum um, að stjórn
þeirra óskaði að málið yröi ekki
leyst fyrir tímann, var það því
nákvæmlega hið sama og áður
lá fyrir í málinu. Þetta um ný
viðhorf í málinu var því skreytni
úr ríkisstjórninni.
En svart skal sýnast hvítt.
Um ný viðhorf var talað og
sungið tugum sinnum, þar til að
einfeldingarnir í kjósendahópi
sögðu: Já, satt er það; ný við-
horf, já og hvítt er það, og þeir
kusu hvítt. —
Þá var búið til frumvarp að
nýrri stjórnarskrá og kallað
sjálfstæðismál. Pétur Ottesen
var svo ósvífinn að segja, að
með þessu frumvarpi væri
„sjálfstæðismálið lagt á hill-
una“. En þrátt fyrir þetta, skyldi
frumvarp heita sigur í sjálf-
stæðismálinu. Ósigurinn skyldi
vera sigur. Svart vera hvítt. Og
þetta var prédikað tugum sinn-
um og óþokkaskapur og land-
ráð Framsóknarflokksins að
vera á móti þessum sigri. Magn-
ús dósent, þessi vel innrætti
maður, hann átti ekki orð yfir
það, að Framsóknarflokkurinn
skyldi leyfa sér að kalla þessar
ófarir í „sjálfstæðismáli þjóð-
arinnar“ ósigur.
Ráð gula siðferðisins skyldu í
heiðri höfð. Svart skal vera
hvítt. —
Loks var það tilkynnt sein-
ustu daga fyrir kosningarnar,
að forseti Bandaríkjanna hefði
gefið út einhverja dásamlega
yfirlýsingu i sjálfstæðismálum
íslands. Ennþá einn sigurinn!
Enginn vissi um þetta. En er
að var gáð, var þetta ávarp hins
nýja sendiherra Bandaríkjanna,
— þar sem sagt er, að stjórn
Bandaríkjanna muni standa
við þá samninga, sem forsetinn
hafði gert við fýrrverandi for-
sætisráðherra, Hermanna Jón-
asson, meðal annars um að
styðja að fullu frelsi og full-
veldi íslands eftir styrjöldina.
Tilkynningin, sem Bjarni
borgarstjóri endurtók í annarri
hverri setningu ræðu sinnar í
útvarpið rétt fyrir kosningar,
var þvi tilbúningur — til þess að
reyna að láta ósigur sýnast sig-
þættu málaferli og þras, er
hann löngum stóð í um dagana,
en meðal þeirra eru „morð-
bréfamálin“, einna nafnkennd-
ust. Læt ég nægja að vísa þeim,
er þeim deilum vildu kynnast
sérstaklega, til prentaðra heim-
ilda um þau mál, svo sem morð-
bréfabæklinga Guðbrandar
biskups sjálfs og hins ágæta
rits dr. Páls E. Ólasonar, Menn
og menntir.
Það, sem halda mun minn-
ingu Guðbrandar biskups lengst
á lofti og skipa nafni hans heið-
urssess á spjöldum sögunnar,
eru fyrst og fremst afrek hans í
íslenzkri bókagerð og þau áhrif,
sem það starf hans hafði bæði
beint og óbeint á mál og menn-
ing þjóðarinnar.
Einkennilega rás örlaganna
má það telja, að þessi ungi
menntamaður skyldi vígjast til
prests, einmitt að Breiðaból-
stað í Vesturhópi. Þar voru þá
enn leifar prentsmiðju þeirrar,
er Jón bískup Arason hafði
fengið hingað til lands, hin
fyrsta og eina, sem til var.
Hafði lítilsháttar verið reynt að
prenta þarna bækur og bæk-
linga, en áhöld öll léleg og ó-
fullkomin. En þarna eygir hinn
ungi og framgjarni klerkur
stóra möguleika. Má telja senni-
legt, að hann, sem var maður
hagur í höndum, hafi, þann
stutta tíma, sem hann sat á
Breiðabólstað athugað prent-
smiðjugarm þenna sem vendi-
legast, og komizt að raun um,
að hún myndi nothæf með all-
miklum endurbótum. Þegar á
fyrstu biskupsárum sínum á
Hólum kaupir hann prentsmiðju
þessa, lætur flytja hana heim
til Hóla, endurbætir hana stór-
ur. Aftur og enn sama reglan,
að láta svart sýnast hvltt fyrir
kosningar.
Sjáið gerðardóminn. Lofað var
fyrir vorkosningar að fram-
kvæma hann. — Eftir þær kosn-
ingar og fyrir haustkosningar
var talinn sigur að hafa fellt
hann úr gildi. Þegar fundið var
að þessu, voru engar varnir. En
það var sagt eins og áður: Það
voru ekki við, sem stjórnum,
sem eyðilögöum gerðadóminn,
það var Framsóknarflokkurinn,
sérstaklega Hermann Jónasson,
sem gerði það. —
Tillaga er flutt um, að svipta
ríkisstjórnina valdi. — Tillagan
er samþykkt. Ríkisstj órnin
sagði: Þetía er traustsyfirlýs-
ing! Þetta er margsinnis endur-
tekið. Hvítt skal það vera. Fjöldi
manna um allt land sagði: Já,
hvítt er það.
Ríkisstjórnin studdist við
Sjálfstæðisflokkinn, Jafnaðar-
menn og sósíalista. Tveir síð-
astnefndu flokkar afstýrðu van-
trausti á ríkisstjórnina á Al-
þingi. Þetta er gert í augsýn
alls þingheims, birt í öllum
blöðum, birt í fréttum útvarps.
Þegar þessir tveir flokkar segja,
að þeir muni ekki afstýra leng-
ur vantrausti á ríkisstjórnina,
stendur forsætisráðherra upp
og segir: Það hefir engin breyt-
ing á orðið. Ríkisstjórnin hefir
aldrei stuðst við neinn flokk,
nema Sjálfstæðisflokkinn. Eft-
ir því hefði stjórn hans átt að
vera óþingræðisleg allan tím-
ann.
Af þessu ættu landsmenn að
geta áttað sig á, út í hvert hyl-
dýpi spillingar við erum kom-
in, þegar svona yfirlýsingar
birtast frá forsætisráðherra-
stóli.
Þetta er sama þokkalega að-
ferðin og oft áður. Muna menn
ekki enn, er Ólafur Thors hélt
því fram, að fjögra miljóna
gróði Eimskipafélags íslands á
farmgjöldum hefði engin áhrif
haft á dýrtíðina. Fjögra milj-
óna króna gróði var tekinn án
þess að það kæmi nokkurs stað-
ar niður!
Þetta hefir hann endurtekið
jafn oft og hitt, að jafnaðar-
menn og sósíalistar hafi aldrei
stutt hann!
Svona er aðferðin í afurða-
sölumálinu, síldarmjölsmálinu,
og yfirleitt svo að segja hvar
sem gripið er niður.
Það er ekki ónýtt fyrir flokk,
sem engin mál hefir nema ó-
vinsæl, að nota þessa bardaga-
aðferð. Það eru búnar til ályg-
ar og blekkingar. Það, sem þeir
sjálfir gera, — er staðhæft, að
aðrir hafi unnið. Með þessu má
(Framh. á 4. síðu)
lega og tekur síðan að gefa út
hverja bókina af annarri, með
fádæma elju og dugnaði. Er svo
talið, að alls hafi hann prenta
látið um 90 rit, sum smá að vísu,
en önnur allmiklar bækur, þar á
meðal hina frægu biblíu, sem
við hann er kennd, og er prent-
un hennar vafalaust hið glæsi-
legasta og stórfelldasta afrek,
sem unnið hefir verið hér á
landi í þeirri grein, þegar tekið
er tillit til allra aðstæðna.
Guðbrandarbiblía kom út ár-
ið 1584. Af henni eru nú aðeins
til örfá eintök. Guðbrandarbibl-
ía er hin mesta gersemi, og frá-
gangur hennar allur með þeim
snillingsbrag og ágætum að
undrun vekur og aðdáun. Spar-
aði Guðbrandur biskup hvorki
til vinnu eða fé, og er jafnvel
svo sagt, að hann hafi sjálfur
skorið í tré mótin að hinum
glæsilegu upphafsstöfum og
merkilegu bókahnútunum, er
prýða þetta rit. Er þó enn ó-
talið sjálft meginstarfið, biblíu-
þýðingin sjálf. Að því er nýja
testamentið snerti stúddist
biskup að mestu v.ið þýðingu
Odds Gottskálkssonar, er prent-
uð var árið 1540. En gamla
testamentíð varð biskup að
þýða sjálfur að mestu leyti,
enda þótt hann muni hafa
stuðst við eldri þýðingar ein-
stakra rita að nokkru leyti. En
geisilegt verk hefir biskup hér
orðið að vinna bæði að því að
samræma og lagfæra eldri þýð-
ingar og útleggja. sum ritin
sjálfur. Um þetta farast hon-
um meðal annars þannig orð:
„En svo mikið ómak hafði ég
þar sumar dönskublandaðar út-
leggingar og brákað mál að yf-
(Framh. á 4. síOuj